Kinderrechtentop 2009 - Defence for Children

foto’s: Spaarnestad foto’s: Spaarnestad
maar artikel 3 lid 2 geeft zonder omhaal aan dat de overheid
het kind verzekert van de bescherming en de zorg die nodig
zijn voor zijn of haar welzijn. Nog geen twee maanden later
oordeelt de Raad van State: ‘Het Verdrag inzake de Rechten
van het Kind roept, voor zover al rechtstreeks van toepassing,
geen aanspraken in het leven voor kinderen wier ouders op
grond van de Nederlandse vreemdelingenwet en -regelgeving
geen verblijf wordt toegestaan’ (5 februari 2002, LJN AF6066).
Het pijnlijke is dat beide uitspraken met een algemene
strekking gericht zijn tegen een kwetsbare groep minderjarigen.
Het Kinderrechtenverdrag wordt niet aangegrepen
om hen te beschermen maar wordt geborneerd – om niet
te zeggen vals – geïnterpreteerd.
Een wettelijke regeling, dus ook een verdrag, krijgt zijn
betekenis niet bij toepassing op burgers in goede doen,
maar bij bescherming van mensen in problemen.
Geef het de tijd
In 1968 deed een advocaat in een strafprocedure bij het een
kantongerecht een beroep op het Europees Verdrag voor de
Rechten van de Mens (EVRM). De kantonrechter kon niet
binnen de voorgeschreven veertien dagen uitspraak doen,
omdat er op het kantongerecht geen exemplaar van het
EVRM aanwezig was. Men moest een kopie bij het Ministerie
van Justitie opvragen. Het EVRM was vijftien jaar eerder
voor Nederland in werking getreden.
Mensenrechtenactivisten en kinderrechtenactivisten moeten
geduld hebben. Het duurt even voordat een nieuw verdrag
de tafel van de rechters en de advocaten bereikt. Nu is het
EVRM niet meer weg te denken uit de juridische procedures.
Het EVRM heeft ook grote betekenis gehad voor de ontwikkeling
van het familie- en jeugdrecht. Het Kinderrechtenverdrag
is 49 jaar jonger dan het EVRM.
Functies van het Kinderrechtenverdrag
De drie functies van het Kinderrechtenverdrag hebben zich
de afgelopen twee decennia niet op dezelfde wijze ontwikkeld.
De eerste functie, het Kinderrechtenverdrag als juridisch
instrument, is bepaald nog niet uit ontwikkeld. De drie
hoogste rechtscolleges in Nederland bevinden zich in
verschillende fasen van ontwikkeling. Die laten zich als volgt
kwalifi ceren. De Raad van State: afwerend, de Centrale Raad
van Beroep: voorzichtig omarmend en de Hoge Raad:
afwachtend. Op Europees niveau zien we het begin van een
proces van integratie van het EVRM en het Kinderrechtenverdrag.
De jurisprudentie laat een hoopgevende start zien,
maar er is nog een lange weg te gaan.
De tweede functie, de pedagogische uitdaging van het
Kinderrechtenverdrag, bepaalt de houding en het gedrag
van iedereen die al dan niet beroepsmatig bij het opvoeden
en opgroeien van kinderen en jongeren betrokken is. Het
gaat erom dat de centrale boodschap van het Kinderrechtenverdrag
‘tussen de oren’ van iedere ouder, van iedere
professional of van wie dan ook zit. Kalverboer en Zijlstra
hebben een uitstekend geslaagde poging gedaan om het
kernbegrip van het Kinderrechtenverdrag, het belang van
het kind, nader invulling te geven. Dat gedachtegoed
verdient verbreiding en verspreiding.
De derde functie, het Kinderrechtenverdrag als basis van
jeugdbeleid, is goed opgepakt door minister André Rouvoet
voor Jeugd en Gezin; hij verklaarde al direct na zijn aantreden
dat hij het Kinderrechtenverdrag als uitgangspunt
voor zijn jeugdbeleid zou nemen. In welke mate hij zijn
belofte heeft waargemaakt zou nader geanalyseerd moeten
worden. Het is niet uitgesloten dat Rouvoet de eerste en
de enige jeugdbeleidminister zal zijn. Het kost maar weinig
moeite en geen geld om een programmaministerie weer
te ontmantelen. Dat zou een ernstige terugslag voor het
jeugdbeleid en de kinderrechten inhouden.
Optimisme
De afgelopen jaren is er veel gebeurd. We zijn inmiddels een
kredietcrisis en een Amerikaanse presidentsverkiezing
verder. De ontwikkelingen vereisen een nieuwe maatschappelijke
en politieke oriëntatie. De marktwerking is buiten zijn
oevers getreden. Obama heeft al de Nobelprijs voor
Optimisme gekregen. Het was zijn minister van Buitenlandse
Zaken Hillary Rodham Clinton die als jong kinderrechtenactiviste
in 1973 schreef: “The Phrase ‘Children’s rights’ is a
slogan in search of defi nition”. Na twintig jaar is het tijd dat
wij samen die speurtocht eens echt gaan organiseren.
Stan Meuwese
Stan Meuwese was van 1992 tot 2007 directeur van Defence for Children
International Nederland en is redacteur van het Handboek Internationaal
Jeugdrecht.
Kinderrechtentop 2009 _ 7