Programmaboekje : La Petite Bande - deSingel

La Petite Bande . Sigiswald Kuijken
Christoph Genz tenor
woensdag 7 februari 2001
La Petite Bande . Sigiswald Kuijken
Stephan Genz bariton
donderdag 8 februari 2001

We zijn uiterst vereerd het Belgisch Vorstenpaar te mogen verwelkomen
naar aanleiding van het twintigjarig bestaan van deSingel
tijdens het concert van La Petite Bande op 7 februari 2001.

woensdag 7 februari 2001
La Petite Bande . Sigiswald Kuijken . Christoph Genz tenor
Joseph Haydn
Symfonie nr 104 in D, London
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria: Misero! O sogno - Aura che intorni spiri, KV431
Joseph Haydn
Symfonie nr 99 in Es
pauze
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria’s:
Per pietà, KV420
A te fra tanti affanni, KV469
Joseph Haydn
Symfonie nr 100 in D, Militär
donderdag 8 februari 2001
La Petite Bande . Sigiswald Kuijken . Stephan Genz bariton
Joseph Haydn
Symfonie nr 101 in D, Die Uhr
Joseph Haydn
Symfonie nr 102 in Bes
pauze
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria’s:
Mentre ti lascio, KV513
Un bacio di mano, KV541
Rivolgete, KV584
Joseph Haydn
Symfonie nr 103 in Es, Mit dem Paukenwirbel
Joseph Haydn: de paradox
Waarom houden we (bijna allen) van Haydn? Vanwaar deze
bewondering, deze bijzondere vriendschap, deze verbondenheid
met hem?
Omdat hij de kunst verstaat ons te doen geloven dat hij als het ware
een geheim met ons deelt, een afspraakje dat ons bijna medeplichtig
maakt in een goedaardig complotje met hem. Nochtans verbergt
zijn knipoog meer dan hij reveleert over zijn ziel; Haydn is zuinig
met zijn glimlachjes, werpt ons geen gratuite blikken toe – men
zou kunnen zeggen dat hij eerst uitzoekt wie het verdient om verleid
te worden.
En ’t is waar, niet iedereen is gevoelig voor de knipoog van de meester
van Esterházy: indien je voor alles de tragiek zoekt, de diepe
afgrond, vergeet het maar. En als je op zoekt bent naar het oppervlakkige,
de goedkope afleiding of indien je het goddelijk genie
zoekt die je als een zonnestraal – enigszins getemperd door een
zekere flou artistique – moet bereiken: vergeet het maar. Bij Haydn,
geen misleiding, geen reizen in een ver universum. Deze afwijzing
van het fantastische, deze voorkeur voor de grenzen is verrassend
voor een artiest!
Haydn schijnt ons te willen zeggen: “De Eeuwigheid, het oneindige,
belaagt ons te zeer van alle kanten; we kunnen er onmogelijk aan
ontsnappen. Langs voor, langs achter, omhoog en omlaag houdt
het ons gevangen: overal waart de oneindigheid van tijd en ruimte.
De macrokosmos overstijgt ons, de microkosmos is al even duizelingwekkend;
waar zijn wij temidden daarvan? Laten we ons tevreden
stellen met een stukje van dit alles, dat we zorgvuldig in ere
houden – zo wordt het leven leefbaar en eindig en de tijd een vertrouwd
getik dat men kan gebruiken, waarop men kan bouwen –
een trouwe vriend, de onbreekbare motor die ons ten geschenke

werd gegeven en die heel ons kleine universum doet bewegen …”
Haydn, dat is de zin voor de mechaniek, voor de constructie, de
compositie in de meest letterlijke zin (zoals een kind dat met zijn
blokkendoos speelt, huizen, torens, muren, bruggen … bouwt, en
vrijheid en geborgenheid vindt in de nieuw bevochten grenzen …).
De architect Haydn bouwt steeds nieuwe en verbazingwekkende
huizen - sterke huizen gebouwd op rotsgrond. Alles is er juist en
waarachtig, bewonderenswaardig evenwichtig en getuigend van
goede smaak. Het is er goed wonen - men voelt zich er beschermd
door een duurzame vrede.
Voor sommigen is dat te geruststellend, niet interessant genoeg -
alsof enkel de ontreddering artistiek bruikbaar is. Aan hen gaat
Haydn ongemerkt voorbij. Jammer voor hen, want zelfs in het evenwicht
zijn er duizend en één min of meer afwijkende nuances, fascinerend
in hun frisheid en tegenspraak. Er is echter een wijze, beslagen
en nederig ambachtsman nodig, zoals onze Franz-Joseph, die
ze ons toont, releveert dankzij alweer duizend en één ingevingen.
Haydn toont ons de grootsheid van wat ons beperkt lijkt; de oneindige
verscheidenheid van wat monotoon schijnt – kortom, de
onverwachte rijkdom van de eenvoud. Daarin is hij de allergrootste.
Ik denk dat in een tijd als de onze, met haar vervreemdende technologie,
zijn licht weldoend is. Ik houd ervan.
Sigiswald Kuijken, januari 2001

