Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

24
William Staffords beweerde: ‘Poëzie is iets
wat je vanuit je ooghoeken moet bekijken’,
of ‘Een gedicht is een serieuze grap, een
waarheid die jujitsu geleerd heeft’. 9 Dichters
zeggen de meest onmogelijke dingen, kan ik
wel zeggen. Het is juist een gave om te vinden
wat je niet zocht, om gebruik te maken
van het spelelement als je schrijft, in het bijzonder
bij creative writing. In plaats van een
verdedigende houding aan te nemen, wil ik
voorstellen het grillige toeval in onze armen
te sluiten en onze collega’s in het curriculum
literaire studies te stimuleren om dat
ongrijpbare spelelement over te nemen.
Er is veel te leren Het is verrassend een
gedicht te lezen dat zo krachtig, rijk en
levendig is - je zou kunnen zeggen zo geïnspireerd
is - als Fern Hill van Dylan Thomas,
om daarna na te denken over zijn commentaar
op het schrijven van gedichten. ‘Wat
mij betreft is de dichterlijke impuls en inspiratie
doorgaans een plotseling opkomende
fysieke kracht die het constructieve vermogen
van een vakman ten goede komt.’ 10 Het
lijkt wel alsof hij het heeft over het bouwen
van een huis. Dat is niet verwonderlijk tegen
de achtergrond van wat zijn poetic manifest
genoemd wordt. Hij zegt daarin: ‘Ik houd
ervan mijn woorden te behandelen zoals een
vakman zijn hout of steen behandelt.’ 11
‘Laten we ervan uitgaan dat niemand
beweert dat hij dichters schept’, schreef
Roethke in 1952. ‘Maar er kan heel veel
geleerd worden over de dichtkunst.’ 12
Docenten creative writing maken zichzelf
niets wijs over hun eigen talent en dat van
hun studenten, in ieder geval niet meer dan
andere docenten dat doen voorzover ik kan
vaststellen. ‘Hoeveel mensen van een willekeurige
generatie zijn de echte dichters?’
was de retorische vraag die Roethke stelde.
13 Het is maar voor enkele van onze studenten
weggelegd te slagen als professionele
schrijver, dus wat voor nut hebben onze
cursussen voor hun? Wat heeft die bevesti-
ging door het behalen van het diploma in
een MFA-graad voor zin?
Eén antwoord is simpelweg, zoals ik al
opmerkte, dat we niet beweren mensen te
veranderen in schrijvers; het enige wat wij
bieden is advies en hulp om hen tot betere
schrijvers op te leiden. Bovendien houdt de
diplomering die iedere graad met zich meebrengt
niet meer of minder in dan het
beëindigen van een studie. Een MFA-graad
is net zomin een garantie voor het winnen
van de Pulitzerprijs als een MBA-studie voor
een geslaagde carrière in het zakenleven.
Net zoals bij andere studierichtingen brengt
een creative writing programma af en toe
een Flannery O’Connor of Rita Dove voort,
maar doorgaans slagen er mensen zonder
uitzonderlijk talent en met gewoon gezond
verstand en inzicht, die het leuk vinden te
schrijven en een zekere bevrediging vinden
bij deze vaardigheid.
Op weg helpen Waar het op neerkomt, is
dat wanneer studenten bij mij les nemen in
poëzieschrijven ik probeer hen zo goed
mogelijk op weg te helpen. Ik geef onmiddellijk
toe dat als ik beter kon schrijven dan
Wallace Stevens of Gabriel García Márquez,
ik dat zeker zou doen. Mijn studenten zijn
slim genoeg om dit al over mij uitgezocht te
hebben. Ik moet hieraan toevoegen dat,
alleen maar omdat ik niet zo goed schrijf als
Stevens of García Márquez, dit niet inhoudt
dat ik mijn studenten niet kan helpen bij het
schrijven.
In veel aanvallen op programma’s creative
writing wordt er zonder meer vanuit gegaan
dat schrijven niet aangeleerd kan worden en
dat goede schrijvers ook fantastische docenten
zijn. Ik hoop met wat ik al eerder
gezegd heb en hierna ga zeggen dat eerste
idee te ontzenuwen. Wat betreft het tweede
idee, zelfs al zou het waar zijn, dan zijn er
niet genoeg echt goede schrijvers - die ook
willen lesgeven - om dit te verwezenlijken.
Daar komt bij dat docenten didactische trucs