RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

gevonden. De resten van het hoofdgebouw zijn waarschijnlijk verstoord bij latere
bouw- en sloopwerkzaamheden op dit erf. Van het middeleeuwse Mensink zijn alleen
enkele sloten en losse paalgaten teruggevonden. Het hoofdgebouw lag vermoedelijk
aan de andere zijde van het Mensinkdijkje, net buiten het onderzoeksgebied.
Uit de late middeleeuwen dateert ook het omgrachte perceel ten westen van het erf
Mensink. De structuur wordt geïnterpreteerd als een veekraal uit de beginperiode
van de ontginning van de Rielerenk, toen een groot deel van het terrein nog als weideland
in gebruik was. Om de veronderstelde veekraal lag een stelsel van sloten, dat
waarschijnlijk gediend heeft om het gebied te ontwateren. Aan de oostzijde van de
Oude Rielerweg werden de resten van een hopplantage uit de periode tussen 1350
en 1450 aangetroffen. Naast de hopplantage lagen een tweetal spiekers.
In de loop van de daarop volgende eeuwen werd het gebied opgehoogd met stadsdrek
en grond van elders. Het esdek was hier vrij donker en kende een grote organische
component. Een grijze plaggenlaag, die elders vaak wordt aangetroffen, ontbrak
hier. Toch moet naast stadsdrek ook andere grond zijn opgebracht om akkergrond
van goede kwaliteit te verkrijgen. Door de metalen voorwerpen uit deze
stadsdrek valt de ophoging van de Rielerenk goed te dateren. De eerste grotere
hoeveelheden vondsten dateren uit de 15 de en 16 de eeuw. De grootste hoeveelheid
metaalvondsten dateert uit de 17 de eeuw. Mogelijk hangt deze toename van de
hoeveelheid opgebrachte stadsdrek samen met politieke veranderingen. Vanaf 1568
viel de Rielerenk direct onder stedelijk bestuur en moest ook pacht aan de stad
worden afgedragen. Vermoedelijk is in de grootschalige ophogingen op de Rielerenk
de hand van het stadsbestuur te herkennen. De erven Mensink en Warmboldink
bleven de enige twee erven op de Rielerenk. Van het erf Mensink uit de nieuwe tijd
werden een erfgreppel en een schaapskooi gedocumenteerd. Van het erf Warmboldink
zijn uit deze periode meer resten aangetroffen. Naast sloten en hekken
konden een zandstenen waterput en twee kleine fragmenten van bakstenen gebouwen
op het erf worden aangetoond.
7.5 Besluit
De Rielerenk is door zijn natuurlijke ondergrond geen klassieke es. Deze liggen doorgaans
op grotere en hogere aaneengesloten dekzandruggen. Hier was sprake van
kleine relatief lage dekzandafzettingen, waardoor veel meer grond moest worden
opgebracht. Het is vermoedelijk de nabijheid van de stad en de behoefte aan landbouwproducten,
die de ontginning en ophoging van de Rielerenk op gang brachten.
Integraal onderzoek van het gehele gebied geeft een doorlopend beeld van de ingebruikname
van de Rielerenk. Het zijn niet zo zeer de individuele vindplaatsen, die
spectaculair zijn, maar vooral het totaalbeeld. Dit geeft een vrijwel volledig beeld
van de ontwikkeling van een oorspronkelijk marginaal gebied naar een gebied dat
volledig was opgenomen in de voedseleconomie van de stad. Verder gaf het onderzoek
veel inzicht in de relatie stad platteland.
Dit kan goed worden geïllustreerd aan de hand van de Deventer hop-bier cyclus. De
middeleeuwse stadsbewoner dronk bij gebrek aan schoon drinkwater voornamelijk
bier. Bij de productie van dit bier hield men biologisch afval, zoals bierborstel, over
dat kon worden gebruikt als varkensvoer. De varkens leverden naast vlees een grote
hoeveelheid mest. Deze mest werd verzameld en gebruikt om de landerijen rond de
stad te bemesten. Op de akkers leverde de aangevoerde mest voeding voor gewassen
zoals hop en granen.
115