Joseph Haydn: de Londense symfonieën nr 99-104
Joseph Haydn (1732-1809) is de muziekgeschiedenis ingegaan als
de vader van het strijkkwartet. Maar ook op het symfonische genre
drukte papa Haydn zijn stempel. In zowat veertig jaar tijd schreef hij
meer dan honderd symfonieën. Haydn werkte het grootste deel
van zijn leven als kapelmeester van de Hongaarse familie Esterházy.
Tijdens zijn jarenlange dienst bij de Esterházy’s beschikte de componist
over een excellent orkest, zodat hij naar hartelust kon experimenteren
met het genre dat in de tweede helft van de achttiende
eeuw Europa veroverde: de symfonie. Het leven in paleis Esterháza
bood Haydn dus vele mogelijkheden, maar er was ook een keerzijde
aan de medaille. Haydn leidde in Esterháza een zeer geïsoleerd
bestaan; hij moest componeren volgens de verlangens van de
vorst en had het formele verbod gekregen kopieën van zijn muziek
te verspreiden of compositieopdrachten van buitenstaanders te
aanvaarden zonder een speciale toestemming. Die bijzondere toestemming
kwam er toch een paar keer, zodat ook de buitenwereld
kon kennismaken met het grote meesterschap van de componist.
Rond 1780 waren de Europese muziekliefhebbers zich ervan
bewust dat Haydn één van de belangrijkste componisten van zijn
tijd was.
Op 28 september 1790 overleed Prins Nikolaus en kwam er een
einde aan Haydns exclusieve band met de Esterházy’s. Nikolaus’
opvolger, Prins Paul Anton, deelde de muzikale interesses van zijn
vader niet en ontbond het orkest. Haydn bleef wel op de loonlijst
staan, maar werd (voorlopig) ontslagen van alle verplichtingen. De
componist vond een nieuwe verblijfplaats in Wenen en begon er
een nieuw leven. De herwonnen vrijheid van de componist ging
echter niet onopgemerkt voorbij. Johann Peter Salomon, een Duits
violist die in Londen werkte als concertmanager, was toevallig op
het vasteland toen hij vernam dat Haydns broodheer gestorven
was. Het duurde niet lang of hij ging bij Haydn aankloppen om hem
te engageren voor zijn concerten in de Engelse hoofdstad. “Ik ben
Salomon uit Londen en ik kom u halen”, zo zou hij zichzelf aan de
componist hebben voorgesteld. “Morgen zullen we een contract
sluiten.” Het contract ging over de compositie van een aantal werken,
die onder leiding van de componist, tijdens de concertreeksen
van Salomon zouden gecreëerd worden.
Het plan om Haydn naar Londen te halen was niet nieuw. In de
jaren 1780 hadden onder meer de organisatoren van de Professional
Concerts al contact gezocht, ook uitgever Bland had verwoede
pogingen gedaan om de componist naar Engeland te halen
en meer dan eens had de Londense pers gewag gemaakt van een
mogelijk bezoek.
Toen de gevierde musicus in 1791 eindelijk in de stad aankwam,
werd hij er als een koning onthaald. Hij werd ontvangen bij de
belangrijkste edellieden en burgers van de stad, er stonden zelf
enkele koninklijke bezoeken op het programma.
Haydn zelf was ook zeer opgetogen over zijn bezoek want Londen
maakte een geweldige indruk op hem. Een paar dagen na zijn aankomst
schreef hij aan een vriend: “Deze immense stad overvalt me
met haar pure schoonheid en haar wonderlijke monumenten”.
Londen was op het einde van de achttiende eeuw één van de muzikale
hoofdsteden van Europa, met talloze openbare concerten,
muziekclubs en privé-initiatieven. Bovendien telde de stad een aantal
uitstekende orkesten. Geen wonder dat Haydn zich voor zijn
Londense concerten hoofdzakelijk op instrumentale muziek concentreerde,
met als hoogtepunt de twaalf Londense symfonieën.
De eerste zes symfonieën (nr 93-98) ontstonden in het kader van

Haydns eerste reis naar Londen (1791-1792). De tweede reeks van
zes (nr 99-104) componeerde hij voor zijn tweede bezoek in de
jaren 1794-1795.
Aan het einde van de tweede reis probeerde de Engelse koning
hem te overhalen om in Londen te blijven en bood hem onderdak
aan in Windsor Castle, maar Haydn moest naar Oostenrijk terugkeren.
In januari 1794 was prins Paul Anton Esterházy overleden en
zijn opvolger wilde het orkest in ere herstellen. Aangezien Haydn
nog steeds de officiële kapelmeester was, werd hij teruggeroepen
om deze taak te vervullen.
De twaalf Londense symfonieën tonen componist Haydn op het
hoogtepunt van zijn kunnen, al zijn het niet echt vernieuwende
werken. De kracht van deze orkestwerken ligt vooral in hun
sublieme klankrijkdom, hun schat aan muzikale ideeën en hun subtiele
diepgang. Enkele symfonieën kregen na verloop van tijd een
bijnaam, zoals nr 96 de mirakelsymfonie, nr 100 de militaire, nr 103
met de paukenroffel en nr 104 de Londense. Deze ondertitels kwamen
niet van Haydn zelf, maar werden later door muziekliefhebbers
toegevoegd.
Nicole Van Opstal
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria’s:
• Misero! O sogno - Aura che intorni spiri, KV431
• Per Pietà, KV420
• A te fra tanti affanni, KV469 (uit: Davidde Penitente)
• Mentre ti lascio, KV513
• Un bacio di mano, KV541
• Rivolgete, KV584 (uit: Cosí fan tutte)
Naast zijn vele opera’s schreef Mozart nog een aanzienlijk aantal
losstaande aria’s. Sommige daarvan waren bedoeld als alternatief
voor bestaande opera-aria’s of werden in een bepaalde opera
gewoon extra ingelast, om tegemoet te komen aan specifieke wensen
van bepaalde uitvoerders. Af en toe werden dergelijke aria’s
ook wel in opera’s van andere componisten gebruikt. Dit gebeurde
bijvoorbeeld wanneer een componist niet in Wenen resideerde en
men zijn opera wilde aanpassen aan de mogelijkheden van
bepaalde zangers. Voor deze aanpassingen werd dan vaak een
beroep gedaan op Mozart.
In de periode 1783-1785 waren er vijf operaproducties van toen
zeer succesvolle componisten waarvoor Mozart extra materiaal
leverde. Voor Mozart was dit telkens een enorme kans om te bewijzen
dat hij de vergelijking met de meest getalenteerde operacomponisten
uit die tijd kon doorstaan. Deze extra aria’s waren haast
per definitie zeer virtuoos; ze boden aan één of ander gevierd zanger
of aan een prima donna de kans om hun vocale kunsten of dramatische
kwaliteiten uitgebreid te etaleren.
Naast deze opera-aria’s componeerde Mozart ook een aanzienlijk
aantal concertaria’s, meestal met een bepaalde zanger of zangeres
voor ogen. Bijgevolg waren die aria’s “precies op maat van de zan-

