Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

heb de les over dierenpoëzie gekozen.
Fragment B is uit Van idee tot verhaal van
Per Groen, bedoeld om volwassen cursisten
proza te leren schrijven. Het fragment is een
stukje uit het docentenboek en gaat over
perspectief. 2
Het gaat mij bij deze fragmenten in de eerste
plaats om de verschillen in lesmethode,
om de werkvormen en leeractiviteiten. En in
de tweede plaats gaat het mij om de manier
waarop de fragmenten opgeschreven zijn.
Want het zijn eigenlijk allebei leerboeken
voor docenten; de schrijvers willen docenten
leren op een bepaalde manier les te geven.
Voor dat lesgeven aan hun lezers hebben ze
óók gekozen voor een bepaalde methode.
Er zijn duidelijk verschillen in de manier
waarop de boeken geschreven zijn. De Atekst
roept ervaringen op, is evocatief. Niet
alleen de beschreven les is dat, maar ook de
manier waarop hij is opgeschreven. De leerlingen
ervaren wat poëzie is, en de schrijvers
proberen hun lezers te laten ervaren
hoe zo’n les kan verlopen. Ze beschrijven
daartoe een bepaalde les, zodat je die als
het ware meebeleeft. Tekst B is veel meer
onderwijzend, daarin wordt voorgeschreven:
zo moet je het doen, dan gaat alles goed.
Wat is nu beter? Het ligt voor de hand dat
ik ga zeggen: allebei, want het hangt af van
het type leerling, van de leerstijl van de
lezer.
Leerstijlen Vroeger hield men geen rekening
met leerstijlen. Leerde de een meer van
een les dan een ander, dan schreef men dat
toe aan de intelligentie van de leerling, niet
aan het al of niet gevoelig zijn voor een
bepaalde lesmethode. Sinds een halve eeuw
heeft men juist veel onderzoek gedaan in
die laatste richting. Op grond daarvan zijn
er aanwijzingen gegeven voor het onderwijs,
maar mijn indruk is dat het onderwijs eigenlijk
nog steeds te weinig rekening houdt met
leerstijlen. Intuïtief zullen veel docenten wel
weten dat je aan de een eigenlijk anders les
moet geven dan aan de ander. De ene leerling
raakt bijvoorbeeld in de war van een
evocatieve tekst, waarin veel details staan
die ‘je niet hoeft te weten’. Die heeft een
overzichtelijk leerboek nodig, waarin de stof
stap-voor-stap wordt aangeboden. De ander
zal zo’n gestructureerde tekst, waarin niets
teveel staat, juist zo slaapverwekkend vinden
dat hij zijn aandacht er niet bij kan houden.
Dat geldt niet alleen voor jonge leerlingen
maar ook voor volwassenen, al hebben
die in de loop der jaren meer geleerd om
zich aan te passen aan beide stijlen.
Een leerstijl is de voorkeur die iemand heeft
opgedaan voor een bepaalde manier van
leren, een bepaalde manier van waarnemen,
problemen oplossen, reageren op leersituaties.
Een voorkeur, dat wil zeggen dat
mensen wel kunnen leren het anders te
doen, maar soms met erg veel moeite, met
veel frisse tegenzin. Bij een leerstijl moeten
we denken aan een combinatie van aspecten.
Dus hoewel ik nu verschillende dimensies
apart bespreek, zijn er in de praktijk
allerlei combinaties mogelijk.
Flexibel/vasthoudend De eerste dimensie
waarmee mensen kunnen worden getypeerd
(en vergeef mij dat ik het woord typeren
gebruik, want het gaat om voorkeuren, om
strategieën) bestaat uit een glijdende
schaal, met flexibel aan de ene kant en vasthoudend
aan de andere. Mensen hoeven
niet aan een uiteinde van de schaal te zitten,
maar kunnen in meer of mindere mate
flexibel zijn. Dat wil zeggen dat sommige
mensen makkelijker meegaan met opvattingen
van anderen of met leerstof die nieuwe
gezichtspunten oplevert. Ik neem mezelf als
voorbeeld. Als iemand mij vertelt dat er in
een gedicht van mij bepaalde regels niet
goed zijn, dan leg ik het weg en denk: laat
maar praten. Soms pas na een half jaar
bekijk ik het opnieuw en overweeg of er
misschien toch wel wat inzit, maar nee, ik
vind het toch niks. Het kan wel een jaar
47