Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

teraar. Misschien bedenken ze waar het verhaal
dit keer kan beginnen en wat de meest
indrukwekkende beginzin is. Bij het opnieuw
wisselen van partner vraag ik of ze op een
zinvolle manier meer dialoog aan het verhaal
kunnen toevoegen, en een volgende
keer of ze zich willen concentreren op het
beste punt waarop het verhaal beëindigd
kan worden. Terwijl de studenten zich in de
groep voortbewegen, krijgt het verhaal
vorm. Als de tijd rijp is om op te houden
met vertellen, verzoek ik de studenten snel
en binnen een bepaalde tijdlimiet een
geschreven versie te maken. Dit biedt tevens
de gelegenheid de relatie tussen mondelinge
en geschreven verhalen nader te onderzoeken.
Schrijfmodellen Ten slotte vormen de
hobby’s, interesses en persoonlijke voorkeuren
van de studenten bruikbaar materiaal
voor overtuigend, leerzaam en informatief
schrijven, zolang ze de uitdaging maar aandurven
een bepaalde doelgroep toe te spreken.
De schrijfoefeningen hebben dan een
aantal doelen: de studenten op de hoogte te
brengen van verschillende schrijfstrategieën,
ze regelmatig te laten schrijven met specifieke
beperkte doelen, hen een idee te
geven waar ze moeten beginnen met zoeken
naar onderwerpen en hun vermogen tot
‘creatieve herkenning’ te ontwikkelen. De
stap naar het schrijven van langere verhalen
blijft een grote. We kunnen ons voordeel
doen met reeds ontwikkelde modellen voor
deze fase van het schrijfproces.
Garth Boomer geeft een fascinerend model
in haar Fair Dinkum Teaching and Learning,
dat een geschikt uitgangspunt kan bieden. 5
Het National Writing Project stelt eveneens
een aantal modellen voor. 6 Een model kan
een referentiepunt zijn voor de student en
begeleider bij het bespreken van problemen
die kunnen ontstaan bij het schrijven van
langere teksten. Het kan zijn dat de student
moeite heeft met het ordenen en structure-
ren van het werk, of dat het doel ervan te
vaag is en er daardoor overbodig materiaal
is. Inzicht in het schrijfproces zal ertoe bijdragen
dat de student zich meer bewust
wordt van de keuzes tijdens het schrijven.
Dit sluit aan bij het eerdergenoemde doel
om het zelfbewustzijn en het vermogen tot
zelfkritiek van de schrijver te ontwikkelen.
Lijst van mentale activiteiten Een andere
mogelijkheid is om een lijst bij te houden
van de mentale activiteiten tussen het
besluit om te gaan schrijven en de eindversie.
Wat vragen we ons af als we schrijven?
Ook hier is het weer heel nuttig als de begeleider
zelf ook schrijft, zodat zijn commentaar
gebaseerd is op eigen ervaringen. Ik
suggereer hier niet dat er veel waarde
gehecht moet worden aan modellen die een
stapsgewijze ontwikkeling behelzen: brainstormen
- plan - concept - bewerking - bijschaven
versie. Ieder model moet ruimte
bieden aan steeds terugkerende activiteiten,
en het idee vermijden dat een tekst in
gedachten al helemaal aanwezig is voordat
hij opgeschreven kan worden. Het bespreken
van een reeks schrijfmodellen, het
bestuderen van uitspraken hierover van professionele
schrijvers en, wat nog het beste
is, een bezoek van een ‘echte schrijver’, zal
hen helpen hun schrijfvaardigheid te zien als
een middel om iets te weten te komen.
De eindexameneisen van de JMB vereisen
dat de student zijn bewustzijn over het
schrijfproces duidelijk maakt in de vorm van
een commentaar over zijn originele tekst. Ik
beschouw dit als een waardevol leerinstrument.
Het dwingt de schrijver zorgvuldig na
te denken over hoe het stuk tot stand is
gekomen en welke onderdelen het bevat, en
het stelt hem in staat zijn eigen werk realistisch
te evalueren. Het rapport van de JMB
stelt dat het commentaar geschreven moet
worden ‘alsof het een publiek van collegaschrijvers
betreft en niet van examinatoren’.
7 Een commentaar stimuleert de schrij-
73