Eerst - De Pers

More documents

Recommendations

Info

In de VS is het, na de Bijbel, het invloedrijkste boek. Hans Achterhuis over Atlas Shrugged van Ayn Rand. Eric Smit Amsterdam Filosoof Hans Achterhuis werd in 2008 door de kredietcrisis wakker geschud. Hij ging op zoek naar de kapitalistische utopie en kwam uit bij de zeer invloedrijke fi losofe Ayn Rand. Rand ontwikkelde de ultieme kapitalistische fi losofi e: het objectivisme. Die stroming laat zich moeilijk in een paar zinnen vatten, maar het centrale concept van Rand is dat egoïsme een deugd is en altruïsme een doodzonde. ‘De Greed is good-toespraak van Gordon Gekko uit de fi lm Wall Street zou door haar geschreven kunnen zijn’, zegt Achterhuis, die tien jaar geleden met haar werk in aanraking kwam. ‘In Europa is ze nog relatief onbekend, maar in Amerika is ze een absolute beroemdheid. Haar belangrijkste boek Atlas Shrugged, een pil van meer dan 1.000 pagina’s, is er na de Bijbel het invloedrijkste boek. De boodschap van Rand is meer dan duidelijk, dat is de ‘utopie van de begeerte’. Via scheppende productie kiest het individu voor zijn rationele eigenbelang, delen met anderen wijst ze af als irrationeel. Eigendom wordt verheerlijkt en ieder ingrijpen van de overheid is taboe. Dat klinkt misschien overdreven, maar de draagwijdte van haar utopie wereldwijd mag niet worden onderschat.’ Achterhuis werd eind maart uitgeroepen tot de eerste Denker des Vaderlands. Vorig jaar kwam zijn boek De Utopie van de Vrije Markt uit, dat twee weken geleden werd bekroond met de Socrates Wisselbeker, de prijs voor het beste fi losofi sche boek van 2010. Daarin toont hij aan dat het boek van Rand tot ‘kapitalistisch manifest’ is uitgegroeid. Alan Greenspan, voormalig president van de Amerikaanse centrale bank, staat symbool voor de enorme invloed die Rands werk op het neoliberale gedachtengoed heeft gehad. ‘Greenspan was een volgeling van Rand en hij verwees in de jaren zestig onder meer naar haar werk toen hij de opkomst van de ideeën van het vrijemarktkapitalisme beschreef. Greenspan was tegelijkertijd de man die verantwoordelijk was voor de monetaire politiek die in onze geglobaliseerde wereld ieder mens op onze planeet raakte. De kredietcrisis was daarvan het duidelijke bewijs.’ Kredietcrisis of niet, het ideaal van de vrije markt staat fi er overeind en ook Rands Atlas Shrugged is in Amerika nog steeds een bestseller. Greed is still good. ‘Dat is waar. Rands fi losofi e heeft niet of nauwelijks onder de crisis geleden. Vorige week ging in Amerika ook het eerste deel van de fi lmtrilogie Atlas Shrugged in première. Een groots opgezette fi lm. Rand komt helemaal terug en lijkt nu zelfs in Europa een succes te worden. Een Belgische collega vertelde me dat hij aanwezig was op een bijeenkomst van de Vlaamse po- Bovenaards telefoontje Een diepgelovige Duitser is zijn baan in een callcenter kwijt. Hij sloot zijn gesprekken af met de woorden ‘Jesus hat Sie lieb’. Greed is still good liticus Bart de Wever met ondernemers. Een aantal hield De Wever Rands boek voor. ‘Als u het straks voor het zeggen krijgt, dan moet u op deze manier de zaak veranderen, met behulp van dit boek.’ Mensen durven vaker hardop te zeggen dat ze Rand geweldig vinden, ook in Nederland.’ Achterhuis wijst op Martin Bosma, PVV partij-ideoloog, die in zijn eerste column in NRC Handelsblad zijn voorkeur voor Rand uitsprak. ‘‘Jullie lezen dat, ik lees Ayn Rand’, zei Bosma. Dat is een programmatisch verhaal. Ook de Amerikaanse blogster Pamela Geller, een soort vriendin van Geert Wilders, is door Rand gegrepen. Ze heeft haar blog zelfs Atlas shrugs genoemd. Atlassen, sterke mannen, identiteit, individualiteit, de meeste issues die Rand propageert doen het goed bij ‘volkspartijen’ als de PVV. Onlangs werd ik ook door een journalist van het Financieele Dagblad benaderd. De echtgenote van een van de vastgoedfraudeverdachten (Hans van Tartwijk, red.) had zich in een gastcolumn nadrukkelijk afgevraagd waar de hoofdpersoon in Atlas Shrugged, de superkapitalist John Galt, nu toch bleef. De wijze waarop ze schreef dat haar man door het systeem onrecht werd aangedaan was zeer herkenbaar.’ Bent u niet een linkse fi losoof die zijn gelijk heeft willen halen? ‘Zo wordt er vaak tegen me aangekeken. Het ging mij er niet om te zeggen dat marktwerking niet deugt en dat de overheid moet ingrijpen. Het was ook niet mijn bedoeling om Rand en Kijkcijferrecord ’s Werelds eerste 3D-pornofi lm heeft cijferrecords verbroken in Hongkong. De fi lm trok op de eerste dag meer kijkers dan recordhouder Avatar. invloedrijke economen als Hayek en Friedman, voorvechters van het vrijemarktkapitalisme, onderuit te halen. Ik wilde het alleen begrijpen.’ Bent u tevreden over wat het teweeg heeft gebracht? ‘Ik weet dat ik door politici wordt gelezen, dat doet me deugd. Liberalen nodigen me ook uit voor debatten, maar ik krijg weinig tot geen respons uit de zakenwereld. Economen slaan je dood met cijfers en modellen en creëren zo een grote afstand. Ze gaan nauwelijks het debat aan, althans, ik heb het niet gemerkt. Het echte debat over de heil die van marktwerking wordt verwacht, vindt niet plaats. Typerend was laatst het interview met Wouter Bos in NRC Handelsblad over marktwerking in de gezondheidszorg. Vorig jaar zei hij nog bij de Joop Eerst 7 #DenkerDesVaderlands Filosoof Hans Achterhuis ziet dat de crisis geen einde heeft gemaakt aan de aanbidding van de vrije markt. Er blijkt geen fatsoenlijk alternatief te zijn. ‘Ik weet dat ik door politici wordt gelezen, dat doet me deugd.’ MERLIJN DOORNERNIK/HOLLANDSE HOOGTE den Uyl-lezing: ‘Wij denken dat Thatcher gelijk heeft over de marktwerking’, maar, en dat stond vetgedrukt, ‘er zijn wel degelijk alternatieven’. Die werden echter niet benoemd. Job Cohen heeft ze later ook niet zichtbaar gemaakt. Er is blijkbaar geen alternatief, dus er wordt alleen wat tegengesputterd.’ ‘Bos had het over ‘voortschrijdend inzicht’. Marktwerking in de gezondheidszorg was wél belangrijk. Daar had de PvdA meer naar moeten luisteren. Iedereen praat nog steeds binnen het denkraam van het neoliberalisme. Ik moet beamen dat ik zelf ook geen alternatief heb dat ik mooi en uitvoerig kan beschrijven. Je moet je in elk geval afvragen of markten moeten worden uitgebreid naar alles wat mensen doen. Dat gebeurt dus veel te weinig.’ Goede tip Een inbreker in Leeuwarden heeft de politie een handje geholpen door te wijzen op een verzameling illegale wapens die hij had zien liggen.