gers gesneden, net zoals een goed ontworpen jurk”, zoals Mozart
zelf noteerde in een brief van 1778.
Concertaria’s waren enorm geliefd bij het achttiende-eeuwse concertpubliek.
Ook Mozart hield van het genre; hij kon er bij het grote
publiek op een zeer directe en overtuigende manier zijn talent voor
dramatische muziek mee bewijzen. In enkele van deze concertaria’s
verwerkte Mozart prachtige instrumentale soli, zoals voor hobo,
piano en zelfs contrabas.
Van de aria’s die Christoph en Stephan Genz tijdens hun concerten
met La Petite Bande zullen vertolken, werd er één voor het concertpodium
gecomponeerd. De andere zijn vervangingsaria’s voor welbepaalde
operaproducties.
“Gisteren en eergisteren waren er belangrijke concerten georganiseerd
door het Wiener Tonkünstler-Gesellschaft. Ik speelde er een
concerto en Adamberger zong er één van mijn rondeaus”, dat
schreef Mozart op 24 december 1783. Het bedoelde rondeau was
de aria Misero! O sogno - Aura che intorni spiri, KV431 die hij voor
tenor Johann Valentin Adamsberger componeerde. Uit de aria blijkt
duidelijk dat Adamsberger een bijzonder talent moet geweest zijn.
De aria vraagt niet alleen een zorgvuldige stembeheersing van de
uitvoerder, maar doet ook uitvoerig beroep op zijn dramatische
kwaliteiten.
Mentre ti lascio, KV513 werd gecomponeerd op 23 maart 1787
voor Mozarts vriend baron Gottfried von Jacquin. Deze bas-aria, op
tekst van Ducca Sant’Angioli-Morbilli, werd toegevoegd aan de
opera La disfatta di Dario van Giovanni Paisiello en beschrijft op een
meesterlijke wijze de gevoelens van een vader die afscheid neemt
van zijn dochter.
Voor de opera Le gelosie fortunate van Pietro Anfossi componeerde
Mozart in mei 1788 de aria Un bacio di mano, KV541. De zanger die
hij op het oog had was Francesco Albertarelli. Hoewel het libretto
geschreven werd door F. Livigni, is het mogelijk dat Lorenzo da
Ponte de tekst voor de aria leverde. Deze tekst gaat over een vrolijke
Fransman die op een ironische wijze raad geeft aan een niet zo
snuggere minnaar.
Nicole Van Opstal

egin concert 20.00 uur
pauze omstreeks 21.10 uur
einde omstreeks 22.15 uur
inleiding door Nicole van Opstal . 19.15 uur . Foyer
tekst programmaboekje Sigiswald Kuijken, Nicole van Opstal
coördinatie programmaboekje deSingel
druk programmaboekje Tegendruk
gelieve uw GSM uit te schakelen!
woensdag 7 februari 2001
La Petite Bande . Sigiswald Kuijken
Christoph Genz tenor
Joseph Haydn
Symfonie nr 104 in D, London 28’
• Adagio - Allegro
• Andante
• Menuet: Allegro – Trio
• Finale: Spirituoso
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria: Misero! O sogno - Aura che intorni spiri, KV431 10’
Joseph Haydn
Symfonie nr 99 in Es 28’
• Adagio - Vivace assai
• Adagio
• Menuet: Allegretto – Trio
• Vivace
pauze
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria’s:
Per pietà, KV420 8’
A te fra tanti affanni, KV469 (uit Davidde Penitente) 7’
Joseph Haydn
Symfonie nr 100 in D, Militär 24’
• Adagio – Allegro
• Allegretto
• Menuet: Moderato
• Finale: Presto

