Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

tin de kleurbepalende elementen zijn. Ze zijn in hun metallische vorm of als oxide aangebracht op de al gemaakte kraal waarna deze opnieuw verhit werd om het glazuur te laten harden. De samenstelling van koperhoudende voorwerpen laat zien dat de herkomst ervan zeer divers is. Analyse van de loodisotopen plaatst de vermoedelijke herkomst van het lood uit enkele voorwerpen in Spanje; dat van andere voorwerpen heeft een meer noordelijke signatuur (Britse eilanden, Duitsland, Frankrijk). Dat aanvoer van elders door handel, ruil of anderszins niet ongewoon was, blijkt ook uit een uit de Rode Zee afk omstige kaurischelp die als typisch vrouwelijke amulet in het graf van een ongeveer elf jaar oud meisje is aangetroff en. Bij de aanleg van de graven is rekening gehouden met nog aanwezige Romeinse resten. In welke mate dit gebeurde en welke overwegingen daaraan ten grondslag lagen is vooralsnog niet duidelijk. Een tiental graven is in ieder geval in een vermoedelijke vloer van een villagebouw gegraven en heeft de zelfde oriëntatie als de rand van deze vloer. De voorwerpen die met de doden werden meegegeven duiden op een gebruik van het grafveld in de 6e en 7e eeuw. Het tweede doel van het onderzoek was de documentatie en registratie van gegevens over het villaterrein. Hoewel de resten van de villa zo veel mogelijk in situ zijn gelaten en sporen bijvoorbeeld niet zijn gecoupeerd, hebben zowel de ontdekte sporen als het Romeinse materiaal dat bij het onderzoek aan de graven is ontdekt, ook nadere inzichten verschaft over de villa en het villaterrein. De gebouwen van de villa zullen in de Laat-Romeinse tijd en de Vroege Middeleeuwen zijn afgebroken om het bouwmateriaal elders te kunnen gebruiken. De Romeinse sporen bestaan voornamelijk uit grindbanen en poeren die mogelijk de fundering van gebouwen vormen en uit een vermoedelijke vloer. Een grote hoeveelheid dakpanfragmenten geeft aan dat op of nabij het terrein een gebouw met een pannendak gestaan moet hebben. Ook werden in aansluiting op de eerdere vondst van een hypocaustum nu losse elementen van de vloerverwarming van de villa geborgen. Stukken baksteen met mortel met een opvallende fragmentatiegraad zijn mogelijk de resten van een Romeinse betonvloer (opus signinum). De wanden van dit gebouw waren deels uit baksteen, deels uit leem opgetrokken. Een of meer vertrekken waren bovendien voorzien van pleisterwerk met decoratie. Daarbij zijn verschillende soorten mortel- en afwerklagen toegepast. Zo konden ten minste twee schilderingen worden onderscheiden, mogelijk uit verschillende vertrekken. Er werden verschillende pigmenten toegepast met rode, bordeauxrode, gele, zwarte en groene kleuren. Duidelijk is dat daarbij verschillende typen ‘verf’ werden gebruikt. Zo is voor de rode kleuren zowel rode of verbrande aarde als rode oker gebruikt. Het type wandschildering dat uit de bestudeerde fragmenten naar voren komt, sluit aan bij wat in andere Romeinse villa’s in Limburg en elders in Nederland wordt aangetroff en: paneeldecoraties met rood als basiskleur en eventueel gele en groene lijnen of banden, evenals witgrondige decoraties met rode en zwarte lijnen, banden of motieven. 6 Ook andere materialen kunnen geassocieerd worden met het villacomplex: munten, fi bulae en enkele benen voorwerpen. Waarschijnlijk zijn ook de in de grafvullingen gevonden resten van runderen, schapen of geiten, en die van varkens, gevogelte en vis resten van slacht- en etensafval uit de Romeinse tijd. De combinatie van het schervenmateriaal en het beschilderde pleisterwerk plaatst het gebruik van de villa voornamelijk in de 2e eeuw. Een kleine hoeveelheid vuurstenen artefacten, waaronder een pijlpunt, laat zien dat dit deel van het Maasdal ook bewoond werd in het Laat-Neolithicum en wellicht al in het Midden-Neolithicum. Andere stukken – verbrande – vuursteen worden eerder in verband gebracht met het branden van kalk in de Romeinse tijd. Vondsten van handgevormd aardewerk duiden op activiteiten in onder andere de Late IJzertijd. De derde doelstelling was om de opgraving te gebruiken als ‘proeftuin’ voor het ontwikkelen en toetsten van methoden en technieken voor onder andere degradatieonderzoek. In het veld heeft dit geresulteerd in een zeer gedetailleerde manier van opgraven en documenteren, het toepassen van röntgenfl uorescentiespectrometrie, maar ook het experimenteren met fotogrammetrie en 3D-scanning. Bij de uitwerking zijn naast de ‘reguliere’ methoden onder andere ook histologische en DNA-analyses uitgevoerd, en is onderzoek gedaan naar de chemische samenstelling van voorwerpen en pigmenten. Die proeft uinfunctie betekende onder andere ook dat kleine stukjes pleisterwerk zijn onderzocht en duizenden botfragmenten die normaal als ‘achtergrondfauna’ buiten het onderzoek zouden zijn gehouden en nu inzicht hebben gegeven in het mogelijk eff ect van intrusieve diersoorten zoals vossen, mollen en muizen op het formatieproces. De keuze om het grafveld niet in een keer te onderzoeken, maar in een reeks jaarlijkse campagnes, zodat op grond van de resultaten en ervaringen van het ene jaar de strategie en werkwijze in het volgende jaar kon worden bijgesteld, heeft goed gewerkt. Zo zijn bij de tweede campagne grotere vlakken aangelegd om meer overzicht te krijgen en meer ruimte voor het daadwerkelijk opgraven van de graven. Het apart inmeten van kleine stukjes puin en het volledig zeven van de vondstlaag bleek weinig informatief en eff ectief en is verder achterwege gelaten. Het met de machine verwijderen van de vondstlaag tot het eerste sporenvlak bleek ook voor dit type opgraving doelmatig. Toepassing van fotogrammetrie en 3D-scanning leverden gezien de kleine schaal van de opgraving weinig meerwaarde. Het grootste eff ect van de gefaseerde aanpak leverde het degradatieonderzoek op. Histologisch onderzoek toont aan dat de sterke achteruitgang van het bot van de begraven personen het gevolg is van degradatieprocessen in de periode vlak na begraving, onder inwerking van ontbindingsvloeistoff en. Daarna is een min of meer stabiele situatie ontstaan. Dit beeld wordt bevestigd door de resul- MEROVINGERS IN EEN VILLA
taten van het onderzoek naar het bodemmilieu, het DNA-onderzoek en de 14 C-dateringen van goed geconserveerde intrusieve dieren uit de grafk uil die min of meer contemporain zijn aan het grafveld. De conserveringsconditie van de bodem voor bijvoorbeeld ijzer blijkt ook gunstig te zijn. Het aanvankelijke idee dat het grafveld acuut door degradatie bedreigd wordt, kan daarom worden bijgesteld zodat behoud in situ ook voor een groot deel van het grafveld gerealiseerd kan worden. Aanbevolen is dan ook om na een beperkte afrondende campagne de opgraving van het grafveld aan toekomstige onderzoekers over te laten, maar wel maatregelen te nemen tegen de belangrijkste bedreiging van het moment: de illegale graver met metaaldetector en schop. SAMENVATTING 7
Page 1: Merovingers in een villa R.C.G.M. L
Page 4 and 5: Colofon Rapportage Archeologische M
Page 6 and 7: Literatuur 147 Bijlage 1 Plan van a
Page 10 and 11: 323 322 321 320 8 1:25.000 175 Afb
Page 12 and 13: Bovenstaande heeft er toe geleid da
Page 14 and 15: 323 322 321 320 12 1:25.000 175 176
Page 16 and 17: estond doorgaans uit het aanleggen
Page 18 and 19: opgenomen, is de omgeving van Maast
Page 20 and 21: en uit die tijd zouden in de bouwvo
Page 22 and 23: te gebruiken als vulling van het gr
Page 24 and 25: 22 MEROVINGERS IN EEN VILLA
Page 26 and 27: van de beschikbare tijd waren er sl
Page 28 and 29: outine. Hierbij wordt via de theore
Page 30 and 31: genomen volgens de defi nities van
Page 32 and 33: Naast dit macroscopisch onderzoek i
Page 34 and 35: voor de aanwezigheid van collageen.
