Jaar 2012, nummer 2 - Defence for Children

22
TijdschrifT voor de rechTen van heT Kind
e Right!
jaargang, nummer 2, juni 2012
Herstelrecht
in Nederland:
Een mediationhuis
in iedere wijk
De strijd voor
meisjesrechten
in Liberia
De Werkdag:
Kinderrechtenhelpdesk

inhoud
12
Redactioneel 3
Right! Now 4
Column 5
Kies voor kinderrechten
Aloys van Rest
Column 7
De deuren zouden vaker
gesloten moeten worden
Richard Korver
De Werkdag 8
De Kinderrechtenhelpdesk Migratie
De ‘wall of fame’ als motor
Vierde ngo-rapportage 10
VN-Kinderrechtenverdrag
Extra aandacht voor kwetsbare kinderen
Kind in Rechtspraak 11
Reportage 12
Op onderzoeksmissie naar kinderen
die wachten op gezinshereniging
“Hoe lang duurt het nog voordat
we naar onze moeder kunnen?”
Reportage 14
Herstelrecht in Nederland
Een mediationhuis in iedere wijk
Buitenland 16
De strijd voor meisjesrechten
in Liberia
“Dit is een serieuze zaak”
Cultuur 19
All Right! 20
14
8
16
Redactioneel
Colofon
Juni 2012
Right! Tijdschrift voor de Rechten van het Kind
is een uitgave van Defence for Children
Redactieadviesraad
Menno Bosma, Mariëlle Bruning (voorzitter),
Goos Cardol, Lennie Haarsma,
Majorie Kaandorp, Jeanette Kok, Ton Liefaard,
Adrianne van Rheenen
Redactie
Maartje Berger (strafrecht), Joyce Brummelman
(jeugdzorg), Manon Eijgenraam (jurisprudentie),
Sabine de Jong (cultuur), Carla van Os (hoofdredactie,
vreemdelingenrecht), Aloys van Rest
(directeur), Celine Verheijen (uitbuiting),
Jolien Verweij (nieuws en eindredactie)
Verder werkten mee aan dit nummer
Ayaan Abukar, Richard Korver, Anke Sprakel,
Beata Stappers, Jorg Werner
Vormgeving
Ontwerp: Akimoto, Amersfoort
Opmaak: Nulduizend, Den Haag
Beeld
Hollandse Hoogte/David Rozing,
Wim Stevenhagen, Josee Tesser,
Paul de Graaff, VluchtelingenWerk,
Stichting De Vrolijkheid & A.J.
Druk
Stenco, Amsterdam
ISSN: 0927-1333
© 2012
Abonnementen
Jaarabonnement € 35,00
Losse nummers € 9,00
Jongeren en studenten € 25,00
info@defenceforchildren.nl
www.defenceforchildren.nl
Postbus 11103, 2301 EC Leiden
Het reprorecht voor de artikelen, foto’s en
illustraties berust bij de makers. Overname
alleen na voorafgaande schriftelijke
toestemming.
Defence for Children - ECPAT ontvangt
substantiële financiële bijdragen van
de Nationale Postcode Loterij,
Stichting Kinderpostzegels Nederland,
Plan Nederland, UNICEF Nederland
en ICCO/Kerk-in-Actie.
Arme kinderen
De vakantie staat voor de deur. Zoals elk jaar vliegen we naar een ander continent.
De kinderen moeten een paar weken hun sportvriendjes missen. Eigenlijk
sta ik er nauwelijks bij stil in wat voor een grote luxe ik leef. Wie is er nou eigenlijk
echt arm in Nederland? En kunnen wij – de mensen die een mooie baan hebben –
dat ons ook voorstellen, hoe het is om arm te zijn? Misschien als we een dag
onze telefoon en de computer moeten inleveren? Als we geen tv kunnen kijken?
Of als we elke laatste week van de maand pannenkoeken eten?
Bijna een op de tien kinderen in Nederland leeft in armoede. Dat schreef
de Kinderombudsman in zijn Kinderrechtenmonitor die in mei uitkwam.
Ook het Kinderrechtencollectief waarschuwt in de vierde ngo-rapportage over
het Kinderrechtenverdrag voor het groeiende aantal kinderen in Nederland
dat in armoede leeft. Voor deze kinderen geldt dat hun recht op ontwikkeling
in gevaar komt omdat zij niet meer de toereikende levensstandaard genieten
die daarvoor nodig is.
Wat kan de overheid daar aan doen? Bijvoorbeeld in de bezuinigingsmaatregelen
de kinderen zoveel mogelijk buiten schot houden. De arme kinderen mogen er
niet verder op achteruit gaan. En niet korten op allerlei maatregelen en voorzieningen
die kinderen in achterstandssituaties meer zouden laten participeren in
de maatschappij. Eigenlijk is het heel simpel: bij alle maatregelen die de overheid
neemt, moet het belang van het (arme) kind voorop staan. Als je ouders kort op
hun uitkering omdat ze hun verplichtingen niet nakomen, moet je wel zorgen dat
de kinderen niet op straat belanden omdat de huur niet meer op te brengen is.
En dat ze nog elke dag twee stuks fruit en een portie verse groenten kunnen eten.
Er zijn wel eens acties van hulporganisaties die kinderen vragen om een dagje
solidair mee te hongeren met de kinderen in veel armere landen. Ik heb altijd
mijn twijfels gehad of we onze kinderen hiermee zouden moeten opzadelen.
Maar nu denk ik toch dat het wel eens goed zou zijn als de rijke kinderen in
Nederland – en dat zijn er gelukkig nog altijd ontzettend veel – eens een dagje bij
de voedselbank zouden meekijken. Gewoon, om eens te zien wat echte armoede
is in Nederland en dat het bij iedereen heel dicht in de buurt is. Dat het geen recht
is om rijk geboren te worden, maar puur geluk.
“Ik vind het stom dat mijn papa geen geld heeft om met ons naar de zee te gaan”,
zei een kind in de vorige Right! Zijn vader lachte er wat verlegen bij: “Ik vind het
erg dat we geen lid kunnen worden van de bibliotheek en dat we ook geen geld
hebben om boeken te kopen”. De overheid moet ouders die niet in staat zijn om
hun kinderen een ‘toereikende levensstandaard’ te bieden bijstaan zodat alle
kinderen in Nederland elk jaar een dagje naar zee kunnen.
Mariëlle Bruning,
Voorzitter van de redactieadviesraad van Right!
en hoogleraar jeugdrecht aan de Universiteit Leiden
2 Right! 3 Right!

Right! now
PAssend onderwijs:
invoering uitgesteld, bezuiniging gAAt niet door
De invoering van het passend onderwijs
wordt met één schooljaar uitgesteld en
met ingang van schooljaar 2014–2015
ingevoerd. De schoolbesturen krijgen
zo meer tijd zich op het nieuwe stelsel
voor te bereiden. Verder is er meer tijd
voor de medezeggenschap van ouders
2.500 nieuwe registrAties vAn minderjArigen
in dnA-dAtAbAnk
Uit het jaarverslag 2011 van de
DNA-databank voor strafzaken blijkt
dat er in dat jaar 2.500 minderjarigen
zijn geregistreerd in deze DNA-databank.
In totaal staan er nu 17.313 jongeren
in de DNA-databank als gevolg van
een veroordeling. Volgens Defence for
Children maakt de Wet DNA-onderzoek
bij veroordeelden ten onrechte geen
onderscheid tussen zaken van minderjarigen
en zaken van volwassenen.
Het op grote schaal afnemen en opslaan
van DNA-materiaal bij minderjarigen
vanwege een strafbaar feit is in strijd
met het VN-Kinderrechtenverdrag. Als
het DNA-profiel van een minderjarige
wordt afgenomen en opgeslagen, moet
altijd een zorgvuldige belangenafweging
worden gemaakt.
De Raad voor de Strafrechttoepassing
en Jeugdbescherming (RSJ) concludeerde
in maart 2011 al dat er ongelijkheid is
tussen minderjarigen en volwassenen bij
de toepassing van de wet. Minderjarigen
krijgen zelden een geldboete opgelegd
en veel vaker een taakstraf. Voor een
strafbaar feit waarvoor een geldboete
wordt opgelegd, wordt geen DNA afgenomen
terwijl van de minderjarige die voor
datzelfde lichte feit een werkstraf krijgt
opgelegd, wel DNA wordt afgenomen.
Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie
Teeven zei op 23 juni 2011 toe een onderzoek
te zullen doen naar de vraag of
minderjarigen benadeeld worden door
4 Right!
en leraren, de afstemming met de jeugdzorg
en het overleg met gemeenten, de
professio nalisering van leraren en een
goede informatievoorziening aan ouders.
De stelselherziening passend onderwijs zal
niet gepaard gaan met de voorgenomen
bezuiniging van honderd miljoen euro in
de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden.
Nu, een jaar later, zijn de resultaten van
het onderzoek nog steeds niet bekend
gemaakt. Dit was op 27 april 2012 aan leiding
voor Tweede Kamerlid Jeroen Recourt
van de PvdA om daarover opnieuw
2013, tweehonderd miljoen euro in 2014
en driehonderd miljoen euro vanaf 2015.
Er is dus geen reden meer de klassen
in het speciaal onderwijs te vergroten.
Daarnaast is er meer geld beschikbaar
voor extra ondersteuning aan leerlingen
met een passend onderwijsprogramma.
Kamervragen te stellen. De staats secretaris
liet weten dat de Tweede Kamer voor
het zomerreces hierover geïnformeerd
zal worden.
Zie ook: http://www.defenceforchildren.nl/p/21/2317/
mo89-mc21
Illustratie: Wim Stevenhagen
kinderrechtenmonitor
In de eerste Kinderrechtenmonitor van de Kinderombudsman,
samengesteld door de Universiteit Leiden en het Sociaal en
Cultureel Planbureau, wordt aan de hand van verschillende
onderzoeken en beschikbare cijfers, een beeld geschetst van
de naleving van het VN-Kinderrechtenverdrag in Nederland.
In de monitor is zowel aandacht voor positieve als voor negatieve
ontwikkelingen. Gesteld wordt dat het met de kinderen
in Nederland in algemene zin goed gaat. De Kinderombudsman
formuleert een aantal hoofdzorgen. Zo beveelt hij gezien het
hoge aantal gevallen van kinder mishandeling aan om kindermishandeling
de komende jaren hoog op de politieke agenda
te houden. De kinderrechten van minderjarige vreemdelingen
staan ernstig onder druk en worden onvoldoende nageleefd.
De bezuinigingen op voorzieningen voor kinderen met een
beperking geven eveneens reden tot zorg. Gekeken moet
worden of kinderen met een cluster 3 of 4 indicatie niet extra
getroffen worden. Er moet op worden toegezien dat voor gezinnen
met kinderen in de laagste inkomensgroep na de bezuinigingen
nog sprake is van een ‘toereikende levensstandaard’.
Wat betreft minderjarigen die in aanraking komen met het strafrecht
wordt benadrukt dat Nederland meer werk moet maken
van alternatieven voor vrijheidsbeneming. Minderjarigen mogen
niet te maken krijgen met een hard, repressief overheidsbeleid
en moeten na een strafrechtelijke vervolging worden geholpen
bij de re-integratie in de samenleving.
Tot slot pleit de Kinderombudsman voor het instellen van een
verplichting tot een kindeffectrapportage bij wetsvoorstellen en
een jaarlijkse rapportage aan de Tweede Kamer over de implementatie
van kinderrechten in wetgeving, beleid en uitvoering.
‘je kAn niet zonder’
Aldus een meisje van zeventien over het recht op zorg en liefde.
In de op 14 juni 2012 aan mevrouw Arib van de Commissie
Jeugdzorg van de Tweede Kamer, gepresenteerde jongerenrapportage
die (naar verwachting in 2014) ingediend zal worden
bij het VN-Kinderrechtencomité, vertellen jongeren uit heel
Nederland hun verhaal. Zij geven hun mening over kinderrechten.
Ze vertellen hoe zij hun leven ervaren en geven aan waar
het mis gaat. Ook geven ze aanbevelingen aan de Nederlandse
regering en de Verenigde Naties. Naast 750 jongeren die via
een enquête hun mening gegeven hebben, werden ook ruim
zeventig jongeren in kwetsbare situaties geïnterviewd, zoals
jongeren in de jeugdzorg, dakloze jongeren en jongeren in azc’s.
Het rapport is te downloaden via www.kinderrechten.nl
column
kies voor
kinderrechten
In de allereerste Right! die in mei 2010 uitkwam, presenteerden
we een overzicht van wat de verschillende politieke partijen
in petto hadden voor de verkiezingen. De lezer kon zo zijn
of haar eigen kinderrechtenkieswijzer samenstellen. Op dit
moment is de nieuwe verkiezingsstrijd al in volle gang maar
met het sluiten van de Right! waren de verkiezingsprogramma’s
nog niet gepubliceerd.
Defence for Children heeft alles van stal gehaald om de
schrijvers van die verkiezingsprogramma’s te bewegen
tot beloftes over kinderrechten in hun programma. Maar
liefst acht brieven werden er verstuurd over alle mogelijke
kinderrechtenonderwerpen. Ze zijn allemaal op onze website
www.defenceforchildren.nl te vinden.
Zo willen we dat elke nieuwe wet eerst langs de lat van
het VN-Kinderrechtenverdrag wordt gelegd en dat kinderen
ook zelf mee mogen praten over de wetten die hen raken.
En natuurlijk dat Nederland het klachtenprotocol bij dat
Verdrag ondertekent zodat kinderen zelf kunnen gaan klagen
bij het VN-Kinderrechtencomité over de schendingen waarmee
zij zich geconfronteerd zien. We willen dat de rechtspositie
van kinderen in de gesloten jeugdzorg veel beter wordt
beschermd. En dat kinderen die te maken krijgen met het
jeugdstrafrecht veel meer kansen krijgen om hun fouten
te herstellen en ervan te leren. En natuurlijk moet er eindelijk
eens in de Vreemdelingenwet geregeld gaan worden
dat kinderen die na lang verblijf geworteld zijn geraakt in
Nederland hier kunnen blijven.
Het begint allemaal met kennis over kinderrechten. Dat is
niet alleen nodig voor politici, beleidsmakers, hulpverleners
en advocaten maar vooral ook voor de kinderen zelf.
Kinderrechtenles op elke school: daar zou de jeugdparagraaf
in de verkiezingsprogramma’s mee moeten beginnen. U mag
zelf opzoeken in de verschillende verkiezingsprogramma’s
welke van onze vurige kinderrechtenwensen vervuld zijn.
Ik hoor graag van u wat u daarin mist en wat u van ons verwacht
in de kinderrechtenlobby voor de verkiezingen. Wij zullen de
komende weken en maanden alles doen om het thema ‘kinderrechten’
onder de aandacht te blijven houden van de politieke
partijen. Daarbij stellen wij uw inhoudelijke bijdrage op prijs.
Aloys van Rest
Directeur Defence for Children
a.vanrest@defenceforchildren.nl
5 Right!

Right! now
tijdschrift
kindermishAndeling online
De eerste online editie van het Tijdschrift
Kindermishandeling (TKM) is gelanceerd.
Defence for Children werkt samen met
de Augeo Foundation in de redactie van
dit nieuwe digitale vakblad. In de eerste
online editie is er onder meer aandacht
voor de Wet Meldcode die waarschijnlijk
in 2013 in werking treedt.
vn-mensenrechtenrAAd uit zorgen over
discriminAtie in nederlAnd
De Mensenrechtenraad van de Verenigde
Naties (VN) heeft op 31 mei het mensenrechtenbeleid
van Nederland onder
de loep genomen. Nederland bracht
het er niet best af bij het ‘mensenrechtenexamen’,
de ‘Universal Periodic
Review’ (UPR). Bijna alle 47 landen uit
de Mensenrechtenraad stelden kritische
vragen over wat de overheid doet om
racisme en discriminatie tegen te gaan.
Het asielbeleid, en in het bijzonder de
positie van kinderen zonder verblijfsvergunning,
bleek veel landen zorgen
te baren. Defence for Children was
erbij en riep de VN op om Nederland
te manen weer leiderschap te tonen
in de strijd voor mensenrechten.
Er waren ook positieve geluiden te horen
bij de UPR. Nederland werd gecomplimenteerd
met de installatie van de
Kinderombudsman en de oprichting van
het Mensenrechteninstituut. Het College
voor Gelijke Behandeling dat in oktober
op zal gaan in het Mensenrechteninstituut
organiseerde na de UPR een ‘side event’
waarop de rechten van ongedocumenteerde
migranten centraal stonden.