Joseph Haydn
Symfonie nr 104 in D, London
Van alle Londense symfonieën is dit de enige die in de titel met Londen
geassocieerd wordt. Waarom dat zo is, is niet duidelijk.
Op de autograaf noteerde Haydn: “Dit is de twaalfde symfonie die
ik in Engeland geschreven heb”. Onder het publiek dat op 4 mei
1795 de première bijwoonde, bevond zich ook muziekchroniqueur
Charles Burney. “Zo’n muziek heb ik nog nooit voordien gehoord,
dat dit het werk kan zijn van een sterveling! Dankzij producties als
deze kunnen we ons een beetje voorstellen wat Apollo en zijn
muzen zouden componeren”, schreef hij in een brief aan zijn dochter
Susan.
Een gewichtig inleidend adagio leidt naar het allegro dat zich vol
kracht en enthousiasme ontvouwt. Het lyrische tweede deel
(andante) begint rustig en luchtig maar bouwt door de opeenvolging
van modulaties (veranderingen van toonaard) toch spanning
op. Het menuet zit boordevol verrassingen, waarna het allegro spirituoso
het geheel op een meesterlijke wijze besluit. Haydn demonstreerde
in dit deel een knap staaltje van orkestraal contrapunt.
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria:
Misero! O sogno – Aura, che intorno spiri, KV431 (425b)
Misero! O sogno, o son desto? Chiuso è il varco all’uscita. Io
dunque, oh stelle! solo in questo rinchiuso abitato dall’ombre,
luogo tacito, e mesto, ove non s’ode nell’orror della notte che
de’notturni augelli la lamentabil voce, i giorni miei dovrò qui terminar?
Aprite, indegne, questa porta infernale, spietate, aprite, aprite.
Alcun non m’ode, alcun non m’ode e solo, ne’cavi sassiascoso,
risponde a’mestiacenti eco pietoso. E dovrò qui morir? Ah!
negliestremi amari sospiri almen potessi, oh Dio! oh Dio! dar al caro
mio ben, dar al caro mio ben l’ultimo addio!
Aura, che intorno spiri, sull’ali a leiche adoro, deh! porta i miei
sospiri, miei sospiri, dì che per essamoro, dì che per essa moro, che
più essa moro, che più non mi vedrà.
Ho mille lorve il torno, divarie voci il suono, che orribile soggiorno,
che nuova crudeltà, che nuova crudeltà.
Che barbara sorte, che stato dolente, mi lagno, sospiro, nessuno mi
sente, nel grave periglio nessuno non miro, non spero consiglio,
non trovo piètà, non spero consiglio, non trovo pietà, non trovo,
non trovo pietà.
Mi lagno, sospiro, nessuno mi sente, non spero consiglio, non trovo
pietà, nel grave periglio, nessuno non miro, non spero consiglio,
non trovo pietà.

Joseph Haydn
Symfonie nr 99 in Es
Nadat hij enkele gewaardeerde dansreeksen had geschreven voor
feestelijke bijeenkomsten van de Weense adel, begon Haydn eind
1792 aan de voorbereidingen van zijn tweede concertreis naar Londen.
In de overeenkomst met Salomon stond opnieuw de opdracht
om zes symfonieën te schrijven.
De eerste uit de reeks, de symfonie nr 99 in Es toont meteen dat
Haydn opnieuw indruk wilde maken op het Londense publiek. Het
werk heeft veel grotere allures dan zijn voorgangers en bovendien
voegt Haydn voor het eerst twee klarinetten toe, waardoor het
gevarieerde orkestpallet nog kleurrijker wordt. Met deze symfonie
opende Haydn op 10 februari 1794 een nieuw seizoen van de Salomonconcerten.
Zoals hij dat gewoon was, leidde hij het orkest “terwijl
hij op de pianoforte begeleidde”, aldus de Morning Chronicle.
De recensent was diep onder de indruk van de compositie: “De
onovertroffen Haydn heeft hier een werk afgeleverd waarover ik
niet in gewone termen kan schrijven. Het is één van de grootste
meesterwerken die we ooit gehoord hebben. Het zit boordevol
ideeën, die even nieuw als indrukwekkend zijn. De symfonie raakt
je tot in het diepste van je ziel. Het publiek antwoordde dan ook
met een dolenthousiast applaus”. Het enthousiasme was zo groot
dat het werk tijdens het volgende concert hernomen werd.
Met uitzondering van nr 95 beginnen alle Londense symfonieën
met een trage inleiding. Ondanks haar zeer dramatisch karakter
leidt deze inleiding naar een lichtvoetig, goedgehumeurd vivace
assai. Het tweede deel, adagio, is één van de meest verfijnde en
nobele die Haydn ooit geschreven heeft. Terwijl hij aan dit deel
werkte, kreeg Haydn het bericht dat Marianne von Genzinger overleden
was. Met deze vrouw, de echtgenote van de dokter van Prins
Esterházy, voerde Haydn sinds jaren een regelmatige en zeer per-
soonlijke correspondentie. Haar dood was voor de componist dan
ook een groot verlies, wat de droevige toon en de serene melancholie
in dit adagio zou kunnen verklaren.
Na een luchtig menuet besluit deze symfonie met een even grootse
als vrolijke finale.

Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria: Per pietà, KV420
uit de opera Il curioso indiscreto (II, 4) van Pasquale Anfossi
Il Conte
Per pietà non ricercate la cagion del mio tormento, sì crudele in me
lo sento, che neppur lo so spiegar.
Vo’ pensando ma poi come? Per uscir mache mi giova di far questa
o quella prova se non trovo, se non trovo in che sperar.
Ah, tra l’ire e tra glisdegni della mia funesta sorte, della mia funesta
sorte, chiamo, chiamo, chiamo solo, oh Dio, la morte che mi venga
a consolar, chiamo, chiamo, chiamo solo, oh Dio, la morte che mi
venga a consolar.

