Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

50
lijk een tik van mee. Iedereen schuift in zijn
leven wel wat op in de richting van het
reflectieve en het convergente. Impulsieve
leerlingen kunnen leren eerst na te denken
voor ze een antwoord geven, divergenten
merken dat er vakken zijn waarbij maar één
antwoord goed is en wie veel zelfstandig
moet werken, zal dat meestal wel enigszins
geleerd hebben. Het is aanpassen of uit het
onderwijs vallen.
Ook is de leerstijl vaak afhankelijk van het
vak. Als je bij bepaalde vakken altijd divergent
bezig was, haalde je die proefwerken
niet, dus heb je dan andere strategieën
geleerd, door schade en schande of omdat
je toevallig een leraar had die je leerde hoe
je zijn vak moest aanpakken. Er is recentelijk
nog onderzoek naar gedaan en het blijkt
inderdaad mogelijk om mensen te leren een
succesvollere strategie te leren. 4
Het blijkt een voordeel te zijn als de doceerstijl
overeenkomt met de leerstijl. Dat is
voor enkele dimensies onderzocht. Bij een
convergente docent doen de convergenten
het goed; de divergenten leren meer bij een
divergente docent. Convergenten die les
krijgen van een divergente docent kunnen
daar behoorlijk van in de war raken. Ook de
voorkeur voor het vak speelt een rol, maar
dat laat ik er nu buiten.
Bij de dimensie van de veldonafhankelijken
is er iets grappigs aan de hand. De mensen
die graag in groepjes les hebben, leren niet
zo veel van een docent die rechttoe rechtaan,
frontaal, voorschrijvend lesgeeft. Ik
denk wel eens dat scholen daar ook op
selecteren, maar dan niet bewust. Op de
scholengemeenschap waar ik destijds lesgaf,
vielen de gymnasiasten op doordat ze nogal
individualistisch waren. Als in de brugklas
het onderwijs overwegend frontaal plaatsvindt,
komen de veldafhankelijken niet zo
goed mee en die worden dan naar de havo
afgevoerd. Groepswerk geeft meer gelijke
kansen. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen
die het liefst zelfstandig werken, de veldonafhankelijken
dus, weliswaar graag en
goed leren van frontaal onderwijs, maar ook
genoeg kunnen leren van groepsonderwijs,
alleen vinden ze dat minder plezierig.
Consequenties Wat voor consequenties
heeft dit nu voor schrijfcursussen? Stel, je
wilt zorgen dat in een groep alle mensen
zoveel mogelijk aan hun trekken komen, dus
dat ze er niet alleen veel leren, maar het er
ook plezierig vinden. Hoe moet je dat nu
aanpakken?
Het is belangrijk met cursisten te praten
over hun leerstijl. Bij Judith Herzberg staat
er een mooi voorbeeld van. 5 Een van haar
cursisten kreeg zijn ideeën op de fiets, een
ander tijdens de afwas, sommigen hadden
stilte nodig, anderen juist chaos. Er is een
boek van Jan Brokken waarin staat beschreven
hoeveel uiteenlopende manieren schrijvers
hebben om tot schrijven komen. 6 Ik
denk dat daarover op de meeste cursussen
wel wordt gepraat.
We zouden echter ook moeten praten over
de manier waarop cursisten willen leren. Het
kan nuttig zijn als ze zich ervan bewust worden
welke leerstrategieën ze uit zichzelf
toepassen en als ze van anderen horen hoe
die te werk gaan. Dan kan blijken of ze misschien
een succesvollere aanpak moeten
gebruiken. En docenten kunnen zich afvragen
of hun aanpak niet eens veranderd zou
moeten worden voor een deel van de cursisten;
of overwegen om sommigen meer steun
te geven bij het volgen van een andere strategie.
Zo’n gesprek is weer gunstig voor de
didactiek, het is eigenlijk het begin van
wetenschappelijk onderzoek.
Je kunt cursisten dus helpen om volgens een
andere leerstijl te leren. Maar mensen die
vooral voor hun plezier komen, willen een
cursus die ze plezierig vinden. Voor hen zou
de docent zich meer kunnen aanpassen,
keuzes geven, differentiëren of variëren, de
ene keer zus en de andere keer zo; en voor-