Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

18
lezer om de hoek, de gebruiker en genieter
van zijn schrijfwerk. De schrijver is tevens de
eerste lezer, en vaak leesblind als het om
eigen werk gaat.
De didactiek vraagt daarom zowel aandacht
voor de schrijver als voor de lezer. In allerlei
varianten wordt gezocht naar effectieve
lezer-schrijver relaties. Uit de Amerikaanse
literatuur noem ik hier Pamela Gay*, die
gebruik maakt van door haar ontwikkelde
formulieren waarop de lezers hun commentaar
op de tekst aangeven. De groep begeleidt
als het ware het schrijfproces.
Helemaal anders is de werkwijze van Nancy
Atwell die voortdurend consulten houdt. Zij
gaat elke les bij al haar leerlingen langs en
luistert twee tot vijf minuten naar wat ze
over het schrijven zelf vertellen. Wendy
Bishop hanteert juist de afwisseling van
individuele begeleiding, werken in kleine
groepjes en schrijfconferenties, waarbij de
hele groep feedback geeft op teksten uit de
groep.
Peter Elbow* gaat in dit laatste het verst.
Hij is een van de pioniers van de schrijfconferenties.
Leren schrijven is voor hem het
schrijfproces leren kennen, en van lezers
horen wat ze van de tekst(concepten) vinden.
Hij gaat zover, dat zijn studenten leren
elkaars teksten dusdanig te becommentariëren
dat de docent niet meer nodig is.
Schrijven-zonder-docenten is een vorm
waarin het gezamenlijke lezerscommentaar
hooggeacht wordt, en waarin de norm van
de beoordelende docent doorbroken wordt
door de normen van elke lezer.
Wie is de docent? Denkend over didactiek
dringt zich altijd weer de vraag op: wie is de
docent? Om welke beroepscategorie in de
letteren gaat het hier? De opleidingen voor
schrijvers hebben als watermerk dat hun
docenten publiceren bij gerenommeerde uitgeverijen.
De eis van het schrijverschap
weegt zwaarder dan de eis een bekend en
bekwaam pedagoog en begeleider te zijn.
Nancy Larson Shapiro van Teachers and
Writers in New York (een organisatie voor
schrijvers die op scholen literair schrijven
geven) vertelt in haar interview met Pieter
Quelle in dit katern dat zij als criteria heeft
dat schrijvers met kinderen hetzelfde schrijfproces
moeten willen volgen als voor hun
eigen werk. De schrijvers/docenten van
Teachers and Writers publiceren wel, maar
geen jeugdliteratuur; ze hebben er vaak
helemaal geen belangstelling voor.
Wat de centra voor kunstzinnige vorming
betreft zijn de benoembaarheidseisen geformuleerd
door de Landelijke Stichting
Kwaliteitsbewaking AK/KV. Die komen neer
op het hebben van een eerste- of tweedegraads
opleiding Nederlands, plus een proeve
van bekwaamheid in het zelf schrijven en
het hebben van een pedagogisch-didactische
aantekening. Sinds 1991 kan een docent
ook benoembaar worden door - na een studie
Nederlands of een actief schrijverschap
en enige leservaring - de urgentie-opleiding
Docent Schrijven te volgen, tegenwoordig
via het LOKV.
Lesgeven in schrijven en zelf niet schrijven
komt vrijwel niet voor. Wat niet betekent
dat alle schrijfdocenten bekende auteurs
zijn. Er zijn vrijwel geen kunstenaars die een
succesvol en intensief kunstenaarschap kunnen
combineren met een succesvol en intensief
docentschap. Een auteur is geen docent.
Via Schrijvers School Samenleving zijn er
heel wat auteurs die scholen, universiteiten
en gezelschappen bezoeken en weleens een
schrijfopdracht geven. Maar schrijvers die
(amateur)schrijvers begeleiden moeten geloven
in de overdraagbaarheid van hun schrijversvakmanschap.
Op vaste momenten moet
het eigen schrijfwerk even wachten. Er blijken
weinig auteurs te zijn die dit willen en
kunnen. Hoeveel muziekdocenten spelen in
professionele orkesten? Wie van de beeldende
en dramadocenten heeft exposities in het
Stedelijk Museum of voorstellingen in Carré?