Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

90
Het niveau van de cursus In Leren
Schrijven Leren staat een aantal artikelen
waarin de praktijk van het lesgeven beschreven
wordt. Daar blijkt wel uit dat er grote
verschillen bestaan tussen de verschillende
schrijfcursussen. Sommige cursussen besteden
meer aandacht aan de vorming van
de deelnemer, in andere staat het ambacht
van het schrijven meer centraal. Maar voor
mij zou het niveau van de cursus belangrijker
zijn dan de vraag of vorming of
ambacht centraal staat. Het zou mij erom
gaan dat de cursus aansloot bij het niveau
waarop ik zelf was.
Ik vind het altijd jammer als er over de vormende
en de ambachtelijke benadering
gediscussieerd wordt alsof twee partijen
elkaar bestrijden, soms zelfs met de overtuigingskracht
die hoort bij een ideologie.
Natuurlijk maakt het verschil of je een cursus
volgt waarin je vooral leert zo zintuiglijk
mogelijk op te schrijven wat je ziet of meemaakt,
of een cursus waarin je naast oefeningen
ook theoretische informatie krijgt
over bepaalde aspecten van het schrijven.
De keuze voor meer van het een of meer van
het ander heeft te maken met belangstelling,
ambitie en niveau van de cursisten.
Ik wil ervoor pleiten dat vorming en
ambacht niet alleen volwaardig naast elkaar
komen te staan, maar ook door elkaar heen
worden gebruikt, want het onderscheid tussen
het een en het ander is niet eens zo duidelijk.
Wat valt er precies onder de vormende en
wat onder de ambachtelijke benadering?
‘Veiligheid binnen de groep’ hoor je vaker
genoemd bij vormingsgerichte docenten,
terwijl ‘het kritisch bekijken van teksten’
eerder gezegd wordt door docenten die de
ambachtelijke benadering voorstaan. In de
ene groep zul je eerder voor je eigen genoegen
schrijven, terwijl je in de andere groep
een lezer voor je tekst probeert te interesseren.
Vorming èn ambacht Onlangs ben ik,
kinderboekenschrijfster, ook docent schrijven
geworden. Leren Schrijven Leren vind ik
gelukkig aan het begin van deze nieuwe
loopbaan. Ik wil in mijn cursussen zoeken
naar een integratie van vorming en
ambacht. Dat is de zoektocht die ook binnen
mijn eigen schrijfproces aan de orde is. Het
ene moment moet ik de teugels vieren (vorming),
het volgende moment moet ik dressuur
toepassen (ambacht). Eerst laat ik mijn
personages hun eigen gang gaan (vorming)
en vervolgens trek ik de teugels weer aan en
moeten ze doen wat ìk zeg (ambacht).
Telkens opnieuw zoek ik naar het juiste
evenwicht tussen laten gaan en beheersen,
tussen mezelf aanmoedigen en mijn eigen
werk kritisch bekijken, tussen zelfvertrouwen
en twijfel.
Het liefst wil ik de veiligheid binnen een
groep garanderen door cursisten aan te
moedigen onveiligheid te verwelkomen als
iets waarmee ze hun voordeel kunnen doen.
Het kunnen leren van fouten is een onvermijdelijk
onderdeel van het schrijfproces. En
dat proces van moeite doen en resultaten
boeken kan heel bevredigend zijn. Sterker
nog, op het moment dat iets lukt, kun je je
plotseling heel gelukkig voelen, is mijn ervaring.
Zoals de docent de cursist aanmoedigt
om fouten te durven maken, zo moet hij
zichzelf ook kunnen toestaan om onvolmaakt
te zijn in de begeleiding van cursisten.
Het vereist alertheid om bij iedere cursist te
kunnen inschatten op welk moment hij aangemoedigd
moet worden en op welk
moment kritische feedback op zijn plaats is.
Als je alles prachtig vindt wat iemand
opschrijft, doe je een deelnemer tekort. Te
snel met theorie en kritiek komen kan
iemand blokkeren. Altijd precies het goede
doen is onmogelijk. Dat lukt in je eigen
schrijfproces ook niet. Ik heb het gevoel van
onzekerheid leren hanteren als een goed
stuk gereedschap bij het schrijven, zoals een