Gewenste en bereikte leereffecten van ... - Cultuurnetwerk.nl

Redactioneel
De vraag wat nu precies belangrijk en betekenisvol is om te leren in de kunsteducatie
roept op zijn minst een wedervraag op. Gaat het over het leren van vaardigheden die
uniek zijn voor een kunstvak en/of over vaardigheden die ook kunnen worden gedemonstreerd
in totaal andere leergebieden, zoals wiskunde of taal? Puriteinen houden
vol dat je geen vak leert met als belangrijkste doel vaardigheden die je zo verwerft
vervolgens in andere vakken toe te kunnen passen. Want niet alleen komt daarmee de
unieke bijdrage van een kunstvak aan het curriculum niet uit de verf, maar ook zullen –
als blijkt dat die effecten er niet zijn – de kunstvakken snel de op die gronden verkregen
plaats in het onderwijs verliezen. Rekkelijken poneren dat er, naast specifieke kunstvakvaardigheden,
ook andere, algemenere worden aangeleerd die geschikt zouden kunnen
zijn voor transfer (overdracht) naar andere leersituaties.
Als men beweert dat kunstvakken een positief effect hebben op leerprestaties in andere
vakken is een experimentele aanpak met een goede meting van leerresultaten op zijn
minst vereist. In 2000 publiceerden Ellen Winner en Lois Hetland het resultaat van de
uitkomsten van een grote verzameling onderzoeken naar juist deze effecten. Het ging
om experimentele onderzoeken, dat wil zeggen onderzoeken waarbij groepen leerlingen
wel en groepen leerlingen niet een bepaald kunsteducatief onderwijsprogramma
volgden. Bij deze onderzoeken was sprake van gemeten effecten, namelijk effecten op
basis van toetsen en tests, bijvoorbeeld tests voor ruimtelijk inzicht. Winner en Hetland
namen alle relevante onderzoeken samen alsof het één groot onderzoek betrof en
pleegden er een statistische analyse op. Deze methode, meta-analyse genoemd, is de
objectiefste manier om kwantificeerbare onderzoeksresultaten samen te vatten.
De resultaten, of liever: het gebrek eraan, leidden tot ongemeen felle discussies. Critici
vonden om verschillende redenen dat Hetland en Winner met hun meta-analyse de
kunsteducatie een slechte dienst bewezen en die discussies duren tot op de dag van
vandaag voort (onder anderen Burchenal, Housen, Rawlinson & Yenawine 2008).
4 Cultuur+Educatie 23 2008