Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

36
1) Dat zie je niet in het plaatje. Hoe in
hemelsnaam komt iemand op het idee om
dan een hongersnood op te roepen? Dat
antwoord is natuurlijk makkelijk: omdat het
spannend is. Zo ga je niet vrijblijvend van
huis, maar je gaat van huis omdat het moet.
2) Stefanie heeft kennelijk veel sprookjes
gehoord. Waarom zou je beginnen met een
hele langzame inleiding van: er was eens
een jager die uitgeleide werd gedaan door
zijn vrouw nadat hij gegeten had of iets dergelijks.
Waarom niet meteen met zo’n vooruitwijzend
signaal? Tsjechow heeft vele verhalen
die inderdaad op deze manier van
start gaan. Het opperhoofd van Stefanie
denkt dat zijn krijgers ieder een eigen kant
opgaan. Natuurlijk: eentje slaagt erin en de
rest niet. Ze heeft dan meteen een held
gecreëerd. Vertellen is, nogmaals, niet
alleen een kwestie van taal, welnee: het is
een spel met de lezer. De lezer is een rol in
het verhaal, niet erbuiten, maar erin. De
schrijver manoeuvreert om die lezer in dat
verhaal mee te laten spelen. De taalbeheersing
komt later, eerst is er die lust, de wil
tot fabuleren, iets te maken waar een ander
in meegaat.
5 t/m 8) Dit is een inhoudelijke vondst. Niet
van: ga jij om de hoek even een broodje
halen, nee: de eer van het volk. Je kunt van
dit meisje ongelooflijk veel leren, je bent
nooit oud genoeg om hiervan weer de
smaak te pakken te krijgen. Een broodkorst
en een stukje gedroogde vis zijn er in een
goed verhaal bij een goede schrijver nooit
zomaar. Je moet leren te werken met dingen
die vooruitwijzen, en die teruggekoppeld
kunnen worden.
10 en 11) Een echte queeste dwingt je van
huis te gaan en onderweg een hindernisbaan
te doorlopen. Dan moet je dus ook
proberen de hindernissen met elkaar in verband
te brengen. Hier heb je zo’n hindernis:
het regent in het bos. Je ziet gewoon
iemand problematiseren. Visualiseren, vooruitwijzen
en terugwijzen zijn basistechnieken
die iedereen kan leren. De literatuur
komt wel, eerst moet je proberen te beginnen,
moet je terug naar de bronnen van het
vertellen. Afgezien van de vraag of je talent
groot genoeg is om ooit een bestseller te
schrijven, begint hier de weg. Je moet er
ook verdomd hard voor werken, want je
krijgt het niet cadeau.
12) En dan komt er iets waarvoor ik echt
door de knieën ga. Want in het plaatje zie je
wat gespikkelde mensjes in tentjes en dat
interpreteer je dan. Ze zijn ziek. Dat meisje
heeft gedacht: ik moet de kijker, de lezer,
laten weten hoe de held te weten komt dat
ze ziek zijn. Hij kan toch niet dwars door
zo’n tent kijken? Vandaar: hij schrikt van
het gehuil. Ik laat jammeren: ‘O, ik ben zo
ziek’, of: ‘Niet binnenkomen, dat is je
dood!’ Hier staat: hij schrikt van het gehuil.
Tien met een griffel!
13 t/m 16) De tweede keer dat je door de
knieën gaat. Dat je denkt: die kan het, dat
is een echte schrijfster. De broodkorst en
het stukje gedroogde vis zijn al op, hij moet
die vis vangen.
19 t/m 21) Daar waar het spannend wordt,
moet je natuurlijk uitstellen. We weten dat
er iets is, maar wat? De lezer kijkt, is mede
in spanning gebracht en ja hoor! Het is een
beer. Alles vanuit één plaatje, vanuit een
voetzool van een beer. Je had ook kunnen
zeggen: hij ziet een afdruk van een berepoot,
schiet de beer, eet een stukje op en
gaat verder. Maar: dat waar het om spant,
moet lengte hebben. Weer zo’n principe dat
je eindeloos kunt oefenen. Elke keer moet je
terug naar die basisprincipes, en gegarandeerd
krijg je ze in je vingers. Wat dat
betreft kun je een Tsjechow worden, de rest
is misschien moeilijker.