Page 36 and 37: 34 08-2 08-11 08-7 Afb . 8 Locaties
Page 38 and 39: Fe 2 O 3 (%) As (ppm) 36 7 6 5 4 3
Page 40 and 41: de inhumaties geleid tot hogere fos
Page 42 and 43: 40 44600 44400 44200 44000 44600 44
Page 44 and 45: monster diersoort element OHI Wedl
Page 46 and 47: de corrosielaag. De metingen zijn g
Page 48 and 49: 321640 321620 321600 46 Legenda S1
Page 50 and 51: 321640 321620 321600 48 Legenda Typ
Page 52 and 53: natuurlijke afzett ingen aan zuidka
Page 54 and 55: Legenda Vondsten Baksteen Keramiek
Page 56 and 57: 54 Legenda Vondsten Glas Monster: h
Page 58 and 59:
Legenda Vondsten 56 Aardewerk Dakpa
Page 60 and 61:
58 Legenda Vondsten Aardewerk Bakst
Page 62 and 63:
Legenda Vondsten Aardewerk Dakpan G
Page 64 and 65:
Het graf is verstoord door een secu
Page 66 and 67:
64 Legenda Vondsten Aardewerk Metaa
Page 68 and 69:
66 Legenda Vondsten Aardewerk Bot:
Page 70 and 71:
Monsters Monster: algemeen 145 Vond
Page 72 and 73:
7.3 Vuursteen J. Deeben 7.3.1 Inlei
Page 74 and 75:
Bij 80% van de verbrande brokken en
Page 76 and 77:
7.3.4 Conclusie De grindige verhogi
Page 78 and 79:
de eerste of het begin van de tweed
Page 80 and 81:
meer versleten fragmenten zijn in v
Page 82 and 83:
De beschildering van het tweede typ
Page 84 and 85:
Een andere mogelijkheid die onderzo
Page 86 and 87:
dienst voor het Cultureel Erfgoed (
Page 88 and 89:
gemeten kon worden met de kwantifi
Page 90 and 91:
ook in de graven vormt het de perio
Page 92 and 93:
Afb . 76 Selectie van Romeinse en M
Page 94 and 95:
lijkt ook uit het feit dat zes frag
Page 96 and 97:
vorm, kleur en versiering, evenals
Page 98 and 99:
Spoor 6 Naast een aanzienlijk aanta
Page 100 and 101:
Afb . 86 Röntgenopname van een mes
Page 102 and 103:
Afb . 89 Röntgenopnamen van twee p
Page 104 and 105:
102 000 255 256 257 258 259 260 261
Page 106 and 107:
104 309 310 311 312 313 315 316 317
Page 108 and 109:
106 369 370 371 372 373 374 375 376
Page 110 and 111:
108 Zn Sb K 2 O 10 8 6 4 2 0 10000
Page 112 and 113:
Afb . 95 Botanische macroresten. 1a
Page 114 and 115:
diek (paragraaf 4.11), is een deel
Page 116 and 117:
hierdoor eerder het product van hui
Page 118 and 119:
trekken in een dassenburcht waaraan
Page 120 and 121:
Afb . 104 14 C-dateringen en gekali
Page 122 and 123:
23 De mortelopbouw van type A6 (vnr
Page 124 and 125:
122 MEROVINGERS IN EEN VILLA
Page 126 and 127:
getroff en. Hierbij moeten we er ui
Page 128 and 129:
schijnlijk binnen de eerste honderd
Page 130 and 131:
De oriëntatie wijkt echter af van
Page 132 and 133:
De bijgift en zijn alle in deze hou
Page 134 and 135:
oostelijke rand van de vloer en lij
Page 136 and 137:
Is de origine van deze laag vergeli
Page 138 and 139:
Welke post-depositionele processen
Page 140 and 141:
Wat is de samenstelling van de bode
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Afb . 108 De scholen van Itt eren e
Page 146 and 147:
natuurlijk de wetenschappelijke dui
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Deeben, J., 1995: De laatpaleolithi
Page 152 and 153:
Laken, L., 2010a: Romeins pleisterw
Page 154 and 155:
Schmitt , G., 2005: Die Alamannen i
Page 156 and 157:
van het graf blijven de segmenten m
Page 158 and 159:
formulieren zullen in voldoende mat
Page 160 and 161:
Sample code Location Description Co
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
spoor 13 vlak Hutt enleem 1 Bouwmat
Page 178 and 179:
vondst put vlak vak spoor verzamelw
Page 180 and 181:
vondst 233 - Kraal: glas put vlak v
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
vondst Kraal: glaspasta put vlak va
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Spoor 15 (graf) vondst put vlak vak
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Geen spoornummer 2008 Vondst put vl
Page 200 and 201:
Bijlage 5 XRF-metingen kralen objec
Page 202 and 203:
object soort jaar vondst - nr. 200
Page 204 and 205:
Bijlage 6 Pleisterwerk onderzoeksge
Page 206 and 207:
XRF nr vondst vlak spoor kleur besc
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
1-2-157 (S2): 5x verspreidporig hou
show all

Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?