De Wow-factor van goede kunsteducatie - Cultuurnetwerk.nl

Een studie naar het effect of rendement van kunsteducatie roept drie fundamentele
vragen op:
1. Welke effecten beoog je te bereiken met kunsteducatie?
2. Hoe kun je het beste deze beoogde effecten bereiken?
3. Hoe kom je te weten of je die effecten ook hebt bereikt?
Als antwoord op de eerste vraag geeft Bamford een aantal doelstellingen: kritisch denken,
probleem oplossen, reflectie, vindingrijkheid, ontwerpen en vernieuwing. Deze
doelstellingen dienen hogere doelen als technologische vernieuwingen, communicatie,
zingeving, culturele bloei en economische vooruitgang.
Voor de derde vraag – hoe weet je of je die doelstellingen hebt bereikt – baseert
Bamford zich in haar rapport op de informatie van een groot aantal beleidsambtenaren
en onderzoekers. Op de door Bamford gevolgde onderzoeksmethodiek ga ik hier niet in.
Op het vaststellen van leerresultaten kom ik hierna nog terug.
In deze bijdrage gaat mijn aandacht vooral uit naar de beantwoording van de tweede
vraag: hoe kun je de beoogde leereffecten het beste bereiken? De beantwoording
daarvan is natuurlijk afhankelijk van de antwoorden op de eerste vraag (wat wil je
bereiken?), maar het aardige is dat Bamford haar handreikingen zo formuleert dat ze
geldig zijn voor alle mogelijke beoogde leereffecten. Dat is buitengewoon handig, want
daarmee voorkom je een hele doelstellingendiscussie, terwijl je toch meteen aan de
slag kunt.
De informatie in The Wow Factor is gedestilleerd uit vragenlijsten die medewerkers van
ministeries uit 38 landen hebben ingevuld en uit de rapportages van 49 projecten uit
23 landen en 2 internationale projecten. Bamford heeft de door haar respondenten bijgeleverde
kwaliteitscriteria geanalyseerd en besproken. In het zesde hoofdstuk van haar
boek gaat ze in op de eisen die je aan goede kunsteducatie moet stellen.
Allereerst maakt Bamford een onderscheid tussen structurele en methodische kenmerken
van kwalitatief goede programma’s of, in Bamfords woorden, ‘arts-rich programs’.
Dit is een beetje een tautologie, want ‘arts rich’ is goed en goed heet ‘arts rich’. Met
structurele kenmerken bedoelt Bamford algemene kenmerken. Hier onderscheidt ze
er zeven van. Daarnaast noemt ze twaalf methodische kenmerken: kenmerken van het
onderwijsproces waarvan, volgens dit rapport, in de praktijk bewezen is dat ze tot een
beter ‘product’ leiden. Over deze kenmerken en mijn bezwaren ertegen gaat dit artikel.
Kort samengevat is mijn probleem ermee dat ze soms een cirkelredenering inhouden,
een politieke wenselijkheid, niet specifiek zijn voor kunsteducatie of uiteindelijk nog
niets zeggen over wat een kunsteducatief programma inhoudelijk nu goed maakt. De
72 Cultuur+Educatie 22 2008