Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

16
de idee dat schrijven niet helemaal los staat
van lezen. Ze hebben veel aandacht voor
Angelsaksische ontwikkelingen waar het
literatuuronderwijs betreft. Dat is niet hetzelfde
als literair schrijfonderwijs, maar
gezien het peuterstadium van dit vakgebied
is Tsjip op zijn minst stimulerend.
Tijdens de Salondag was de bijdrage van
Dana Constandse gestoeld op een jarenlange
ervaring in de didactiek van zakelijk
schrijven. Ze zet deze deskundigheid in voor
de vakontwikkeling van literair schrijven.
Andere onderzoekers, zoals Daniël Janssen
van de Rijksuniversiteit Utrecht, maken af en
toe uitstapjes naar proza en poëzie. Janssen
heeft onderzoek gedaan naar het schrijfproces
van ervaren schrijvers van zakelijke teksten.
Hij baseert zich op het schrijfprocesmodel
van Flower & Hayes. Op een studiedag
van het LOKV en de Hogeschool voor de
Kunsten Utrecht (HKU) begin 1993 heeft hij
teksten van Vestdijk proberen te relateren
aan dit schrijfprocesmodel. Nirav
Christophe, artistiek coördinator en docent
van de dramaschrijfopleiding van de HKU, is
gegrepen door het onderzoek van Janssen.
Hij is met dit model als basis een schrijfdidactiek
aan het ontwikkelen voor dramaschrijvers.
Het tijdschrift Moer heeft in 1993
een serie artikelen gepubliceerd over het
schrijfprocessenmodel van Flower & Hayes
als basis voor een didactiek. Hierin gaat het
met name weer om zakelijk schrijven.
De literaire traditie Iedere jonge dichter
ziet zichzelf als een Adam die de dingen
benoemt. De waarheid is dat hij geen Adam
is en dat hij een lange traditie achter zich
heeft. Die traditie is de taal waarin hij
schrijft en de literatuur die hij leest, aldus
Borges. Hij benoemt hiermee de twee visies
van het leren schrijven zoals die vooral in
Angelsaksische vakliteratuur naar voren
komt.
De ene visie op het schrijfonderwijs voert
terug naar de literaire traditie: de literature
based method. Beginnende schrijvers lezen
en bestuderen literatuur als start van hun
eigen schrijfontwikkeling, zoals in de beeldende
kunst schildersgezellen het werk van
hun meester leerden imiteren ten gunste van
hun eigen vakmanschap.
Literaire teksten worden in eerste instantie
gebruikt om schrijftechnieken te leren herkennen
en die vervolgens zelf toe te passen.
Robert DeMaria geeft met zijn College
Handbook of Creative Writing* een methodisch
overzicht van deze werkwijze. Van
idee tot verhaal* van Per Groen is duidelijk
beïnvloed door deze visie. Ook zijn methode
gaat uit van een technische analyse van verhaalelementen,
die vervolgens via schrijfoefeningen
toegepast worden. Telkens worden
nieuwe verhaalelementen toegevoegd en
uiteindelijk is een kort verhaal geschreven.
Het in 1990 vertaalde boek van John
Gardner The Art of Fiction (De kunst van het
schrijven)* gaat eveneens helemaal uit van
de idee dat de schrijver door middel van de
studie van literaire werken oefeningen gaat
schrijven en inzicht krijgt in de techniek.
Gardner (zelf ooit student in een writing
workshop, later een gerenommeerd auteur
en jarenlang docent creative writing) gelooft
helemaal in de kracht van aan literatuur verbonden
schrijfonderwijs. Hij zegt in zijn
voorwoord: ‘Een intelligente chimpansee die
een goede docent creatief schrijven heeft en
wat rondhangt en een eind wegrammelt op
een schrijfmachine, zou boeken hebben kunnen
schrijven die heel wat interessanter en
eleganter waren dan de meeste boeken die
bij supermarkten en zelfs in kleinsteedse
bibliotheken liggen. (...) Hoewel het vermogen
om goed te schrijven gedeeltelijk een
gave is - net als het vermogen om goed te
kunnen basketballen of om een effectenbeurs
te doorzien - is het vermogen om te
schrijven voor een groot deel het resultaat
van goed onderwijs dat gesteund wordt door
een enorme liefde voor het schrijven zelf.’
Schrijven vanuit de literatuur wordt ook wel