De ouders zorgen goed voor hun kinderen. Claudio Sillero Ethiopian Wolf Conservation Programme Er zijn nog zo’n vijfh onderd Ethiopische wolven over. HOLLANDSE HOOGTE Honden bedreigen de zeldzaamste wolf in Afrika #Wolf De Ethiopische wolf dreigt ten onder te gaan aan het economisch succes van zijn thuisland. Walter Heijder Addis Abeba ‘Hier zit 25 kilogram biomassa aan zoogdieren per hectare.’ De Argentijnse bioloog Claudio Sillero speurt met grote stelligheid de hellingen van het Balé-gebergte af. Maar ook met een verrekijker is slechts wat lage begroeiing te zien. Alleen, de grond heeft veel weg van Emmentalerkaas; zacht en vol gaten. Wanneer we eenmaal lopen, wordt duidelijk waar die 25 kilo zit: onder de grond. In de vroege ochtend rennen knaagdieren van gat naar gat. Rennen, want als ze boven de grond zijn, kan de toppredator van dit ecosysteem toeslaan. Dat is de Ethiopische wolf, de zeldzaamste vleeseter in Afrika. Jacht Claudio Sillero, hoogleraar in Oxford en oprichter van het Ethiopian Wolf Conservation Programme (EWCP), legt ondertussen uit hoe deze wolf te werk gaat: ‘Hij leeft in groepen, maar jaagt alleen. In de ochtend wordt eerst met de groep het territorium verkend. Daarna gaan de individuen uit elkaar om te jagen. Anders dan de grijze wolf, die op grote prooidieren jaagt, besluipt de Ethiopische wolf kleine dieren en dat gaat nu eenmaal makkelijker als je alleen bent. In de avond komt de groep weer bij elkaar.’ Voorlopig is er geen wolf te zien. Er zijn nog zo’n vijfhonderd Ethiopische wolven over, verdeeld over zeven populaties. Ongeveer de helft van de wolven leeft in het Balé-gebergte, in het Balé Mountain National Park in Zuid-Ethiopië. Nationaal park? Op de meest onwaarschijnlijke plaatsen staan hutten en graast vee. Het is zo goed als onvermijdelijk. Sinds de hongersnood van begin jaren tachtig is de bevolking van Ethiopië ruim verdubbeld, van 40 naar 85 miljoen. De forse economische groei van jaarlijks rond de 7 procent betekent welvaart voor de groeiende middenklasse in en om de steden. Maar ondertussen werkt 80 procent van de bevolking nog steeds in de landbouw en leeft 40 procent onder de armoedegrens. De armen proberen in dunbevolkt gebied te overleven en trekken de nationale parken binnen. Het is verboden, maar de overheid treedt niet op. Na een uur wandelen wijst Sillero op een eerste teken van de wolf: verse uitwerpselen en, een meter verderop, een pootafdruk. De wolf is hier vanochtend geweest en kan nog in de buurt zijn. In de verte klinkt geblaf. Maar volgens Sillero is dat van een hond. Honden zijn hier overal. In de dorpen hebben zwerfhonden de functie Waar láát ze het! Mensen met overgewicht eten gemiddeld mínder dan mensen met een normaal gewicht. Oorzaak: weinig vetcellen en meer beweging. van gemeentelijke reinigingsdienst. En als overbrengers van virussen vormen ze de grootste bedreiging voor de Ethiopische wolf. Opeenvolgende uitbraken van rabiës (hondsdolheid) zorgden de afgelopen kwart eeuw meerdere keren voor een populatieafname van soms wel driekwart. Gelukkig bleek de populatie steeds weer veerkrachtig genoeg om te herstellen. Ontbijt Maar ze blijven een groot gevaar vormen. Sillero: ‘Het belangrijkste werk van de EWCP is het vaccineren van honden: de teller staat inmiddels boven de 40.000.’ Hoewel dit project daarmee als een succes kan worden beschouwd, moet wel worden bedacht dat het alleen gebeurt in het Balé-gebergte. Sillero: ‘Eén rabiësuitbraak in een ander gebied en de kleine populatie daar is weg.’ Ondertussen hebben we de top van een heuvel bereikt. In de verte zien we een paar volwassen wolven met welpen, aan het ontbijt. De ouders vangen knaagdieren en lopen naar de jongen. Deze bedelen door een poot op te heffen en de bek van de ouders te likken. Daarop braken deze voedsel op. De jongen smullen. Sillero kijkt tevreden: ‘De ouders zorgen goed voor hun kinderen.’ Voor meer informatie: www.ethiopianwolf.org Warmpjes bij de pool Dankzij de warme Golfstroom is de gemiddelde temperatuur in de IJslandse hoofdstad Reykjavik hoger dan die in New York. isteren was het Witte Donderdag, de dag van Ghet Laatste Avondmaal. Nou, niet dus. De Britse prof, Colin Humphreys zegt dat we het al eeuwen verkeerd doen. Het laatste Avondmaal was niet op donderdag maar op woensdag. ‘Volgens Humphreys’, en nu citeer ik de Volkskrant, ‘die sinds 1983 aan zijn onderzoek werkt, zijn de dagen verwisseld omdat Jezus waarschijnlijk een andere kalender gebruikte dan Johannes.’ Sinds 1983. Dat is 28 jaar. En dan concluderen dat Jezus de verkeerde kalender op zak had. Maar het kan erger. Franse onderzoekers hebben zich gebogen over het gewicht van de dodo. Dat beest is al 350 jaar dood; opgevreten door Hollandse zeelieden. Het enige wat we nog hebben zijn een paar botjes. Hoeveel vlees zat er aan die dodokluifj es? De Fransen hebben de botjes vergeleken met ruim driehonderd andere vogelbotjes, en zijn uitgekomen op een gewicht van tussen de negen en achttien kilo. Een stevig mestkuiken. En zo schijnt de dodo ook gesmaakt te hebben. En dat is nieuws, want ‘de controverse,’ (alwéér de Volkskrant), ‘sleept al enkele eeuwen voort.’ Al enkele eeuwen. Over een dode vogel. Valt er op wetenschap te bezuinigen? In de kunstwereld 9 Weten Column Marcel Hulspas Drie eeuwen botjes meten Gesignaleerd Ramsj Geometrie en Holland Mania Geheime geometrie De natuur om ons heen zit vol opmerkelijke patronen en structuren die aangeven dat de werkelijkheid gebaseerd is op geheime wiskundige principes. Dit fraaie boek zet de lezer ongetwijfeld aan het denken, tot aan de randen van de kosmos. Stephen Skinner Geheime geometrie, 9,95 euro Bizar vaderland Wij zijn wel gewend aan oude kaas, wielklemmen en onbeschoft personeel, maar voor Amerikanen woedt momenteel een storm van verontwaardiging omdat zes dappere vaderlandse kunstpausjes het in hun hoofd hebben gehaald om staatssecretaris Zijlstra te suggereren waar eventueel bezuinigd kan worden. Zoiets moet je niet doen! Dat is heulen met de vijand! Roep liever hoe mooi kunst is! Alle kunst! Wetenschappers vertonen dezelfde bange refl ex. Handen af van de wetenschap! Geef gewoon méér geld, en niet zeuren! Want zonder ons gaat Nederland ten onder! En je weet nooit wanneer onderzoek nuttig blijkt te zijn geweest! Is het niet morgen, dan wel overmorgen. Maar het kan ook 28 jaar duren. Of drie eeuwen. En dan valt het resultaat toch tegen. Wetenschappers kloppen zich graag op de borst dat ze zo objectief zijn, en kritisch. Behalve als het om hun eigen werk gaat. En dapper zijn ze al helemaal niet. Marcel Hulspas is wetenschapsredacteur bij De Pers. en Japanners is Nederland een kruising tussen Wonderland, hel en pretpark. Een mooi vormgegeven boek vol verbaasde verslagen. Jori Zijlmans (e.a.) Holland Mania. Amerikaanse en Japanse beeldvorming over Nederland, 7,99 euro Van Amnesty tot zwarten Een halve eeuw geleden maakten alleen wereldvreemde idealisten zich er druk om; nu is het regeringsbeleid: mensenrechten. Deze encyclopedie geeft een helder overzicht van een onderwerp dat alleen maar dwingender kan (en moet) worden. Daan Bronkhorst Encyclopedie van de menselijkheid, 5,99 euro Ramsj gesignaleerd bij boekhandel De Slegte (www.deslegte.com) Ondergrondse uitvinding ‘Tram’ komt van het Duitse ‘traam’, dat houten balk betekent. In mijnen werd het erts getransporteerd met karretjes op een ‘traambahn’.
Page 1 and 2: Vrijdag 22.04.2011 depers.nl Deze b
Page 3 and 4: In Rotterdam is het soms wel 7 grad
Page 5 and 6: Vanwege de fi nanciën paste Rijksw
Page 7: In de VS is het, na de Bijbel, het
Page 11 and 12: Ik mag niet eens mijn eigen dossier
Page 13 and 14: 13 Trendy kunstliefh ebbers Extra g
Page 15 and 16: NUNSPEET, HOTEL "HET JAGERSHOF" Uni
Page 17 and 18: Heb je de ideale hoed, leer dan las
Page 19 and 20: Libanese wijnen worden de meest sex
Page 21 and 22: Hotel Le Point de Vue Thuiskomen in
Page 23 and 24: Ach, het komt ergens uit China, we
Page 25 and 26: ZWEEDS RAADSEL: gematigd muziekstuk
Page 27 and 28: Phils erelijst is zo dik als het te

Eerst - De Pers

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?