Alle sprekers op het ‘side event’ spraken
over het feit dat Nederland de minimumnorm
van ‘menselijke waardigheid’ schendt
door uitgeprocedeerde migranten op
6 Right!
straat te zetten. Defence for Children
uitte op de bijeenkomst haar zorgen
over de wijze waarop Nederland gestalte
geeft aan het mensenrechtenbeleid als
het gaat om kinderen zonder papieren.
“Mensenrechten zijn momenteel geen
‘core business’ van de Nederlandse
Staat”, zei Carla van Os van Defence for
Children. “Het politiek klimaat is intolerant,
Aanmelden voor het gratis abonnement
kan via:
www.tijdschriftkindermishandeling.nl.
Elke meest recente TKM-editie kan
iedereen bekijken, abonnees hebben met
hun inloggegevens toegang tot het archief
en krijgen een melding als TKM verschijnt.
In het archief worden ook alle gedrukte
nummers uit 2008–2011 als pdf
aangeboden.
in het bijzonder voor ongedocumenteerde
migranten. De Staat schaamt zich niet
om kritiek te krijgen van mensenrechtenorganen
en rechters. Het wordt tijd dat
Nederland weer inspirerend leiderschap
gaat tonen als het gaat om mensenrechten,
waaronder kinderrechten.”
Voor meer informatie: www.defenceforchildren.nl
meldingen
meldPunt
kinderPorno
toegenomen
De laatste jaren is het aantal meldingen
kinderporno bij het Meldpunt Kinderporno
steeds toegenomen. Uit het jaarverslag
2011 blijkt dat deze trend zich
heeft voortgezet: in 2011 zijn in totaal
12.542 mel dingen behandeld. Na controle
heeft het Meldpunt 4.660 meldingen
naar de politie gestuurd. Deze meldingen
betroffen strafbare video’s of afbeel dingen
van seksueel kindermisbruik die op
Nederlandse servers stonden. Dit is
een forse toename ten opzichte van
2010, toen het er 1.260 waren.
Misbruik van kinderen vindt vaak plaats
via sociale media. Uit meldingen die
het Meldpunt via de jongerensite
www.helpwanted.nl ontving, bleek
opnieuw dat kinderen het lastig vinden
maatregelen te nemen tegen ongewenst
materiaal op sociale media.
Maaike Pekelharing van het Meldpunt
Kinderporno: “Sociale media en netwerksites
moeten actief hun verantwoordelijkheid
nemen met betrekking tot de
veiligheid van kinderen op internet.
Op veel sites is het nog te lastig om
ongewenste inhoud te verwijderen,
waardoor materiaal onnodig lang online
blijft staan en het steeds lastiger is
om het materiaal ooit nog van internet
te krijgen.”
Voor meer informatie: www.meldpunt-kinderporno.nl
column
deuren zouden
vAker gesloten
moeten worden!
In een week tijd had ik twee zaken waar kinderen slachtoffer zijn geworden
van ernstige misdrijven. Het ging om de kinderen (8, 11 & 14) van een man die
beschuldigd wordt van moord op hun moeder en om een jongetje (13) dat aangifte
deed van ontucht gepleegd door een priester tijdens de zomervakantie.
In beide gevallen heb ik ter bescherming van de belangen van die minder jarige
slachtoffers (nabestaanden worden ook als slachtoffer gezien door de wet)
gevraagd de strafzaak tegen de verdachten inhoudelijk achter gesloten deuren
te behandelen, ergo niet in de openbaarheid en al helemaal niet in aanwezigheid
van pers.
In de ontuchtzaak werd mijn verzoek gehonoreerd en in de moordzaak niet.
Het Openbaar Ministerie nam in beide zaken totaal verschillende posities in.
Het recht op openbare behandeling dient vooral ter bescherming van de
verdachte opdat gecontroleerd kan worden of die wel een eerlijk proces krijgt.
De verdachten waren het er in beide zaken mee eens dat de zaak achter gesloten
deuren behandeld zou worden. Het was het Openbaar Ministerie dat in de
moordzaak de belangen van de kinderen ondergeschikt vond. Onbegrijpelijk?
Doorgeschoten in beroepsdeformatie? Immers, requisitoir en pleidooi hadden
primair in openbaarheid gekund, het was mijn cliënten te doen om behandeling
van de feiten die zij niet openbaar wilden.
In Almelo waar de ontuchtzaak wordt behandeld, werden de deuren wel gesloten.
Doch voordat de deuren werden gesloten, heette de voorzitter van de rechtbank
in het openbare gedeelte moeder X bij naam welkom en noemt de officier
van justitie de naam van het jongetje in zijn voordracht van de tenlastelegging.
Daarmee geven zij de identiteit van de slachtoffers prijs, terwijl het voorkomen
daarvan juist een van de redenen was voor het sluiten der deuren.
Wanneer leert men het eens? Geef slachtoffers een nummer of letter. Betrokkenen
weten echt wel om wie het gaat. Anderen gaat dat niets aan, al helemaal niet in
het geval van minderjarigen.
Mr. Richard A. Korver
Advocaat/partner bij Korver & Van Essen Advocaten| Lawyers
Voorzitter Landelijk Advocaten Netwerk Zeden Slachtoffers (LANZS)
7 Right!

de weRkdag
De Kinderrechtenhelpdesk Migratie
de ‘wAll of fAme’ Als motor
De Kinderrechtenhelpdesk vormt het kloppend hart van
het werk van Defence for Children. Kinderen, advocaten
of bezorgde buurtbewoners bellen, mailen of schrijven
met vragen over kinderrechten. Het beantwoorden van
de vragen gaat gepaard met veel uitpluiswerk, geregeld
wat frustratie maar gelukkig ook met hier en daar
een succes. In dit nummer aandacht voor het team
Migratie & Kinderrechten. door sabine de jong
de computer is nog aan het opwarmen als het eerste
telefoontje al binnenkomt, het is Reza*. Hij heeft
gisteren en eergisteren ook al gebeld en klinkt met
de dag wanhopiger. “Ik was even in ons huis om spullen
op te halen en zag dat de Vreemdelingenpolitie door de ramen
naar binnen gluurde. Gelukkig hebben ze me niet gezien.”
Reza woont samen met zijn ouders en jongere broertje al meer
dan tien jaar in Nederland. Zijn vader is onlangs opgepakt en
in vreemde lingenbewaring gezet met de bedoeling hem terug
te sturen naar Azerbeidzjan. Moeder en de twee
kinderen zijn ondergedoken bij kennissen.
Dat is inmiddels al een paar weken geleden.
Al die tijd gaan de kinderen niet naar school.
We bellen de advocaat om te vragen hoe het
staat met de juridische procedure van de
familie. “Ik wil graag een nieuwe procedure
starten maar ik vind het te riskant”, vertelt
ze, “alle familieleden moeten persoonlijk
de aanvraag ondertekenen bij de Immigratie-
en Naturalisatiedienst (IND). Ik ben bang dat ze dan direct
worden opgepakt”. Een lastig parket: als de familie geen nieuwe
aanvraag indient, zullen ze voortaan in de illegaliteit blijven
leven. Als ze wel een nieuwe procedure starten, lopen ze de
kans om direct te worden uitgezet.
VooRtDuRenD
De andere teamleden van Migratie & Kinderrechten denken
mee tijdens het helpdeskoverleg. “Ik zou proberen de IND
om een garantstelling te vragen dat ze de familie niet oppakken
8 Right!
“Al die tijd
gaan de
kinderen niet
naar school”
bij het indienen van de aanvraag”, zegt Martine Goeman,
coördinator van de helpdesk Migratie. “We kunnen in ieder geval
een ondersteunende rapportage schrijven die de advocaat dan
mee kan nemen”, voegt Jorg Werner toe.
Zo’n ondersteunende rapportage, waarbij we dieper ingaan
op de belangen en rechten van het individuele kind, maken
we in zaken waarbij de kinderrechten geschonden (dreigen te)
worden. Eigenlijk is dat het geval bij bijna alle zaken die op de
Helpdesk Migratie binnenkomen. Er wordt voortdurend gebeld,
geschreven of gemaild over indringende
en schrijnende situaties. Over kinderen
die al jarenlang in Nederland wonen en
nu alsnog dreigen te worden uitgezet, over
staatloze families die door geen enkel land
worden erkend als onderdaan, of over
de uiterst sobere leefomstandigheden op
de gezinslocaties waar uitgeprocedeerde
gezinnen met kinderen verblijven.
uitpLuisweRK
Terug van het overleg ligt er een gele post-it op mijn toetsenbord
met de vraag mevrouw Nigowa terug te bellen. “Mijn
Nederlandse vriend wil ons dochtertje graag erkennen maar
de gemeente weigert”, vertelt de vrouw. Ze legt uit dat ze door
de gemeente naar de Oegandese ambassade in Brussel werd
gestuurd om daar een bewijs te halen dat ze op dit moment
niet getrouwd is. Het bewijs kreeg ze mee maar eenmaal
terug in Nederland ving ze alsnog bot. “We vertrouwen de
verklaring niet”, licht de medewerker van het gemeentehuis toe,
Illustratie: Josee Tesser
“bij die ambassade kun je zo’n bewijs gewoon kopen”. Als we
daar tegenin brengen dat het hier wel een officieel stuk van
de Oegandese autoriteiten betreft en dat de gemeente dat moet
erkennen, eindigen ook wij op een dood spoor. “We doen het
niet”, luidt het eindoordeel.
