Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

7.4 Keramisch bouwmateriaal uit de
Romeinse tijd
T. de Groot en R. Vogelzang
7.4.1 Inleiding
In totaal is 187 kg keramisch bouwmateriaal verzameld en geanalyseerd
zoals beschreven in paragraaf 4.8. Tabel 17 geeft een overzicht
van de hoeveelheden die in de verschillende sporen zijn
aangetroff en. In bijlage 3 is dit verder, per spoor en vondstlaag,
uitgesplitst. Het bouwmateriaal bestaat grotendeels uit fragmenten
van dakpannen (tegulae en imbrices) en in mindere mate uit
(verbrande) hutt enleem en fragmenten van tegels en verwarmingsbuizen
(tubuli).
7.4.2 Resultaten
In totaal zijn 557 fragmenten verbrande klei of leem met een totaalgewicht
van 2,3 kg verzameld. Diverse fragmenten vertonen indrukken
van takken of twijgen (hutt enleem). Het merendeel van het
materiaal, 1,9 kg, is afk omstig uit de vulling van de grafk uilen (sporen
2, 6, 15, 46, 47 en 51). Uit de vondstlaag (sporen 1 en 5000) is
slechts 175 g hutt enleem verzameld.
Daarnaast is ruim 185 kg Romeins baksteen verzameld. Diverse
fragmenten (9,6 kg) vertonen sporen van mortel, wat er op wijst
dat een deel van het materiaal secundair gebruikt is. Het merendeel
van de fragmenten met mortel is slechts één tot enkele centimeters
groot en is vermoedelijk in vloeren (opus signinum) of in
mortel verwerkt geweest. Een tweede voorbeeld van secundair
gebruik is een fragment van een tegula met een fl inke klont mortel
aan de bovenzijde en tegen de fl ens aan, die mogelijk in een muur
verwerkt is geweest (afb . 58). De mortel bestaat uit gebluste kalk
met schelpresten en kiezels.
Opvallend is de hoge fragmentatiegraad van het bouwmateriaal.
55,6 kg (30%) van het materiaal bestaat uit fragmenten kleiner dan
6 cm 2 . Slechts 1919 fragmenten met een gewicht van 119,6 kg zijn
groter dan 6 cm 2 . Dit betekent een gemiddeld gewicht per fragment
van 62 g. Ter vergelijking: een complete tegula weegt gemiddeld
tussen 6 en 8 kg. 12 Om die reden kon bij slechts een beperkt deel
van de fragmenten bepaald worden van welk vorm van bouwmateriaal
ze afk omstig zijn. Er zijn 188 fragmenten van imbrices, 400
fragmenten van tegulae, achtt ien fragmenten van tubuli en tien
mogelijke tegelfragmenten herkend. Bij twaalf tegulae was de
opstaande rand bewaard gebleven (afb . 59).
Wanneer naar de vondstcontext gekeken wordt, vallen de volgende
zaken op. Ca. 70 kg van het materiaal (38%) is afk omstig uit de
kuilvulling van het graf met spoornummer 6. Mogelijk is deze
grafk uil intentioneel met dakpanfragmenten dichtgegooid. Daarnaast
is ruim 27 kg bouwmateriaal verzameld uit de kuilvulling van
het graf met spoornummer 2008-2. Ook de andere grafk uilen
leverden relatief veel fragmenten van dakpannen op (gezamenlijk
52,9 kg in sporen 7, 15, 46, 47 en 51). Het overige materiaal is afk omstig
uit de vondstlaag (10,1 kg), de kuil met spoornummer 10 (6,5 kg)
en het vlak (6,7 kg).
7.4.3 Conclusies
Hoewel het onderzoek in 2008 en 2009 slechts een beperkt deel
van het villaterrein besloeg, is bijna 190 kg Romeins keramisch
bouwmateriaal verzameld. Deze hoeveelheid wijst op de aanwezigheid
van een gebouw met pannendak in de Romeinse tijd. Fragmenten
van tubuli duiden daarnaast op de aanwezigheid van een
gebouw met vloerverwarming in de directe omgeving. Maar diverse
fragmenten met mortel geven aan dat de dakpannen ook secundair
of anderszins gebruikt zijn, bijvoorbeeld in muren of vloeren.
Het vondstmateriaal is relatief gefragmenteerd, waardoor slechts
in beperkte mate de vorm (tegula, imbrex, tubulus of tegel) kan worden
vastgesteld. Het overgrote deel van het bouwmateriaal is aangetroff
en in de vulling van de grafk uilen en vooral in de sporen
2008-2 en 6. De fragmentatiegraad en context van het keramisch
bouwmateriaal duiden er op dat het afk omstig is uit de puinlaag
die na het verlaten en de afb raak van de villa op het terrein gevormd
is. Het materiaal is tijdens of na het graven van de grafk uilen in de
kuilvulling terecht gekomen.
7.5 Fragmenten van beschilderd
pleisterwerk uit de Romeinse villa
L. Laken, B.J.H. van Os en L. Megens
7.5.1 Inleiding
Zoals bij ‘methoden’ (paragraaf 4.9) beschreven, is een selectie van
de fragmenten pleisterwerk en mortelbrokjes uit de graven met
spoornummer 2008-2 en 6 geanalyseerd.
Zoals meestal bij vondsten van Romeinse muurschilderingen in
ons land, betreft het hier pleisterwerk uit secundaire depositie:
losse fragmenten pleisterwerk, enkel of in groepen bij elkaar, die
in een eerder stadium van muren of plafonds zijn afgevallen of
eraf gekapt zijn en op een andere plek terecht zijn gekomen.
Slechts aan de opbouw van de mortellagen en de bewerking van
het oppervlak kan in een dergelijk geval worden afgelezen welke
fragmenten bij elkaar horen. In de regel verschillen deze namelijk
per vertrek.
Over de datering van de schilderingen valt vrijwel niets te zeggen,
behalve dan dat de uitvoering beslist aansluit bij wat we uit de
Romeinse tijd kennen. Daarbij kan een mooi glad gepolijst oppervlak
soms wijzen op een wat vroegere datering, aan het einde van
7 RESULTATEN ARCHEOLOGISCH ONDERZOEK 75