Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

70
tot gevolg kan hebben dat zij in hun eigen
teksten slechts deels begrepen literaire middelen
gebruiken. Studenten zijn geneigd
met tegenzin de eigen, vertrouwde taal toe
te passen. Zij moeten geattendeerd worden
op de waarde van hun eigen taalgebruik en
uiteraard op hun eigen vaardigheid.
Schrijven binnen de context van een taalkundeprogramma
heeft juist het gevaar dat
studenten uitdagende taken uit de weg
gaan en kiezen voor doelstellingen en doelgroepen
die weinig eisen aan hun tekst stellen
wat stilistische reikwijdte of vindingrijkheid
betreft. Zij krijgen misschien een zeer
simplistisch idee van betogend schrijven en
produceren dan wellicht saaie, monotone
werken van een beperkt stijlniveau. Zij moeten
dus geattendeerd worden op de gecompliceerde,
rijk geschakeerde aard van de
meeste teksten.
Onafhankelijk schrijverschap De eerste
vraag bij het starten van een A-level schrijfcursus
is welk doel we hiermee voor ogen
hebben. Duidelijk geen literaire meesterwerken
of wereldschokkende diepzinnigheid.
We hebben te maken met studenten die
betrekkelijk onervaren zijn in de wereld van
‘volwassen’ schrijven en die vooral bezig zijn
met hun academische verplichting. Zij zijn
beginnende schrijvers en moeten de basisvaardigheden
van het vak nog leren.
Studenten hebben meestal een goede
schrijfvaardigheid bij het behalen van het
GCSE. Wat wordt op A-level aan ontwikkeling
van hen verwacht? Om te beginnen een
hogere mate van volwassenheid, die wellicht
wordt aangetoond door de manier waarop
zij met vakinhoud omgaan en de manier
waarop zij aantonen de complexheid van het
volwassen zijn in te zien. Deze ontwikkeling
is gebaat bij een goede begeleiding, maar
vindt ook als vanzelf plaats. Een ander
gebied waarop we vorderingen mogen verwachten
en dat doorgaans een directere
inmenging en onderwijsstrategie vereist, is
hun bewustzijnsniveau over het schrijfproces.
We willen dat de studenten nadenken
over alternatieve schrijfstrategieën, over de
keuzes die zij maken en over de redenen
voor die keuzes. Ten slotte willen we dat zij
het vermogen ontwikkelen hun schrijven op
een constructieve manier te evalueren. We
willen dat zij kunnen beoordelen wat ze
hebben bereikt en tevens beseffen wat ze
nog niet onder de knie hebben.
Als docent houd ik me bezig met het begeleiden
van studenten in het stadium waarin
ze ‘schools’ schrijven, dat vaak slechts een
vluchtige overeenkomst vertoont met het
schrijven in de buitenschoolse wereld. Hun
belangrijkste doelgroep is doorgaans nog
steeds de docent. Ik begeleid hen naar het
stadium waarbij ze het nut van lezersgroepen
gaan inzien en strategieën aanwenden
om in deze behoefte te voorzien. Met andere
woorden, ik begeleid hen op hun weg
naar het onafhankelijk schrijverschap.
Verplaatsen in de lezer Het is belangrijk,
zoals ik al opmerkte, om de studenten zich
eerst een beeld te laten vormen van een
doelgroep die uit meer mensen bestaat dan
alleen maar de docent. Er zijn verschillende
manieren om dit te doen en het zoeken naar
een ‘echte’ doelgroep is een uitdaging voor
schrijfdocenten op elk niveau. De lesgroep
kan zelf in een doelgroep veranderen en
feedback geven aan de individuele leden. De
deelnemers moeten dan echter eerst hun
vaardigheden als critici ontwikkelen, anders
heeft deze aanpak weinig effect.
Zelf begin ik met een paar fragmenten van
gerenommeerde schrijvers, niet alleen van
‘literaire’ maar ook van ‘populaire’ schrijvers.
Fragmenten van Enid Blyton kunnen zij
aan zij gaan met die van William Golding,
en James Herbert met Edgar Allan Poe. Het
gebruik van dit soort fragmenten biedt ook
de mogelijkheid de grens te bestuderen tussen
wat als ‘goede literatuur’ en wat als
‘populaire fictie’ beschouwd wordt. Ik