Wolfgang Amadeus Mozart
A te fra tanti affanni, KV469
(uit Davidde Penitente)
A te, fra tanti affanni
pietà cercai, Signore,
Che vedi il mio bel core, che mi conosci almen
Udisti i voti miei:
e già godea quest’alma per te l’usata calma delle tempeste in sen.
Joseph Haydn
Symfonie nr 100 in D, Militär
Nadat hij zijn tweede bezoek aan Engeland begonnen was met de
uitvoering van de niet zo eenvoudige symfonieën nr 99 en 101,
besloot Haydn zijn bijdrage aan de reeks lenteconcerten van Salomon
af te sluiten met de symfonie nr 100.
Het Londense publiek kreeg ze voor het eerst te horen op 31 maart
1794 in The Hanover Square Rooms. Het was trouwens de laatste
concertreeks die op Hanover Square doorging, het jaar nadien werden
de Salomonconcerten opgenomen in de reeks Opera concerts
in King’s Theater, Haymarket.
De onvangst van symfonie nr 100 was enorm uitbundig. Het werk
werd geprezen om zijn eenvoud en toegankelijkheid. “Deze symfonie
is duidelijk minder geleerd en makkelijker te vatten dan enkele
andere recente werken van hem, hoewel ze even rijk is aan nieuwe
ideeën”, aldus de Londense correspondent van de Allgemeine
Musikalische Zeitung. Vooral het tweede deel viel in de smaak door
de bijzondere instrumentatie. Haydn gebruikte onder meer cimbalen,
triangels en trommels (zogenaamde Turkse instrumenten) en
voegde trompetsolo’s en fanfare-achtige passages toe waardoor
de symfonie haar bijnaam de militaire kreeg.

egin concert 20.00 uur
pauze omstreeks 21.00 uur
einde omstreeks 22.10 uur
inleiding door Nicole van Opstal . 19.15 uur . Foyer
tekst programmaboekje Sigiswald Kuijken, Nicole van Opstal
coördinatie programmaboekje deSingel
druk programmaboekje Tegendruk
gelieve uw GSM uit te schakelen!
donderdag 8 februari 2001
La Petite Bande . Sigiswald Kuijken
Stephan Genz bariton
Joseph Haydn
Symfonie nr 101 in D, Die Uhr 28’
• Adagio – Presto
• Andante
• Menuet: Allegretto – Trio
• Vivace
Joseph Haydn
Symfonie nr 102 in Bes 24’
• Largo vivace
• Adagio
• Menuet: Allegro – Trio
• Finale: Presto
pauze
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria’s:
Mentre ti lascio, KV513 6’
Un bacio di mano, KV541 2’
Rivolgete, KV584 (uit: Cossi fan tutti) 6’
Joseph Haydn
Symfonie nr 103 in Es, Mit dem Paukenwirbel 32’
• Adagio - Allegro con spirito
• Andante più tosto Allegretto
• Menuet
• Finale: Allegro con spirito

Joseph Haydn
Symfonie nr 101 in D, Die Uhr
Ook de Symfonie nr 101 dankt haar bijnaam aan het tweede deel.
De begeleidingsfiguur in de fagot en de pizzicato in de strijkers roepen
het effect op van een tikkende klok.
Globaal gezien is het werk licht en opgeruimd van karakter en voldoet
het perfect aan de toenmalige eisen voor vermakelijke en
onderhoudende muziek.
Hoewel de symfonie begint met een somber adagio, rijk aan chromatiek,
voeren de beide thema’s van het eerste deel de luisteraar
onmiddellijk naar meer opgewekte sferen. Het tweede deel,
andante (de klok), ontvouwt zich aanvankelijk voorzichtig en
behoedzaam, maar krijgt gaandeweg meer kracht en impact. Het
wordt gevolgd door een opgewekt menuet, waarvan het middendeel
(trio) voorbehouden is aan enkele solistische houtblazers.
Deze fluiten en fagotten zorgen even voor een pastorale sfeer.
In de energieke finale laat Haydn de thema’s van het eerste deel
opnieuw opduiken, waardoor de cirkel gesloten wordt.