De wet is in dit geval in ons voordeel: na veel uitpluiswerk
vinden we een artikel waarin staat dat documenten van officiële
autoriteiten altijd voorrang hebben en geaccepteerd moeten
worden. We mailen de advocaat van de familie de gevonden
informatie en vragen of hij ons op de hoogte wil
houden.
Intussen stroomt de mailbox alweer vol met
nieuwe zaken en wordt er subtiel nog een
nieuwe post-it met terugbelnotitie op de
stapel geschoven. Na een ochtend met uiterst
schrijnende en ook nog uitzichtloze zaken
ontstaat soms het gevoel te vechten tegen
de bierkaai. Op dat soort momenten biedt de
‘wall of fame’ steun. Daar hangen brieven en
tekeningen van kinderen die ons hebben laten weten dat
ze uiteindelijk een verblijfsvergunning hebben gekregen en
dat ze kunnen beginnen met het opbouwen van hun leven.
Lichtpuntje
Ook van Reza krijgen we na een paar weken goed bericht: zijn
vader is vrijgelaten uit het detentiecentrum omdat hij niet
kan worden uitgezet. De familie heeft inmiddels een nieuwe
aanvraag ingediend voor een verblijfsvergunning en is daardoor
voorlopig weer even rechtmatig in het land. Ze wonen weer
“De wet is in
dit geval in
ons voordeel”
in hun oude huis en Reza en zijn broertje gaan weer naar school.
“De juf en alle kinderen uit de klas stonden ons op te wachten
toen we aankwamen op school”, laat Reza ons via de telefoon
weten. Het dossier kan worden bijgewerkt: voorlopig even veilig.
Ook in de zaak van de familie Nigowa zit schot: het kind is
nog niet erkend maar de advocaat van de familie heeft wel
de gemeente aangeklaagd. Dat dossier blijft nog even open:
uitzoeken of we hier nog iets aan kunnen toevoegen, schrijven
we erbij.
kinderrechtenhelPdesk
* Om privacyredenen zijn de namen gefingeerd.
De Kinderrechtenhelpdesk van Defence for Children behandelt
jaarlijks ongeveer zeshonderd zaken, ongeveer de helft gaat over
kinderen in het vreemdelingenrecht. De Kinderrechtenhelpdesk
krijgt financiële steun van Stichting Kinderpostzegels Nederland,
Stichting Dijkverzwaring, Stichting Utopa, Stichting Weeshuis
der Doopsgezinden, War Child, Dura Charity, Kerk in Actie en
de Nationale Postcode Loterij.
9 Right!

achteRgRond
Vierde ngo-rapportage VN-Kinderrechtenverdrag
extrA AAndAcht voor kwetsbAre kinderen
het ijkpunt voor de ngo-rapportage
vormen de aanbevelingen die
het VN-Kinderrechtencomité in
2009 geformuleerd heeft voor
Nederland. In de ngo-rapportage laat
het Kinderrechtencollectief de opvolging
van deze aanbevelingen zien en
toont het de belangrijste ontwikkelingen
en zorgpunten rond kinderrechten in
Nederland. Het Kinderrechtencollectief,
samen met ruim tachtig maatschappelijke
organisaties die de ngo-rapportage
hebben ondertekend, pleit voor de
bevordering van kinderrechten, zowel
in het nationale als internationale
beleid, zodat de positie van kinderen
in Nederland beter wordt.
AAnBeVeLinGen
In het algemeen maken de Nederlandse
kinderen en jongeren het goed.
En er zijn positieve ontwikkelingen
te melden. Nederland heeft de
Kinderombudsman aangesteld en een
wet aangenomen ter oprichting van een
Mensenrechteninstituut. Het Facultatieve
Protocol inzake Kinderen in Gewapende
Conflicten is geratificeerd en in werking
getreden.
De ngo-rapportage beschrijft de
situatie van kinderen die het niet zo
goed hebben en die in het beleid van
de overheid extra aandacht nodig
hebben. Het Kinderrechtencollectief
is bezorgd over kwetsbare kinderen,
zoals kinderen met een beperking,
vluchtelingen kinderen en kinderen
zonder verblijfs vergunning, kinderen
in de jeugdzorg, kinderen binnen het
10 Right!
De publicatie ‘Kinderrechten in Nederland 2008-2012’ is de vierde
ngo-rapportage van het Kinderrechtencollectief over de naleving van het
VN-Kinderrechtenverdrag door de Nederlandse overheid. De kinder -
rechten rapportage laat zien hoe kinderrechten in het beleid, de wet geving
en de praktijk beschermd of juist geschonden worden. door Beata stappers
strafrecht en kinderen die in armoede
leven of slachtoffer zijn van uitbuiting of
kindermishandeling. In de rapportage
komen de volgende acht thema’s aan de
orde: kinderrechten en maatschappelijke
ontwikke lingen in Nederland, gezinssituatie
en alterna tieve zorg, kinderen
met een beperking, elemen taire gezondheidszorg
en armoede, onder wijs,
openbare ruimte en vrije tijd, speciale
beschermings maatregelen, kinderrechten
en inter nationale samenwerking, verkoop
van kinderen, kinderprostitutie en
kinder porno, en kinderen in gewapende
conflicten. Het Kinderrechtencollectief
doet op basis hiervan 148 aanbevelingen.
ZoRGen
De belangrijkste zorgen van het
Kinderrechtencollectief betreffen
de volgende punten:
• De voorgenomen bezuinigingen en
decentralisatie. In aanloop naar de
decentralisatie van de jeugdzorg is de
wachtlijstproblematiek niet opgelost.
• De overheid heeft nog altijd de voorbehouden
die zij eerder op het Verdrag
maakte, niet ingetrokken. Dit betreft
het zelfstandige recht van een kind op
sociale zekerheid en de toepassing van
volwassenenstrafrecht voor kinderen.
• De migrantenkinderen en in het
bijzonder kinderen die ongedocumenteerd
zijn, genieten geen adequate
bescherming, vooral op gebied
van familieleven, huisvesting en
gezondheid.
• Het ontbreekt aan specialistische
opvang, hulpverlening en behandeling
voor kinderen en jongeren die slachtoffers
zijn van uitbuiting, mensenhandel
en kindermishandeling.
• Jongeren worden te vaak en te lang
in politiecellen en in voorarrest
vastgehouden.
• De jongerenvertegenwoordiging,
of -participatie, in de instellingen is
niet voldoende. Er wordt te weinig
naar kinderen en jongeren geluisterd
in procedures en bij het nemen van
beslissingen die op het leven van de
jeugdigen van invloed zijn.
• Een stijgend aantal kinderen groeit op
in gezinnen die rond de armoedegrens
leven.
• In het onderwijs, inclusief voor- en
vroegschoolse educatie, zijn ongelijkheid
van kansen en segregatie de
belang rijke zorgpunten.
• Kinderrechten in het buitenlandsbeleid
van Nederland zijn slecht gewaarborgd.
• Kennis over, toepassing van en toetsing
aan het VN-Kinderrechtenvedrag zijn
niet breed verspreid.
• Het Facultatief Protocol bij het
VN-Kinderrechtenverdrag over de
klachtenprocedure heeft Nederland
niet ondertekend.
Met de Kinderrechtenrapportage,
die op 3 april 2012 aan mevrouw Arib,
de Voorzitter van de Commissie
Jeugdzorg aangeboden is, wil het
Kinderrechtencollectief de Tweede Kamer
en de overheid uitdagen om een beter
jeugdbeleid te formuleren en realiseren.
