Schrijven leren: ambacht, vorming of kunst - Cultuurnetwerk.nl

14
door enkele instellingen voor amateurschrijfkunst.
Soms kan een cursist een route doorlopen
van beginnerscursus tot masterclass.
Veel vaker zal hij een tijd lang bij dezelfde
docent in dezelfde cursus blijven, omdat er
eenvoudigweg niets anders is.
De schrijfcursussen richten zich zelden of
nooit op het publiceren zelf. In Amerika verschijnen
daarentegen schappen vol boeken
over Everything you always wanted to know
about publishing. Het organiseren van
schrijfcursussen bij onze creativiteitscentra
en amateurorganisaties is nog in zo’n pril
stadium, dat begeleiding tot publiceren niet
aan de orde is. Er wordt gestreefd naar een
tekst die voor de lezer aangenaam is, en
voor de schrijver in een zinvol en creatief
proces tot stand komt. Zulke teksten zijn
niet zondermeer hetzelfde als een publiceerbare
tekst voor een uitgeverij. De cursussen
en de begeleiding van Beoordelingsburo
Script+ in Amsterdam en de Rotterdamse
Schrijversschool zijn overigens een uitzondering.
De schrijfcursist of student die boven
het maaiveld uitkomt, wordt echter wel
gestimuleerd om te werken aan publikaties.
De korenbloemen in dit maaiveld kunnen
door deze cursussen gedreven en goede
amateurkunstenaars worden.
Democratisering Er lijkt in het Amerikaanse
tumult een adder onder het gras te
schuilen. In de AWP Chronicle van september
1992 schrijft Carolyn Forché, dichter en
docent aan de George Mason Universiteit,
over de democratisering van de literatuur
(‘an important democratization of the literary
arts’) door de writing workshop. Doordat
steeds meer mensen toegang krijgen tot de
mogelijkheid om te schrijven, nemen ook
steeds meer mensen deel aan het lezen van
literatuur. De spreiding van de literatuur en
de vergroting van de cultuurdeelname zijn
een breuk met de traditie dat schrijvers en
vooral dichters met hun lezers behoren tot
een bepaalde culturele groep. Volgens
Forché is dit voor literatoren en critici niet
te verdragen.
De opvatting over kunsteducatie dat actieve
deelname aan de kunsten (zoals schrijven)
leidt tot een toenemende belangstelling
voor professionele kunst (zoals het lezen),
sluit aan bij de door Forché gesignaleerde
tendens van democratisering. De schrijfwerkgroep
is in deze opvatting dus juist een
kracht om cultuurspreiding en cultuurparticipatie
voor elkaar te krijgen. Misschien
is het zelfs een wapen tegen de heersende
bezorgdheid over het afnemende leesplezier
bij veel te veel mensen. Mits schrijfwerkgroepen
niet alleen door hoger opgeleiden
gevolgd worden en gedichten van zowel
Jean Pierre Rawie als van Toon Hermans
populair mogen zijn.
Zijn de critici die het woord leesbevordering
niet kunnen horen soms eigenlijk ongelukkig
met een nieuw lezersproletariaat? Signaleert
Henk Kraima, directeur van de stichting
CPNB, in de Volkskrant van 5 november
1993 de nieuwe lezer als hij zegt: ‘Heel het
literaire bedrijf is in toenemende mate een
vrouwenaangelegenheid’? Hij doet deze uitspraak
in een interview bij de uitreiking van
de Publieksprijs 1993 aan Hella Haasse. Hij
zegt: ‘Het boek wordt meer en meer het
domein van de vrouw. Ze lenen meer, ze
kopen meer, ze lezen meer, ze lezen gevarieerder.
En ze stemmen meer: 63% van de
stemmen is uitgebracht door vrouwen.’
En ze zijn over het algemeen de grootste
groep cursisten van schrijfcursussen, voeg ik
eraan toe. Heeft Forché gelijk? Zegt kritiek
op de kwaliteit van het produkt iets over de
ongewenste kwaliteit van de deelnemer? Is
het zo dat literatuur lezen en schrijven voorbehouden
moet blijven aan een kleine
groep? Om de mythe in stand te houden,
om de waardering voor bepaalde categorieën
literatuur te smoren, om in een klasse
van gelijkgezinden naar literaire avonden te
kunnen, om literatuur op een hoger plan te
houden dan sport en snacken in de kantine?