Joseph Haydn
Symfonie nr 102 in Bes
Bij de première van Haydns symfonie nr 102 op 2 februari 1795
deed zich een bijzonder incident voor. Tijdens de uitvoering stond
het publiek zo in bewondering voor Haydn dat velen hun plaats verlieten
en dichter bij het orkest kwamen staan om de beroemde dirigent
van nabij te kunnen bekijken. Nauwelijks was het volk voor het
orkest samengedromd of de reusachtige luchter kwam los van het
plafond en viel naar beneden. Als bij wonder raakte niemand
gewond.
Hoewel de symfonie nr 102 één van de hoogtepunten uit de reeks
is, wordt ze niet zo vaak gespeeld. Nochtans is dit werk volgens
sommigen het beste orkestwerk dat Haydn ooit schreef. Het wijst
vooruit naar het symfonische oeuvre van Ludwig van Beethoven.
In het inleidende largo hangt een gespannen sfeer door de dramatisch
aanzwellende akkoorden en dynamische contrasten. Ze introduceren
een krachtig allegro vivace vol spanning en tegenstellingen.
In het tweede deel, een adagio met een elegische melodie,
is de sfeer donker en bedrukt. De melancholische toon wordt versterkt
door de instrumentatie: fagotten, gestopte hoorns en trompetklanken
zorgen voor een enigszins donkergetinte atmosfeer.
Voor enige vrolijkheid is het wachten op het menuet, dat beheerst
wordt door een joviaal klinkende volksdansmelodie. Ook de finale
heeft een opgeruimd karakter, humor en lichtvoetigheid bepalen
hier de sfeer.
Wolfgang Amadeus Mozart
Concertaria: Mentre ti lascio, KV513
(uit de opera La disfatta di Dario op een tekst van Duca
Sant‘ Angioli-Moribilli)
Dario
Mentre ti lascio, oh figlia, oh figlia, in sen mi trema il core, in sen mi
trema il core.
Ahi che partenza amara. Ahi che partenza amara!
Provo nel mio dolore le smanie ed il terror, le smanie ed il terror, le
smanie ed il terror.
Mentre ti la scio oh figlia, in sen mi trema il core.
Ahi che partenza amara! Provo nel mio dolore le smanie ed il terror.
Parto. Tu piangi? Tu piangi? Oh Dio!
Ti chieggio un sol momento, un sol momento. Mentre ti la scio, oh
figlia, in sen mi trema il core. Ahi che partenza amara!
Figlia ti lascio. Oh Dio che fier tormento!
Ti chieggio un sol momento, un sol momento. Figlia ti lascio. Ahi
che partenza amara! Oh Dio che fier tormento! Ah mi si spezza il
cor, ah mi si spezza il cor. Parto. Addio.
Tu piaggi! Ahi che partenza amara!
Ahi che partenza amara! Oh Dio che fier tormento!
Figlia, io parto, ti lascio. Addio. Ahi che partenza a mara! Oh Dio
che fier tormento! Ah mi si spezza il cor.

Wolfgang Amadeus Mozart
Un bacio di mano, KV541
(uit de opera Le gelosie fortunate (II, 4) op een tekst van Lorenzo Da
Ponte)
M. Giro
Un bacio di mano vi fa maraviglia, e poi bella figlia volete sposar.
Voi siete un po’tondo, mio caro Pompeo, l’usanze del mondo
andate a studiar.
Un uom, che si sposa con giovin vezzosa, a certi caprici, dee pria
rinuncia, dee libere voglie la sciar alla moglie, dee sempre le porte
aperte lasciar, dee chiudere gli occhi, gliorecchi, la bocca, se il re
degli sciocchi non vuole sembrar. Voi siete un po’tondo, mio caro
Pompeo, l’usanza del mondo andate e studiar.
Wolfgang Amadeus Mozart
Rivolgete, KV584
(uit Cosi fan tutte)
Rivolgete a lui lo sguardo
e vedrete come sta.
Tutto dice, io gelo … io ardo …
idol mio pietà.
E voi, cara, un sol momento
il bel ciglio a me volgete,
e nel moi ritroverete,
quel che il labbro dir non sa.
Un Orlando innamorato
non è niente in mio confronto;
un Medoro il sen piagato
verso lui per nulla io conto:
Son di foco i miei sospiri,
son di bronzo i suoi desiri:
Se si parla poi di merto
certo io sono, ed egli è certo
che gli uguali non si trovano
da Vienna al Canadà.
Siam due Cresi per ricchezza,
due Narcisi per bellezza,
in amor i Marcantoni
verso noi sarian buffoni,
siam più forti d’un Ciclopo
letterati al par di Esopo
se balliamo un Pich ne cede,
sì gentil e snello è il piede.
Se cantiam, col trillo solo
facciam torto all’usignuolo;
e qualch’altro capitale

abbiam poi che alcun non sa.
Bella bella! Tengon sodo:
se ne vanno ed ne godo;
erione di costanza,
specchi son di fedeltà.
Joseph Haydn
Symfonie nr 103 in Es, Mit dem Paukenwirbel
De symfonie nr 103 ging in première op 2 maart 1795 in de reeks
Opera Concerts. Enkele dagen voordien hadden de kranten het
concert in grote letters aangekondigd.
De hooggespannen verwachtingen werden alweer ingelost. In de
Morning Chronicle stond de dag nadien te lezen: “Er werd een
nieuwe symfonie uitgevoerd van de innemende Joseph Haydn. Het
werk zit vol geniale fragmenten, zowel qua melodieën als qua
klankrijkdom. De inleiding eiste onmiddellijk alle aandacht, het allegro
charmeerde ons allemaal, voor het andante werd bis geroepen,
het menuet was charmant en schattig en het laatste deel was de
kroon op het werk”.
De symfonie dankt haar naam aan de aanzwellende paukenroffel
waarmee het werk begint.

