Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

Stelde de een bijvoorbeeld vragen over de
psychologie van de hoofdpersoon, dan was
de ander daarna geneigd om ook psychologische
vragen te stellen.
Grote verschillen De leden van de werkgroep
vertelden een voor een hun verhaal.
Al snel bleek dat er grote verschillen bestonden
tussen de manier waarop de deelnemers
hun opdracht hadden uitgevoerd. Sommigen
hadden een beschrijvend verhaal gemaakt,
anderen een zakelijke opsomming. Ook het
soort vragen varieerde. Sommige deelnemers
vroegen alleen naar het geslacht, de leeftijd
en het beroep van de persoon. Andere wilden
meer details weten en vroegen bijvoorbeeld:
‘Is hij netjes?’ of ‘Is zij bang voor de
dood?’ Om een plot voor het verhaal te vinden,
werden verschillende strategieën
gebruikt. Er waren deelnemers die door veel
vragen te stellen een plot probeerden te
ontfutselen. Andere deelnemers vroegen
onmiddellijk naar ‘het probleem’ van de
hoofdpersoon.
De didactiek van Christophe Het stellen
van vragen is een belangrijk middel in de
schrijfdidactiek van Christophe, die daarbij
geïnspireerd is door de onderzoeksmethode
van Flower en Hayes. Volgens Christophe
stelt een ervaren schrijver weinig vragen en
zijn de vragen die hij stelt bovendien zeer
sturend. Een ervaren schrijver is in staat om
een diagnose te stellen (een probleem te
herkennen) en zal altijd op zoek gaan naar
een probleem, simpelweg omdat ongeluk
meer verhalen oplevert.
Met de door de werkgroep uitgevoerde
schrijfprocesopdracht werd er op kunstmatige
manier afstand geschapen tussen schrijver
en tekst. Doordat de deelnemers een
stukje moesten schrijven over een onbekend
persoon was de identificatie van de schrijver
met de tekst niet zo groot. Een van de deelnemers
zei zelfs: ‘Ik kreeg zomaar een verhaal
cadeau.’ Door deze oefening kunnen de
cursisten bewust gemaakt worden van de
afstand tussen persoonlijke beleving en het
zelf geschreven verhaal. Het idee voor een
verhaal kan op persoonlijke ervaring gebaseerd
zijn, maar als een schrijver ermee aan
de slag gaat, wordt het gewoon een middel.
Geen persoonlijke kritiek De deelnemers
hoefden niet bang te zijn voor persoonlijke
kritiek. De kritiek richtte zich op de vragen.
Welke vragen je nodig hebt om te schrijven
is individueel. Voor de schrijfdidactiek is het
belangrijk om te kijken naar de vragen die
niet gesteld worden. Door training kun je
andere vragen gaan stellen. Door de oefeningen
te herhalen, ontdekken de schrijvers
dat ze telkens een nieuw verhaal kunnen
schrijven, afhankelijk van het soort vragen
dat ze stellen. Hun repertoire wordt zodoende
uitgebreid. De kritiek die de docent
geeft, is dus gericht op het vergroten van
het repertoire van verhalen door het vergroten
van het repertoire van vragen.
Christophe heeft hiermee één aspect van het
gecompliceerd procesmodel naar voren
gehaald, namelijk het lange-termijngeheugen
als informatiebron. Dit combineert hij
met zijn opvatting over het ontmythologiseren
van het schrijverschap. Een verhaal krijg
je als schrijver nooit cadeau, maar door
schrijfprocesopdrachten kun je leren flexibeler
met de informatie in je geheugen om te
gaan. Bovendien laten de opdrachten zien
dat je voor een goed verhaal niet te ver
moet zoeken.
CISCA HOOGKAMP studeert algemene letteren
aan de Rijksuniversiteit Utrecht, met als
specialisaties literatuurwetenschap en kunstbeleid
en management.
87