De publicatie is te downloaden via www.kinderrechten.nl
Illustratie: Josee Tesser
kind in RechtspRaak
onmogelijkheid stage lopen treft
recht op onderwijs in het hart
De Surinaamse Kelvin heeft de
Nederlandse staat gedagvaard omdat
deze het voor hem onmogelijk maakte
om de stage te lopen die voor zijn
opleiding verplicht is. Kelvin heeft geen
verblijfsvergunning en kreeg daarom
geen werkvergunning voor de stage.
Hij heeft alle vakken van zijn mbo-opleiding
gehaald, maar kon zijn opleiding
niet afronden omdat hij niet op stage
mocht. In de procedure beroept Kelvin
zich onder meer op artikel 2 van het
Eerste Protocol bij het Europees Verdrag
voor de Bescherming van de Rechten
van de Mens (EVRM) waarin staat dat
niemand het recht op onderwijs mag
worden ontzegd. Zijn advocaat stelt
dat dit recht bovendien ‘practical and
effective’ moet zijn. Nu de staat het
Kelvin onmogelijk maakt om stage
te lopen en een diploma te halen was
daar geen sprake van. De Rechtbank
Den Haag beaamt dit en benadrukt
dat personen die onderwijs volgen
een officiële erkenning moeten kunnen
krijgen van het voltooien van hun opleiding.
De rechtbank erkent wel dat de
staat beperkingen kan aanbrengen in
het recht op onderwijs, maar alleen voor
zover daarmee een gerechtvaardigd
doel wordt nagestreefd en het ingezette
middel proportioneel is. De onmogelijkheid
van het kunnen volgen van
een stage treft, volgens de rechtbank,
het recht op onderwijs in het hart.
Van een effectief recht op onderwijs
is geen sprake als de mogelijkheid
het diploma te behalen, ontbreekt.
Er is geen rechtvaardiging om Kelvin
de mogelijkheid te ontzeggen zijn
diploma te behalen. De rechtbank
komt tot een conclusie dat de staat in
strijd met het EVRM en dus onrechtmatig
handelt.
Bron: Rechtbank ’s-Gravenhage,
2 mei 2012, LJN BW4736
Geen adoptie door voormalige
echtgenoot
Twee vrouwen, die veertien jaar een
relatie hebben, trouwen in 2004. In dat
jaar wordt ook hun dochter geboren,
na inseminatie van een van hen. Beide
vrouwen hebben van rechtswege
het gezamenlijke gezag over het meisje.
Adoptie door de meemoeder wordt
uitgesteld in afwachting van een tweede
kind, om de kosten te beperken. Dat
tweede kind komt er echter niet en
de vrouwen scheiden eind 2008. Zij
komen overeen dat het meisje hoofdverblijfplaats
bij de moeder houdt,
er komt een omgangsregeling en de
meemoeder moet alimentatie betalen.
De meemoeder doet vervolgens alsnog
een adoptieverzoek. Adoptie is op
grond van artikel 1:227 BW mogelijk
indien (onder andere) het verzoek
gedaan wordt door een echtgenoot
en de andere echtgenoot instemt met
dit verzoek. De moeder weigert het
verzoek. Intussen wordt de dochter
onder toezicht gesteld omdat zij in een
loyaliteitsconflict zit tussen de moeder
en de meemoeder. De Raad voor de
Kinderbescherming oordeelt dat de
dochter in het belang van haar identiteitsontwikkeling
haar voorgeschiedenis
moet kennen. Het Hof Den Bosch is
van oordeel dat adoptie niet leidt tot
de oplossing van de problemen van
de dochter. Het hof ziet niet dat het
VN-Kinderrechtenverdrag met zich
meebrengt dat artikel 1:227 BW op
een dusdanig ruime wijze moet worden
geïnterpreteerd, dat ook ex-echtgenoten
onder dit artikel vallen.
Bron: Gerechtshof ’s-Hertogenbosch,
22 februari 2012, LJN BV6648
Behandeling zedenzaak achter
gesloten deuren in belang van
het slachtoffer
Een man, een voormalig pastoor,
heeft in een sauna op een camping
in Frankrijk ontuchtige handelingen
met een twaalfjarige jongen gepleegd.
Hij heeft hem over zijn rug geaaid, in
zijn billen geknepen, aan het geslacht
van het jongetje gezeten en hij heeft
zichzelf afgetrokken ten overstaan van
het jongetje. Tegenover de commissie
Deetman heeft de man erkend dat hij
in het verleden met meer dan twintig
jongens ‘ongeoorloofde contacten’ had.
De rechtbank veroordeelt de man tot
een gevangenisstraf van tien maanden
met tbs, vanwege het grote recidivegevaar.
Tevens wordt het slachtoffer
een schadevergoeding toegewezen.
Het bijzondere aan deze zaak is dat
de behandeling van de strafzaak
gedeeltelijk achter gesloten deuren
heeft plaatsgevonden. Dit gebeurde
op verzoek van de advocaat van het
jongetje.
Bron: Rechtbank Almelo, 25 mei 2012,
LJN BW6654
11 Right!

RepoRtage
Op onderzoeksmissie naar kinderen die wachten op gezinshereniging
‘hoe lAng duurt het nog voordAt
we nAAr onze moeder kunnen?’
kort voor het gehoor met oma Mohamed* en haar klein -
zoon Ali hebben we nog even de tijd om de mogelijke
vragen door te nemen. Corrien, die de zaak van de
kleinzoon en zijn moeder in Nederland behartigt, vertelt
de oma dat ze voorbereid moet zijn op vragen over traumatische
gebeurtenissen in haar leven. “Ik wil dat niet, ik wil het daar
niet over hebben”, zegt de vrouw geëmotioneerd. Tijd om haar
gerust te stellen is er niet, het gehoor begint. De vragen komen
in een spervuur op de vrouw af. “Gaat u naar de moskee of bidt
u thuis? Hoe zag uw huis eruit? Hoeveel kamers waren er in
uw huis? Wie sliep in welke kamer? Wat waren de kleuren van
12 Right!
Het lijkt zo logisch: ouders en kinderen horen bij elkaar. Toch is dat voor honderden
Somalische kinderen en hun in Nederland toegelaten ouders een droom.
Hun aanvraag voor gezinshereniging wordt in ruim tachtig procent van de gevallen
afgewezen op de Nederlandse ambassade in Ethiopië, waar de kinderen hun
aanvraag moeten indienen. Ze wachten gemiddeld een half jaar op de eerste
beslissing. Onder erbarmelijke omstandigheden. Reden voor Ayaan Abukar van
VluchtelingenWerk Nederland, Jorg Werner van Defence for Children en
Corrien Ullersma van Böhler Advocaten, om de situatie daar met eigen ogen
te aanschouwen. door jorg Werner en ayaan abukar
de muren? Was het een lichte of een meer donkere tint?” Weinig
tot eigenlijk geen vragen worden gesteld over de familieband
die er bestaat tussen de kleinzoon en zijn moeder in Nederland.
Dat is opmerkelijk want hun aanvraag voor gezinshereniging is
de reden dat dit gehoor plaatsvindt. Oma is slechts mee omdat
de jongen zelf te jong is om gehoord te worden. Overigens is hij
wel kort gehoord bij de aanvraag. We vragen waarom dat was.
“Omdat we dat toen nodig vonden”, zegt de ambtenaar kortweg.
Corrien heeft nooit een verslag van dat gehoor ontvangen.
Na verloop van tijd is het de oma steeds meer aan te zien dat
het gesprek te vermoeiend voor haar wordt. De vrouw maakt
overduidelijk fouten die dan gelukkig door de advocaat kunnen
worden rechtgezet. En dan te bedenken dat er bij dit soort
gesprekken vrijwel nooit een advocaat aanwezig is.
een MAtRAs ALs eniGe BeZit
Kinderen die bij de Nederlandse ambassade in Ethiopië een
aanvraag indienen om naar hun ouders in Nederland af te
reizen, moeten gemiddeld een half jaar wachten op een eerste
antwoord. In totaal duurt het wachten vaak nog veel langer.
Al die tijd wonen ze – vaak alleen – in Addis Abeba.
We gaan op bezoek bij de kinderen Hassan, vier broertjes
en een zusje. Hun moeder woont in Nederland en heeft een
asielvergunning. Waar hun vader is, weten de kinderen niet.
De kinderen zijn door hun tante achtergelaten in Addis Abeba
De Nederlandse ambassade in Ethiopië.
Foto: Paul de Graaff, VluchtelingenWerk
in de verwachting dat ze snel herenigd zouden worden met hun
moeder in Nederland. Dat is inmiddels twee jaar geleden.