La Petite Bande
Het barokorkest La Petite Bande werd in 1972 opgericht door Sigiswald Kuijken,
op verzoek van de Duitse platenfirma Harmonia Mundi, om Lully’s Le Bourgeois
Gentilhomme op te nemen onder leiding van Gustav Leonhardt. De orkestbezetting
en de naam werden ontleend aan het orkest van Lully zelf aan het hof van
Lodewijk de XIV. Ondermeer door authentieke instrumenten te gebruiken en de
oude speelwijze in ere te herstellen werd er naar gestreefd deze muziek, zowel
qua interpretatie als qua klankbeeld, zo getrouw mogelijk te laten herleven, zonder
daarbij in een strak academisme te vervallen. Oorspronkelijk was het niet de
bedoeling dat La Petite Bande een permanent orkest zou worden, maar het succes
van de plaatopnamen was zo groot dat de groep geregeld concerten ging geven.
Na een eerste periode, waarin het accent vooral lag op de Franse barokmuziek
(Lully, Campra, Muffat) werd ook het Italiaanse repertoire aangevat (Corelli,
Vivaldi en anderen). Daarna kwam als vanzelfsprekend ook het oeuvre van J.S.
Bach aan de beurt. De laatste jaren heeft het orkest zich ook vaak laten opmerken
door zijn veelgeprezen interpretaties van de klassieke meesters (Mozart, Haydn).
Onder leiding van Gustav Leonhardt of van Sigiswald Kuijken, de vaste dirigent,
heeft La Petite Bande sinds zijn ontstaan talrijke plaatopnamen gemaakt: opera’s
van Rameau en Händel, Bachs Vioolconcerti (met Sigiswald Kuijken als solist), de
Johannes- en Matthäuspassion, de Hohe Messe en het Magnificat, evenals de
Brandenburgse Concerten en de Orkestsuites. Uit het klassieke repertoire werden
o.m. opgenomen: het Requiem, Vioolconcerti en Sinfonie Concertante (solisten:
Sigiswald Kuijken en Ryo Terakado) en de Da Ponte-opera’s Cosí fan tutte, Don
Giovanni en Le Nozze di Figaro van Mozart, de Schöpfung, Jahreszeiten en meer
dan twintig symfonieën van Haydn. La Petite Bande neemt op voor Deutsche Harmonia
Mundi, Denon en Accent. De vaste kern van het orkest bestaat uit internationaal
bekende solisten, specialisten op het gebied van de authentieke historische
uitvoeringspraktijk. La Petite Bande is regelmatig te horen en te zien op binnen- en
buitenlandse radio- en televisiestations, en trad op in vele belangrijke Europese
festivals en concertzalen, en verder ook in Japan, Australië en Zuid-Amerika. Het
jaar 2000 herdacht de tweehonderd vijftigste verjaardag van J.S. Bachs overlijden,
en La Petite Bande vierde deze gelegenheid met de Brandenburgse Concerti
(januari, juni, juli, november), de Hohe Messe (augustus-oktober) en Cantates
(oktober-november). Sinds 1998 brengt La Petite Bande de vocale werken van J.S.
Bach (Cantates, Passies, enz.) met slechts één zanger per partij (d.w.z. zonder koor
in de huidige betekenis van het woord) - geheel in overeenstemming met de laatste
stand van zaken in het researchwerk daaromtrent: de Thomascantor zelf blijkt
al deze werken in dat perspectief ontworpen te hebben. April 2000 werd gekenmerkt
door een hernieuwde samenwerking met het Collegium Vocale (Gent) in
Haydns Die Sieben Letzte Worte Unseren Erlösers. In november 2000 werkte het
orkest voor het eerst samen met de het vocaal ensemble Ex Tempore, in een productie
rond de Vespere de Confessore en ander religieus werk van Mozart. Het seizoen
2001-2002 wordt reeds ingezet in de zomer met een concertant programma
rond Antonio Vivaldi, aangevuld met een concertante Serva Padrona van G.B. Pergolesi.
In het najaar volgt dan Mozarts Die Entführung aus dem Serail (concertant)
met onder meer Isolde Siebert, Cyndia Sieden, Christoph Genz, Knut Schoch,
Stephan Schreckenberger en Cornelius Hauptmann. In december wordt het orkest
opnieuw uitgenodigd naar Japan, met een gevarieerd Mozart-programma. Als
Cultureel Ambassadeur van Vlaanderen wordt La Petite Bande gesteund door het
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Sinds 1997 is La Petite Bande in residentie
in de Stad Leuven, en ontvangt het ensemble een structurele sponsoring van
KBC Bank & Verzekeringen.

