Kinderrechtentop 2009 - Defence for Children

KLAS
Basisscholen in heel Nederland doen mee aan de
Spreekbeurtactie van UNICEF over kinderrechten
UNICEF / Diana de Lange
mentele vrijheden”. Lid 3: ouders zijn vrij om te kiezen welk
onderwijs hun kinderen volgen. Dat laatste staat ook in
artikel 23 van de Nederlandse Grondwet. Deze verplichting
tot mensenrechteneducatie, sámen met de onderwijsvrijheid,
staat in vele verdragen. Op school zou je moeten
leren dat in de Nederlandse Grondwet staat dat internationale
verdragen soms boven nationale wetten gaan, als die wetten
niet volstaan.
Burgerschap en kinderrechten
De Commissie Dijsselbloem stelde het ook nog eens: de
overheid gaat over het wat, de scholen over het hoe. Als de
overheid tientallen kerndoelen van het onderwijs vaststelt,
en inspraak heeft in examenprogramma’s, kerncurricula, en
toetsingskaders dan is het niet opnemen van aandacht voor
de mensenrechten vooral een keuze.
Een voor de hand liggende plek om te beginnen, is het
burgerschapsonderwijs. De overheid verplicht alle scholen
sinds kort om “actief burgerschap” te stimuleren. In alle
landen om ons heen omvat civic education ook democratisch
burgerschap, en kinderrechten. In Engeland heb je zelfs hele
scholen georganiseerd rondom rights, respect and responsibilities.
Zo niet in Nederland. Hier definieert het Ministerie
van Onderwijs burgerschap als ‘gemeenschapszin’, vooral
gericht op het bevorderen van sociale vaardigheden.
Voor het koppelen van burgerschapsonderwijs aan kinderrechten
kan Nederland gebruik maken van veel internationale
ervaring op dit gebied. Lesmateriaal als ‘het Kompas’ en de
‘ABC on human rights education’, bieden een schat aan
informatie. Leerzame oefeningen, zoals ‘Een stap vooruit’.
Hierin krijgt iedere leerling een rol. Die van minderjarige
asielzoeker, of van iemand in een rolstoel. Telkens krijgen
bepaalde leerlingen bepaalde rechten, en mogen zo een stap
vooruit doen. Zo worden verschillen zichtbaar.
De oefeningen passen in de leerlijnen die beginnen met
de nadruk op respect voor verschil, en in het voortgezet
onderwijs aandacht besteden aan internationale verdragen.
Waarbij het niet altijd alleen gaat om kennis, maar ook om
houding en vaardigheden.
Kentering
Langzaam lijkt een kentering van beleid zichtbaar. Docenten
en de onderwijsinspectie vragen om hulp bij de invulling
van het burgerschapsonderwijs. In een land waar xenofobie
en racisme steeds vaker voorkomen, wil het kabinet graag
de kernwaarden van de rechtsstaat uitdragen.
De Tweede Kamer vroeg in verschillende moties om aandacht
voor mensen- en kinderrechten in het onderwijs. En
terwijl Nederland de verplichting tot mensenrechteneducatie
nog lang niet nakomt, schreven de ministers van Onderwijs
en van Buitenlandse Zaken vorig jaar aan de Tweede Kamer
wel eens te willen kijken hoe mensenrechten meer duurzame
aandacht zouden kunnen krijgen. Het is te hopen dat
Nederland, dat andere landen zo graag de les leest over
mensenrechten, zich sneller en meer vastberaden gaat
aansluiten bij de vele landen die al lang kinderrechten in
de klas brengen. Want respect voor de mensenrechten,
dat begint vroeg. En vooral: dichtbij huis.
Barbara Oomen
Barbara Oomen is bijzonder hoogleraar rechtspluralisme aan
de Universiteit van Amsterdam en voorzitter van het Platform
Mensenrechteneducatie.
Kinderrechtentop 2009 _ 15