De kinderen hebben een kamer van vier bij vier meter. De kamer
is leeg, op een matras in de hoek na. Daarop zitten de kinderen
zij aan zij. Als we ze een hand geven lijkt er haast geen contact
te worden gemaakt: ze blijven apathisch voor zich uit staren.
Corrien besluit om toch voorzichtig te beginnen: “Ik ben hier
om jullie uit te leggen hoe het met jullie procedure gaat en
waarom het tot nu toe niet gelukt is om voor jullie een verblijfs -
vergunning te krijgen. Maar ik ben hier ook om te vragen naar
het leven dat jullie nu leiden, wat doen jullie bijvoorbeeld
overdag?”
“We zitten de hele dag binnen”, zegt Ali. “Ik ga soms wel eens de
straat op om eten te kopen van het geld dat onze moeder vanuit
Nederland opstuurt, maar eigenlijk is het te gevaarlijk buiten.”
eVen De foto VAn MAMA VAsthouDen
Corrien pakt het rapport van het interview erbij. Er steken
ook enkele familiefoto’s uit. Voor het eerst verschijnt er een
teken van leven op hun gezicht. Allemaal willen ze de foto’s
even vasthouden en bekijken. We nemen foto’s van de kinderen
zodat hun moeder in Nederland kan zien hoe ze er nu uitzien.
Als we vragen of ze nog iets wil zeggen, klinkt het eensluidend:
“Hoe lang duurt het nog voordat we naar onze moeder
kunnen?”
* Om privacyredenen zijn de namen mevrouw Mohamed en de kinderen
in dit artikel gefingeerd.
kinderrechten en gezinsmigrAtie
In oktober publiceren VluchtelingenWerk en Defence for
Children een brochure met een verslag van deze missie naar
Ethiopië en aanbevelingen voor beleidsverbetering. Stichting
Kinderpostzegels Nederland steunt de lobby van Defence for
Children voor een gezinsmigratiebeleid dat wél aan de normen
van het VN-Kinderrechtenverdrag voldoet.
De krottenwijken waar de kinderen wonen.
13 Right!

RepoRtage
Herstelrecht in Nederland
een mediAtionhuis
in iedere wijk
‘
sorry zeggen tegen je buurman,
die jij het leven zuur maakt,
is ongelooflijk moeilijk voor
een jongere”, zegt Achmed
Magouz, herstel bemiddelaar bij Spirit in
Amsterdam. Hij heeft ruime ervaring met
jongeren die een delict hebben gepleegd.
Magouz zoekt samen met slachtoffers en
daders naar een antwoord op de vraag
hoe om te gaan met de gevolgen van hun
daad. Afgelopen week zat hij nog om
de tafel met Dennis* en een aantal buurtbewoners.
Na weer een incident werd
het tijd voor een confrontatie. Dennis
bekende schuld en wilde zijn excuus
aanbieden. Magouz is tevreden:
“Chapeau voor iedereen. Ondanks alle
boosheid zijn we er uit gekomen en ligt
er een plan voor de toekomst.”
een KLAp
Dennis woont in Bos en Lommer. In de
avonduren ‘chillt’ hij met zijn vrienden
in een jeugdhonk. Dat het er soms luidruchtig
toegaat, vindt Dennis logisch.
“We draaien muziek, maken een lolletje,
we zijn jong.” De buurt spreekt de
jonge ren op de overlast aan. Dit maakt
weinig indruk en het wordt van kwaad
14 Right!
In haar proefschrift ‘Herstelrecht, een kinderrecht’, stelt Annemieke Wolthuis
dat jeugdige criminelen niet in de eerste plaats gestraft moeten worden maar
dat ze de kans moeten krijgen om schade en relaties te herstellen. Wolthuis
verrichtte haar onderzoek naar jeugdherstelrecht en jeugdstrafrecht aan de
faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit. Haar conclusie:
slachtoffer-daderbemiddeling en andere vormen van herstelrecht verdienen
een stevige plaats in het Nederlandse jeugdstrafrecht. door anke sprakel
tot erger. Tot aan een vechtpartij vorige
maand, als Dennis opnieuw een woorden -
wisseling krijgt met de buurman. Dennis
vertelt: “Toen hij ‘rot op’ zei, heb ik hem
een klap gegeven.” Dennis komt via
zijn jeugdhulpverlener in contact met
Magouz.
“Een voorwaarde voor bemiddeling is
dat de dader, in dit geval Dennis, het
delict bekent, berouw toont, de schade
wil vergoeden en excuus wil aanbieden”,
legt Magouz uit. “In de voorgesprekken
onderzoek ik met wie ik te maken krijg
en hoe het tot dit incident is gekomen.
Dan kijk ik of het haalbaar is om hem
of haar in contact te brengen met het
slachtoffer zodat een herstel bijeenkomst
gehouden kan worden. Vervolgens zoek
ik contact met het slachtoffer en leg ik
dezelfde vraag voor. Als beide partijen
positief reageren, maak ik een afspraak
tot bemiddeling.”
Herstelbemiddeling of herstelrecht is een
stroming die pleit voor een innovatie van
onze justitiepraktijk. Anders dan het klassieke
strafrecht waarbij in een ‘publieke’
arena vrijwel uitsluitend wordt gesproken
over een delict tegen de staat, wordt een
delict in het herstelrecht ook en vooral
gezien als een daad waarbij verschillende
mensen geraakt, geschrokken en
betrokken zijn. Allereerst is dat natuur lijk
het slachtoffer en daarnaast de maatschappij,
in de vorm van de directe
omgeving of de brede samenleving.
peDAGoGische AAnpAK
Sinds 1 januari 2012 is in het Wetboek
van Strafvordering opgenomen dat als
bemiddeling tussen slachtoffer en verdachte
tot een overeenkomst heeft geleid
de officier van justitie en de rechter daar
rekening mee moeten houden. Dit sluit
aan bij het VN-Kinderrechtenverdrag.
Een van de uitgangspunten daarin is
om zoveel mogelijk jongeren buiten
het strafrecht te houden en in te zetten
op een pedagogische aanpak. Gert Jan
Slump is projectmanager van Restorative
Justice Nederland (RJN). Een jonge stichting
die hard aan de weg timmert om
mensen, instellingen en organisaties
bewust te maken van het feit dat herstelrecht
een onderdeel moet worden van
de strafrechtspraktijk. RJN beoogt hét
kennis- en innovatienetwerk voor herstelrecht
en herstelgericht werken te zijn.
Foto: Hollandse Hoogte/David Rozing
“Politie, justitie, veiligheidshuizen”, somt
Slump op, “wij willen werken aan bewust-
wording dat het niet alleen gaat om afstraf -
fen maar ook om, waar mogelijk, herstellen.”
eLKAAR weeR teGenKoMen
In de Utrechtse wijk Kanaleneiland
bestiert Janny Dierx het project Veilige
Publieke Taak in de Vreedzame Wijk,
waarmee Kanaleneiland een veilig,
positief en sociaal klimaat moet krijgen.
Politie en justitie werken samen met
wijkwelzijnsorganisaties, scholen,
bedrijven, woningbouwverenigingen
en gemeentelijke instellingen. Daarbij
krijgt herstelbemiddeling bij conflicten
structureel een rol.
Haar collega’s bij de politie Utrecht zijn
positief. Toaufik Elfalah, wijkteamchef,
meent dat mediation of herstelbemiddeling
een bijdrage kan leveren aan
het terugbrengen van de recidive:
“Vooral als je praat over kleine incidenten.
Je hebt in de wijk toch vaak te maken
met mensen die elkaar weer tegenkomen.
Daders en slachtoffer moeten van elkaar
weten wat het incident met die persoon
gedaan heeft. En bij jongeren is het ook
van belang om ouders erbij te betrekken,
omdat het gedrag van hun kinderen ook
hen aangaat.” Wel zou herstelrecht onder
de politie beter bekend moeten zijn.
Dierx legt uit: “Dit initiatief is nog een jong
fenomeen waarmee we in deze wijk nog
maar net zijn gestart”. Zij is voorstander
van een mediationhuis in iedere wijk,
waardoor mediation en het feit dat er
gewerkt wordt aan oplossingen veel zichtbaarder
worden voor een groter publiek.
VeRtRouwen
Er is echter te veel versnippering op dit
gebied. Bij Bureau Halt wordt aan herstelbemiddeling
gedaan, maar ook in de
veiligheidshuizen en door organisaties
zelf, zoals het al eerder genoemde Spirit.
