RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

112
historische bronnen zijn in grote diversiteit gegevens tevoorschijn gekomen, die
sterk duiden op een verandering van de bierproductie en bierconsumptie in de
13 de -15 de eeuw. Gezien de grote hoeveelheid gevonden ovens in andere Nederlandse
steden van ongeveer gelijke omvang, zoals Arnhem en Amersfoort, mag
ervan worden uitgegaan dat elke stad, ook al was de bierproductie niet op export
gericht, zeker over enkele tientallen brouwerijen beschikte die gelijktijdig operationeel
waren.
In Deventer waren de brouwerijen, net als de bakkers, mogelijk verdeeld over de
hele stad en niet in één wijk geconcentreerd. Archeologisch zijn van de brouwerijen
alleen incidenteel resten in situ te vinden. De vormtypologie van ovens en fornuizen
heeft slechts in beperkte mate met de functie te maken. 75 De indirecte archeologische
bronnen, in samenhang met boedelinventarissen en historische vermeldingen,
brengen echter een levendig beeld van een veranderende stedelijke- en
plattelandsmaatschappij. In combinatie met andere bronnen was deze ontwikkeling
van de stedelijke economie, de smaak en de ontwikkeling van het bierbrouwerambacht
wel waar te nemen. Hygiëne in de stad, stedelijke organisatie van de afvalverwerking
en algemene verandering van de consumptie, vormen samen met de stijging
van het bevolkingsaantal en de vergroting van de agrarische productie, één grote
cyclus waarvan het bier brouwen, het bier drinken en de teelt van hop slechts een
onderdeel is (afb. 6.13). 76
75 Van de Venne, 2005, 63-65. Zij onderscheidt hier op basis van 93 geïnventariseerde laatmiddeleeuwse stedelijke ovens acht
types, waarvan de meeste zich lenen voor het plaatsen van een brouwketel. Zie voor inventarisaties van vergelijkbare ovens
in Duitsland: Röber, 2002.
76 Een eerdere versie van dit hoofdstuk is als artikel verschenen: Bartels, 2006B.