Christoph Genz, tenor
Als lid van het Leipziger Thomanerchor kreeg Christoph Genz zijn eerste muzikale
opleiding. Aan het King’s College in Cambridge studeerde hij Muziekwetenschappen
en maakt er deel uit van het King’s College Koor. Vervolgens studeerde hij
zang bij Hans-Joachim Beyer aan de Hogeschool voor Muziek in Leipzig. Bij Elisabeth
Schwarzkopf studeerde Christoph Genz liedinterpretatie. Christoph Genz
won reeds enkele grote prijzen bij internationale zangwedstrijden, waaronder de
Eerste Prijs op het Concours van Grimsby (1995) en op de Internationale Johann
Sebastian Bach-wedstrijd in Leipzig (1996). Hij werd reeds uitgenodigd voor verschillende
concerten, liedavonden en operaproducties in Europa, Afrika en de
U.S.A. onder de leiding van dirigenten als Ludwig Güttle, Sir Simon Rattle, Philippe
Herreweghe, Sigiswald Kuijken, Peter Schreier, Helmuth Rilling, Sir John Eliot Gardiner,
Thomas Hengelbrock, Giuseppe Sinopoli. Daarnaast verleende hij zijn
medewerking aan talrijke concerten en cd-opnames, met onder andere Musica
Antiqua olv. Reinhard Goebel, alsook cd-opnames met verschillende werken van
J.S. Bach en Max Bruch, de Johannes-passie van Bach onder leiding van Ludwig
Güttler bij Berlin Classics, de Lofzang van Mendelssohn onder leiding van Helmuth
Rilling bij Hänssler. Bij Berlin Classics zijn enkele cd’s met Bach-cantates onder leiding
van Ludwig Güttler verschenen. Ook DGG-Archiv-Produktion bracht een
aantal Bach-cantates onder leiding van Sir John Eliot Gardiner uit. Christoph Genz
geeft regelmatig concerten op gerenommeerde festivals, zoals de Schubertiade
Hohenems, Verbier, Davos, Luzerner Musikfestwochen, Aix-en-Provence. Hij zingt
bovendien op diverse liedavonden in oa. de Alte Oper Frankfurt, het Concertgebouw
Amsterdam, Louvre Parijs en Wigmore Hall in Londen. Tijdens het seizoen
1997-1998 was Christoph Genz verbonden aan het theater van Basel. Hij gaf ook
verschillende gastoptredens bij de Opera de Nancy (Fernando in Cosi fan tutte),
Théâtre de Champs Elysées in Parijs (Tamino in Die Zauberflöte), de Opera de Lausanne,
Teatro alla Scala in Milaan (olv. Guiseppe Sinopoli), op de Festspiele van
Aix-en-Provence (Die Zauberflöte). In het seizoen 2000-2001 maakt Christoph
Genz als Fernando (Cosi fan tutte) zijn debuut in de Staatsopera van Hamburg.
Stephan Genz, bariton
Stephan Genz werd in 1973 in Erfurt geboren. Als lid van het Leipziger Thomanerchor
kreeg hij zijn eerste muzikale opleiding. Aan de Hogeschool voor Muziek en
Theater te Leipzig studeerde hij bij Hans-Joachim Beyer. Vanaf 1994 vervolgde hij
zijn studies bij Mitsuko Shirai en Harmut Höll aan de Staatshogeschool voor
Muziek in Karlsruhe. Ook bij Dietrich Fischer-Dieskau en Elisabeth Schwarzkopf
studeerde Stephan Genz liedinterpretatie. Hij won enkele prijzen bij gerenommeerde
internationale wedstrijden, waaronder de Internationale Johannes
Brahms-wedstrijd in Hamburg (1994) en de Internationale Hugo Wolf-wedstrijd in
Stuttgart. Stephan Genz is als gastzanger verbonden aan de opera’s van o.a. Berlijn
(Duitse Staatsopera), Lausanne, Rennes, Straatsburg en Parijs (Bastille) en de
Scala te Milaan. Hij concerteerde met talrijke gerenommeerde dirigenten, zoals
Myung-Whun Chung, Marcus Creed, Sir John Eliot Gardiner, Philippe Herreweghe,
Sigiswald Kuijken, Fabio Luisi, Georges Pétre, René Jacobs, Giuseppe
Sinopoli. Ondertussen verschenen cd-opnames met Goethe-liederen van Hugo
Wolf (Claves) en liederen van Franz Schubert (Capriccio). Andere opnames verschenen
bij Hyperion (Wolf, Eichendorf-liederen, piano: Roger Vignoles), bij Claves
(Schumann, Heine-liederen) en Teldec. Voor enkele van deze opnames ontving
hij de zeer gegeerde Diapason d’Or en de Timbre Platin. In oktober 1999 ontving
Stephan Genz de Brahms-prijs in Schleswig-Holstein. In de categorie solozang
werd hij, eveneens in oktober 1999, bekroond met de zeer gegeerde Grammophone
Award. De bariton gaf talrijke Liederavonden en concerten in de Verenigde
Staten en in bijna alle Europese landen. Zijn debuut in de Londense Wigmore
Hall in maart 1999 werd een groot succes. Sindsdien gaf hij telkens weer
Liederavonden in de Wigmore Hall. Hij werd vervolgens uitgenodigd voor Liederavonden
in Amsterdam (Concertgebouw), Frankfurt (Alte Oper), Brussel (De
Munt), Parijs (Chatelet, Champs Elysées), naar de Schubertiade van Hohenems,
naar Italië, Spanje en Japan (Tokio, Okoyama, Nagaoka), Festival Verbier, Festspiele
Aix-en-Provence.

La Petite Bande
Viool I
Ryo Terakado
Luis Otavio Santos
Dmitry Badiarov
Makoto Akatsu
Mira Glodeanu
Eva-Maria Röll
Viool II
Sara Kuijken
Paul Herrera
Guya Martinini
Cathérine Girard
Jean-Paul Burgos
Kaori Toda
Altviool
Marleen Thiers
Michiyo Kondo
Benoit Douchy
Cello
Hidemi Suzuki
Emmanuel Balssa
René Schiffer
Contrabas
James Munro
Tom Devaere
Géry Cambier
Traverso
Marc Hantai
Frank Theuns
Hobo
Patrick Beaugiraud
Anneke Vanlancker
Klarinet
Lorenzo Coppola
Daniele Latini
Fagot
Alain De Rijckere
Yukiko Murakami
Hoorn
Claude Maury
Hermes Pecchinini
Trompet
Graham Nicholson
Thibaud Robinne
Pauken
Norbert Pflanzer