Deze initiatieven worden door en in het
netwerk van Restorative Justice Nederland
bij elkaar gebracht, aldus Slump. “Het is
ook een van onze taken om te zorgen
dat organisaties en instellingen van
elkaar weten wat ze aan het doen zijn
en van elkaar kunnen leren waardoor
herstelrecht een vaste, goede basis krijgt
binnen ons maatschappelijk en ons
strafrechtelijk denken.” Maartje Berger,
specialist jeugdstrafrecht van Defence
for Children, vindt “dat minderjarigen
nauwelijks weten van herstelrecht en
weinig mogelijkheden hebben om aan
een dergelijke interventie mee te werken.
Herstelrecht moet echt prioriteit krijgen.
Dat betekent dat er een landelijke regeling
moet komen met voldoende financiële
mogelijkheden. Hier zouden politie en
Openbaar Ministerie ook zelf een meer
coördi nerende rol in kunnen spelen.”
Dennis is blij met de herstelbemiddeling:
“Ik heb de buurman kunnen zeggen
dat ik zeer emotioneel was toen ik hem
tegenkwam, maar dat ik het niet zo
bedoeld had. Ik heb hem mijn excuus
aangeboden. Ik was het vertrouwen
kwijt in mijzelf, de maatschappij en
ook de slachtoffers. Door herstelbemiddeling
in het bijzijn van mijn ouders
en de slachtoffers heb ik het vertrouwen
enigszins teruggekregen. Ik ben nu weer
een vrije buurtbewoner, zonder dat ik
mij aangekeken voel.”
En tegen zijn chill-vrienden gaat hij
zeggen dat ze zich minder negatief
moeten opstellen ten opzichte van
de buurt.
* De namen van de jongeren zijn gefingeerd.
15 Right!

Buitenland
De strijd voor meisjesrechten in Liberia
dit is een serieuze zAAk
Defence for Children Liberia is in 2011 gestart met het Defence
for Girls-programma, waar Defence for Children Nederland
ook deel van uitmaakt. Het programma is onderdeel van het
Girl Power-programma; gelijke rechten en kansen voor meisjes
en jonge vrouwen. Defence for Girls richt zich op het beschermen
van meisjes en jonge vrouwen tegen geweld. Joyce Brummelman
van Defence for Children Nederland bezocht het project in Liberia
en doet verslag. door joyce Brummelman
‘
boomalaka! Shakalakkaah! This is a serious case, so
we must fight it!” Robert Konneh, medewerker van
Defence for Children Liberia, staat tussen een groep
meisjes in Montserrado County, Liberia. De meisjes
zijn lid van de Girls Club, opgericht door Defence for Children
Liberia, en roepen de leuzen met hem mee. Ze hebben net
een toneelstuk voor de dorpsgemeenschap opgevoerd.
De ‘serious case’ is geweld tegen meisjes, dat moet stoppen.
“Het gaat om verschillende vormen van geweld, zoals huiselijk
geweld, verkrachting en meisjesbesnijdenis, die een serieus
probleem vormen in Liberia”, zegt Foday M. Kawah, directeur
van Defence for Children Liberia. “Veel meisjes raken zwanger
op jonge leeftijd, kunnen niet meer naar school vanwege
Man Action Group in GBalasuah.
16 Right!
de zorg voor hun baby, moeten in huis werken of worden
als minder jarige uitgehuwelijkt.”
Defence for Children Liberia is actief in twee provincies met
het Defence for Girls-programma: Montserrado County en
Bomi County. De medewerkers zijn in verschillende dorpen
Girls Clubs gestart om de meisjes bewust te maken van hun
rechten en een platform te bieden om hun problemen te
bespreken. Defence for Children Liberia werkt samen met lokale
partnerorganisaties en de overheid. De regering heeft in elk dorp
een Child Welfare Commissionair aangesteld die verantwoordelijk
is voor de kinderbescherming. “We werken nauw samen
met de Child Welfare Commissionairs in elk dorp”, legt Foday uit.
Toneelstuk over seksueel geweld door Girls Club in GBalasuah.
Toneelstuk over huiselijk geweld door Girls Club in Bensonville.
“De regering heeft niet de middelen om deze mensen te betalen
voor hun werk, ze doen het vrijwillig.”
Grace*, tien jaar oud, is lid van de Children’s Rights Club uit
Bomi die drie maanden geleden door een maatschappelijk
werker van Defence for Children Liberia is opgezet. “In de club
praten we over onze rechten, ik vertel vriendinnetjes dat ze naar
school moeten blijven gaan”, vertelt Grace. “We praten ook over
problemen. Er was een jongetje heel stil in de klas. Toen gingen
we met de club met hem praten. Hij kon niet goed opletten
omdat hij thuis geen eten kreeg. Als je honger hebt, kan je je
niet goed concentreren en nu delen we ons eten met hem.”
BAnG VooR De toeKoMst
De maatschappelijk werkers van Defence for Children Liberia
ondersteunen ook jongeren in individuele zaken. De medewerkers
voeren gesprekken met minderjarige moeders,
begeleiden meisjes in de juridische procedures als ze slachtoffer
zijn geworden van geweld en bieden steun bij het verwerken
van trauma’s.
Jenna van vijftien jaar komt regelmatig op gesprek op het
kantoor van Defence for Children Liberia in Bomi. Zij vertelt
over haar situatie: “Ik ben bang voor mijn toekomst, ik woon
nu bij mijn oma maar ik weet niet of zij ook nog voor mij en
mijn kind kan blijven zorgen.” Jenna vertelt dat ze zwanger
bleek nadat ze was verkracht. In de oorlog zijn haar ouders en
zusjes vermoord. Eleanor Womba, coördinator van het kantoor
* De namen van de meisjes in dit artikel zijn gefingeerd.
van Defence for Children Liberia in Bomi, steunt Jenna: “We
willen ervoor zorgen dat ze naar school kan blijven gaan als het
kindje is geboren. Ook vervolging van de dader is van belang”.
Defence for Children Liberia heeft een advocaat in dienst
die minderjarige slachtoffers bijstaat tijdens hun rechtszaak.
“Verkrachting is strafbaar”, licht Eleanor toe. “Soms wil de
gemeenschap zo’n zaak onderling oplossen. De ouders van
de verkrachter bieden het slachtoffer dan een kip aan. Als
deze de kip accepteert, is de zaak afgedaan.”
“Je moet opkomen voor je rechten. Wij zijn sterk en verkrachting
is een serieuze zaak. Wij laten in ons toneelstuk zien dat je geen
kip moet accepteren maar naar de politie moet gaan”, vertelt
Brandy van zestien jaar en lid van de Girls Club in Gbalasuah.
De meisjes van de Girls Club in Gbalasuah besteden in hun
toneelstuk ook aandacht aan een ander probleem, namelijk
wederoPbouw in liberiA
De problematiek van de meisjes in Liberia hangt samen met de
armoede en de hoge werkloosheid in het land. Liberia is herstellende
van een burgeroorlog waar in 2003 een einde aan kwam.
Troepen van de Verenigde Naties zijn aanwezig om de veiligheid
in het land te bewaren. Veel kinderen zijn direct geraakt door de
oorlog en hebben familieleden verloren, zijn verkracht of ingezet
als kindsoldaat.
17 Right!

de keuze van meisjes om geld te verdienen in de prostitutie.
Een van hen vertelt: “In ons toneelstuk laten we zien dat je
niet de straat moet opgaan om geld te verdienen aan mannen,
maar dat je op school moet blijven. Want als je zwanger raakt
van zo’n man, heb je niets om op terug te vallen”.
positief effect
Naast Girls Clubs is Defence for Children Liberia ook Women’s
Groups en Man Action Groups gestart om zo andere leden van
de gemeenschap te betrekken.
Sharif, leider van de Man Action Group in Harrisburg: “Met onze
groep helpen we meisjes om naar school te blijven gaan en we
praten met mannen van onze gemeenschap over de rechten
van meisjes. In onze groep zijn mannen lid van tussen de tien
en 35 jaar. We komen in actie bij incidenten en als het nodig is,
kaarten we problemen bij Defence for Children Liberia aan”.
Volgens Sharif heeft het Defence for Girl-programma een positief
effect: “Zaken worden nu voor de rechter gebracht. Door het
werk van Defence for Children Liberia is het geweld in onze
gemeenschap afgenomen.”
Het Defence for Girls-programma is in april 2011 gestart en
sindsdien zijn er meer dan tweehonderd individuele zaken
behandeld, waarvan de meeste gingen over tienerzwangerschap
en huiselijk geweld.
