Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

heel nauw opgevat, en betekent dan het
oefenen van stijl door literaire teksten te
imiteren. De nabootsing, de pastiche,
dwingt tot nauwgezet lezen en traint intuïties
over schrijfmogelijkheden. Nick Rogers
refereert aan de pastiche in zijn artikel
Writing at A-Level, overgenomen uit een
recente Engelse publikatie over de didactiek
van literair schrijven. 11 Daarin stelt hij dat
kennis van literaire genres meer ideeën
oplevert over de stijl en de vorm waarin een
verhaal geschreven kan worden, dan wanneer
dit allemaal door de schrijver zelf moet
worden uitgevonden. Schrijven in de trant
van Tsjechov, zo noemde Henk Romijn
Meijer dit laatst.
Een andere reden om vanuit literatuur te
werken noemt Pamela Gay in haar boek
Developing writers : a dialogic approach*.
Ze oefent haar studenten in het leren hoe
kritiek gegeven kan worden op teksten door
gebruik te maken van teksten uit diverse
literaire genres. In haar visie is herschrijven
van een tekst op basis van lezerscommentaar
(de dialoog tussen schrijver en lezer) de
belangrijkste weg naar goed schrijfmateriaal.
De taalontwikkeling traditie De tweede
visie die te vinden is in de Angelsaksische
literatuur is gebaseerd op de taalontwikkeling.
In tegenstelling tot de op literatuur
gebaseerde methode, is deze grondslag in
sterke mate in Nederlandse publikaties over
schrijfonderwijs terug te vinden. De language
based method gaat uit van het taalbewustzijn
en het expressieve taalgebruik.
Schrijven begint volgens deze stroming bij
het leren verbeelden in woorden. De schrijfdocent
begint meteen met het onderzoek
naar wat de student drijft, naar wat hij wil
verbeelden, zoals Wendy Bishop in Working
Words, The Process of Creative Writing. 12
Schrijven start in deze werkwijze vaak bij de
autobiografie, als bron van literair schrijven.
Hoe geschreven wordt, is aanvankelijk
ondergeschikt aan waarover geschreven
wordt. Docenten van deze richting bepleiten
het leren schrijven vanuit een inhoudelijke
betrokkenheid. De betrokkenheid dwingt de
schrijver als vanzelf tot verwoorden, tot formuleren.
De op taal gebaseerde methode
gaat niet alleen uit van de eigen ervaring.
Ook fantasie of plezier in taalklanken zijn
een middel en stimulans om te schrijven.
Zoals bij Peter Elbow die free-writing introduceerde:
het onbekommerd en zo onbelemmerd
mogelijk opschrijven wat er in je
opkomt. Schrijftrainingen zoals die in ons
land bij schrijversscholen worden gegeven,
zijn gebaseerd op deze visie. Opvallend in
de op taal gebaseerde schrijfmethode is de
grote aandacht voor het schrijfproces. Meer
dan in de literatuurmethode zijn werkwijzes
ontwikkeld die de schrijver volgen bij het
schrijven.
Schrijven op basis van de (persoonlijke) taal
wil niet zeggen dat er helemaal niets met
literatuur gedaan wordt (omgekeerd overigens
evenmin). Verhalen kunnen een thematische
ingang bieden voor het eigen verhaal,
of er wordt literatuur gezocht bij een
bepaalde schrijfstijl van een cursist. Werken
vanuit literatuur heeft het gevaar in zich dat
de eigen ervaring wordt overgeslagen en de
eigen taal onvoldoende ontwikkeld wordt.
Het kan beginnende schrijvers doodslaan.
Het kan hen normen van buitenaf opleggen,
stelt Roos Hoogedoorn in haar artikel in
dit katern Lef en lof heeft de schrijver
nodig. Zij wil haar cursisten juist hun eigen
normen en waarden laten ontwikkelen over
teksten. Ze schrijft: ‘Lezen hoort bij leren
schrijven. Teksten dienen niet als voorbeeld
van hoe het moet, maar als inspiratie en
bevestiging van eigen kunnen.’
Lezer-schrijver relaties De aandacht voor
het schrijfproces heeft gevolgen voor de
didactiek. De beginnende schrijver moet
leren te kijken naar en in te grijpen op zijn
schrijfproces. Uiteindelijk draait het om
kwalitatief betere tekst. Daarmee komt de
17