Gewenste en bereikte leereffecten van ... - Cultuurnetwerk.nl

genomen kwamen er drie klassen van elke school aan bod.
Uit de beschrijvingen van de modules door de geïnterviewden van de tien willekeurig
geselecteerde scholen kwamen enkele punten duidelijk naar voren die de inhoud van
het curriculum typeerden:
• Leerlingen gebruiken vooral schilderen en tekenen als medium.
• De kunst van het begin van de twintigste eeuw is meestal het onderwerp van studie.
• Er zijn weinig verwijzingen naar kunst van voor 1800 en uit de tweede helft van de
twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw.
• Mannelijke, Europese kunstenaars, vooral schilders, staan centraal.
• De ontwikkeling van disciplinespecifieke vaardigheden, gebruik van materialen en
tekentechnieken (waaronder observatietechnieken) zijn heel belangrijk.
• Er is weinig gelegenheid om kunst te gebruiken bij het onderzoeken van onderwerpen
(al worden er meer mogelijkheden geboden in de twee hoogste klassen).
• Leerlingen worden niet vaak uitgedaagd tot creatieve denkprocessen.
De acht scholen die bekendstonden om hun hedendaagse kunstpraktijk toonden vaak
een bredere en eclectischer benadering van kunsteducatiedoelen dan de tien andere
gekozen scholen. Misschien dat deze acht scholen daarom hun leerlingen meer aanmoedigden
om (a) door beeldend werk te maken onderwerpen te onderzoeken of betekenis
uit te drukken en (b) te gebruiken als instrument bij creatieve denkprocessen.
Toch zijn de resultaten van Downing en Watson (2004) globaal genomen vergelijkbaar
met die uit ons onderzoek. Zij omschrijven de conventionele inhoud van de curricula zo:
‘… zestien van de achttien sectiehoofden vonden dat leerlingen aan het begin van de
middelbare school eerst technieken moeten aanleren. Alle zestien antwoordden dat ze
bij de lesopbouw de zogenoemde key stages (enigszins vergelijkbaar met onze eindtermen)
aanhielden; in het eerste jaar begonnen ze met een basisinstructie van vaardigheden,
technieken in verschillende media, die ze gedurende fase 3 [elf tot veertien
jaar] langzaam uitbouwden. De meeste geïnterviewden vonden dat de leerlingen in key
stage 4 [vijftien tot zestien jaar] over voldoende basisvaardigheden moeten beschikken
om verkennender of ontdekkender te werk te kunnen gaan. In die fase kan de kunstzinnige
context meer aan bod komen en kunnen de leerlingen experimenteren met
verschillende media en ideeën. In deze experimentele fase is ook meer ruimte voor zelfstandig
leren. Er geldt duidelijk een conventionele opvatting dat vaardigheid eerst moet
worden aangeleerd voordat de leerlingen kunnen experimenteren en nieuwe ideeën
opdoen’ (p. 13).
En: ‘Een grote meerderheid van de geïnterviewden beschouwde het leren van vaardigheden
en technieken als het zwaartepunt van het curriculum, vooral tijdens key stage
46 Cultuur+Educatie 23 2008