Toespraak over de rechten van meisjes door de Girls Club
in Gaya Hills.
Naast de behandeling van individuele zaken gaat Defence
for Children Liberia de komende jaren door met het geven
van voorlichting in gemeenschappen en met het opzetten van
Girls Clubs. Ook werkt ze nauw samen met de lokale overheden
en partners, zoals Plan, bij het opzetten van een kinderbeschermingsstructuur.
Het Defence for Girls-programma duurt in
totaal vijf jaar.
indicator Liberia
Populatie 3.994000
Kindersterfte kinderen onder 5 jaar, 2010 (de kans op overlijden tussen de geboorte en 5 jaar oud) 103 (per 1.000 geboortes)
Kindersterfte kinderen onder 1 jaar, 2010 74 (per 1.000 geboortes)
Levensverwachting bij geboorte (in aantal jaren), 2010 56 jaar
Kinderen onder 5 jaar met ondergewicht, 2006-2010 15 %
Percentage van personen die op hun 15 e kunnen lezen en schrijven 59 %
Participatie basisschool, 2007–2010, mannen 96 %
Participatie basisschool, 2007–2010, vrouwen 86 %
Participatie middelbare school, zowel mannen als vrouwen 14 %
Kinderhuwelijken, kinderen getrouwd op hun 15 e , 2000–2010 11 %
Kinderhuwelijken, kinderen getrouwd op hun 18 e , 2000–2010 38 %
Geboorteregistratie 2000-2010, aantal per 1.000 4 (per 1.000 geboortes)
Vrouwelijke genitale verminking/besnijdenis, prevalentiestudie 58 %
cultuuR
mijn meneer.
ted vAn lieshout.
Ted van Lieshout beschrijft in ‘Mijn
meneer’ de relatie die hij als elfjarige
jongen had met een volwassen man.
Voor het eerst in z’n leven wordt Ted
gezien. Zijn meneer ziet wat voor
een bijzondere jongen Ted is en stimuleert
hem zijn talenten te ontwikkelen.
Meneer is Teds eerste echte vriend,
iemand die van hem houdt, uit vrije
keuze en niet omdat het moet omdat
het familie is. Op school wordt Ted
gepest. Hij vraagt de Heilige Maagd
Maria daar wat aan te doen. Maar
Maria geeft geen enkele sjoege, ook
niet als Ted herhaaldelijk aan haar
vraagt om een teken te geven of de
vriendschap met zijn meneer wel mag.
Ted maakt zich daar veel zorgen over,
vooral over het feit dat hij het spannend
– maar ook raar – vindt als de meneer
Ted hem streelt en zijn piemel laat
zien. Dat is nodig omdat Ted nog beter
wil leren tekenen. Ted en de meneer
maken een naaktportret van elkaar.
Ted vindt de tekening die zijn meneer
van hem heeft gemaakt prachtig:
“Als iemand je zo mooi kan tekenen
moet hij wel een beetje om je geven,
want anders kun je dat niet. Daar was
ik trots op, want ik had er niets speciaals
voor gedaan, alleen een poosje
in mijn blote kont gezeten” (p. 123).
Als de aanrakingen van de meneer
explicieter worden, neemt de verwarring
van Ted toe. Hij denkt dat het
niet mag en bovenal raar is. Toch blijft
hij het ook plezierig vinden, en zelfs
opwindend. Over dat laatste voelt
hij zich schuldig. Tot het moment dat
meneer een snotachtig spul op zijn
wang spuit. Dan weet Ted het zeker:
echte vrienden doen zoiets niet. Ted
is boos en triest. Hij komt niet meer
terug. Ted twijfelt dan ook of meneer
niet alleen maar van hem houdt omdat
hij een kind is en niet omdat hij Ted is.
Ted fantaseert dat hij naar de politie
zou kunnen gaan. Maar hij besluit dat
dat niet kan omdat hij het tot de laatste
keer zelf best leuk vond. Dat bevestigt
Ted van Lieshout jaren later ook in een
interview: “Ze (zijn moeder) wou de
politie erbij halen. Dat zag ik niet zitten.
Dan zouden ze erachter komen dat ik
had meegewerkt. Dat ik niet eens had
tegengestribbeld” (NRC, 4-2-2012).
Ted van Lieshout schetst een indringend
beeld van hoe hij als kind de
relatie met een volwassene heeft
ervaren als een liefdevolle vriendschap.
Maar juist misschien omdat hij consequent
het boek vanuit de ogen van een
elfjarige jongen beschrijft, is het voor
de volwassen lezer vanaf het eerste
moment glashelder dat de man Ted
stap voor stap leidt naar een seksueel
avontuur dat dient ter bevrediging
van de volwassene. De zorgvuldig
gekozen complimenten, het kopen
van zijn favoriete speelgoed waarmee
hij in de speciaal daarvoor ingerichte
garage kan komen spelen en waar
ook een divan staat en een douche
is. De aanrakingen die elkaar steeds
sneller opvolgen en ook steeds langer
duren. Voor de lezer bestaat er geen
twijfel over waar dit zal eindigen maar
de volwassen Van Lieshout zegt dat
hij als kind helemaal niks in de gaten
had (bij Pauw & Witteman, 3-2-2012)
en dat is al even geloofwaardig.
Zijn geweten dreef hem om het boek
te schrijven. “Er wordt zo op deze
mensen ingehakt”, zegt Van Lieshout.
“Het enkele feit dat ze pedofiel zijn
maakt ze al verachtelijk in de ogen van
heel mensen. Ik vind dat het te eenzijdig
een kant op gaat met alleen maar
een negatieve lading. En dat vind ik niet
goed voor kinderen die dat meemaken”
(NTR-documentaire, 7-2-2012).
Ted van Lieshout zegt dat hij geen
moreel oordeel wil vellen. “Ik bepaal
zelf wel of ik slachtoffer ben of niet”
(NRC, 4-2-2012). Maar dat is ook
helemaal niet nodig. Want ondanks
de respectvolle en genuanceerde
wijze waarop Van Lieshout de relatie
beschrijft, spreken de feiten voor zich.
Carla van Os
de toekomst door een fotolens
“Neem een groep kinderen als deze
en misschien is eentje wel miljonair
over twintig jaar…”, mijmert fotograaf
Julian Germain. Hij kijkt naar de klas
die hij net op de foto zette voor zijn
project ‘The future is ours’. Doel van
het project: wereldwijd schoolklassen
fotograferen. Van Nederland, Spanje
en Duitsland tot Rusland, Brazilië
en Ethiopië. Verschillende kansen,
dromen en verwachtingen, met een
ding gemeen: deze kinderen zijn onze
toekomst.
Julian Germain, The Future is Ours.
Classroom Portraits 2004 - 2012. Tot 2 september,
Nederlands Fotomuseum, Rotterdam
Bron: indicatoren van UNICEF: http://www.unicef.org/infobycountry/liberia_statistics.html
18 Right! 19 Right!

Foto: Stichting De Vrolijkheid & A.J.
All Right!
eindelijk
meePrAten
Een eigen huisdier, dat wilden de kinderen
van asielzoekerscentrum Almere het liefst.
Een vriendje dat altijd bij je blijft en waarmee
je je diepste geheimen kan delen. Met kleurpotloden
en stiften tekenden de kinderen
honden, katten en goudvissen.
Maar een hondje op papier is niet hetzelfde
als een echt, zacht hondje. En dus moesten
de kinderen het COA overhalen. Want een
huisdier op een asielzoekerscentrum, dat is
verboden.
Zo’n tien jongeren sloten zich aan bij de
Jongerenraad, een idee van Stichting De
Vrolijkheid om kinderen meer te betrekken
bij het leven op een asielzoekerscentrum.
Ze leerden vergaderen, presenteren en overtuigen.
Daarna mochten ze hun wensen en
ideeën aan het COA voorleggen. Dat lukte
niet altijd even goed, want het COA was een
beetje overdonderd door het aantal kinderen
dat mee wilde praten: “Dat hadden we toch
niet afgesproken?”
Maar de kinderen hielden vol en boekten
resultaat: ze mochten meedenken over de
muziekruimte en in de recreatieruimte hangen
nu mooie doeken. En de huisdieren? Zo’n
lief zacht hondje is helaas nog steeds niet
toegestaan. Maar de goudvis die eigenlijk
weg moest, wordt nu gedoogd. En laten we
wel wezen: niks mis met een goudvis!