Gewenste en bereikte leereffecten van ... - Cultuurnetwerk.nl

en vaardigheden tot en met transfereffecten. Hij onderzocht alleen die leerlingen die
bepaalde kunsteducatieprogramma's volgden en deed geen onderzoek bij controlegroepen:
leerlingen die geen of andere programma's hadden gevolgd. In zijn onderzoeken
gaat het om zogeheten gepercipieerde effecten; dat wil zeggen om wat in de ogen van
betrokkenen zelf (in dit geval docenten en leerlingen) geleerd en ervaren is.
Lois Hetland baseert zich in het eerste deel van haar artikel op de eerder genoemde
meta-analyse die zij verrichtte met Winner en waarin zij constateren dat onderzoekers
tot dusver er niet in geslaagd zijn te documenteren welk soort denken wordt ontwikkeld
door middel van kunsteducatie. In het tweede deel van haar artikel beschrijft ze
het vervolgonderzoek dat zij verrichtten op twee scholen voor voortgezet onderwijs
in Boston. Een schooljaar lang volgden zij de praktijklessen beeldende vorming van 38
klassen (verdeeld over verschillende schooljaren) die gegeven werden door vijf verschillende
vakdocenten. De vraag bij dit onderzoek was eenvoudigweg te onderzoeken wat
goede vakdocenten onderwijzen en hoe zij dat doen. (--)
‘Only when we have determined and documented levels of what students actually learn
when they study an art form does it make sense to look for transfer of that learning to
other subjects’ (Hetland, Winner, Veenema & Sheridan 2007, p. 4). De onderzoekers destilleren
uiteindelijk acht belangrijke denkvaardigheden (habits of mind) uit hun gegevens
over het gedrag van de leerlingen en docenten en drie manieren waarop docenten
die onderwijzen (studio structures). Ze combineren de acht en drie vervolgens in wat ze
noemen het Studio Thinking Framework.
Harland en Hetland komen in hun artikelen tot verschillende indelingen van de belangrijkste
doelen en resultaten van kunsteducatie. Harland beschrijft zes categorieën van
effecten, waarvan hij er drie als de belangrijkste benoemt. Het gaat dan om kennis van
en vaardigheden in de verschillende kunstdisciplines, het ontwikkelen van creatieve
vaardigheden en denkvaardigheden, en het onderzoeken en kunnen uitdrukken van
de betekenis in kunst of door middel van kunst. Drie soorten effecten noemt hij van
secundair belang: emotionele effecten zoals plezier, betrokkenheid en minder stress,
persoonlijke en sociale ontwikkeling en ten slotte transfereffecten, zoals betere leerprestaties
in andere vakken, effecten in de beroepsloopbaan of in de vrije tijd, zoals cultuurdeelname.
De drie belangrijkste effecten kunnen intrinsiek of kunstvakinhoudelijk
worden genoemd, terwijl de secundaire effecten meer afgeleide zijn en vooral instrumenteel;
dat willen zeggen dat ze een middel zijn om resultaten buiten de kunstvakken
zelf te bereiken. Harland acht de primaire effecten de belangrijkste en een evenwichtig
nastreven van deze drie karakteriseert zijns inziens kwalitatief goede kunsteducatie.
6 Cultuur+Educatie 23 2008