Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

Literatuur 147 Bijlage 1 Plan van aanpak 153 Bijlage 2 Degradatie non-ferro metalen voorwerpen 157 Bijlage 3 Romeins bouwmateriaal 173 Bijlage 4 Catalogus grafi nventaris Borgharen 2008/2009 175 Bijlage 5 XRF-metingen kralen 198 Bijlage 6 Pleisterwerk onderzoeksgegevens 202 Bijlage 7 Archeobotanie 213
Samenvatt ing In 2008 en 2009 heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), samen met de gemeente Maastricht en de Universiteit van Amsterdam (UvA), aan de Pasestraat te Borgharen (gemeente Maastricht) een defi nitief onderzoek uitgevoerd naar Merovingische graven gelegen op het terrein van een Romeinse villa. Deze bijzondere combinatie van villa en grafveld was aangetroff en bij eerder, inventariserend, onderzoek uitgevoerd in het kader van de Maaswerken en was aanleiding het terrein voor te dragen voor Rijksbescherming. Bij dat onderzoek bleek echter ook dat het bot in de graven zo snel degradeert dat maatregelen tegen verder informatieverlies nodig waren. Besloten werd daarom de graven op te graven en de rest van het terrein in situ als Rijksbeschermd monument te behouden. Het onderzoek moest tevens als proeft uin dienen voor het ontwikkelen en toetsen van methoden en technieken. Besloten werd de opgraving uit te voeren in verschillende campagnes. Dit had zowel praktische als inhoudelijke voordelen: de kosten van de opgraving waarvoor geen betalende ‘veroorzaker’ was, konden zo worden gespreid, en naar aanleiding van de resultaten van de voorgaande campagne konden doel, vraagstelling, onderzoeksstrategie en te hanteren methoden worden bijgesteld. Het voorliggende rapport presenteert de resultaten van de eerste twee campagnes. Na de laatste campagne zal het grafveld als geheel worden besproken en in een bredere context worden geplaatst. Om zo veel mogelijk rendement uit de opgraving te halen, hebben naast de deskundigen van RCE, gemeente Maastricht en UVA, onderzoekers van de Universiteit Leiden, Saxion Next en de Vrije Universiteit bijdragen geleverd aan deze rapportage. De geïntegreerde aanpak heeft zijn weerslag gekregen in de opzet van het rapport. Na een algemene inleiding (hoofdstuk 1), een schets van het voorafgaande onderzoek en de landschappelijke en archeologische context van zowel de Romeinse villa als het Merovingische grafveld (hoofdstuk 2) en de vraagstelling (hoofdstuk 3), volgt het hoofdstuk Methoden en technieken (4). In dit hoofdstuk worden zowel de in het veld als in het laboratorium gehanteerde methoden en technieken gepresenteerd: de aanpak van het veldwerk, de toepassing van röntgenfl uorescentiespectometrie (XRF), fysische antropologie, DNA-onderzoek, onderzoek aan organische grafvondsten, aardewerk, het Romeinse keramische bouwmateriaal en pleisterwerk, archeobotanie en -zoölogie, het onderzoek aan vuursteen en het degradatieonderzoek. SAMENVATTING In de hoofdstukken 5, 6 en 7 worden achtereenvolgend de resultaten gepresenteerd van het prospectieonderzoek met behulp van XRF, het degradatie onderzoek - dat na de bevindingen in het eerste jaar extra aandacht kreeg -, en van het archeologische onderzoek. Vooral het archeologische onderzoek bestaat uit een reeks van deelonderzoeken die in hoofdstuk 8 ‘Discussie’ met elkaar in verband wordt gebracht. In hoofdstuk 9 staan de conclusies en aanbevelingen. In het laatste hoofdstuk (10) wordt verslag gedaan van hoe de communicatie met de inwoners uit de buurt (Itt eren en Borgharen), de bewoners van Maastricht en de provincie Limburg en met de vakgenoten is vormgegeven. Bij het veldwerk in 2008 en 2009 zijn zestien graven aangetoond waarvan er zeven volledig of deels onderzocht zijn. Dit brengt het totale aantal bekende graven op 23. De zeer intensieve manier van opgraven in combinatie met de inzet van verschillende specialisten heeft een schat aan informatie opgeleverd, niet alleen over het grafveld zelf, maar ook over de formatieprocessen die hier hebben plaatsgevonden. In de graven lagen zowel mannen, vrouwen als kinderen. Bijzonder is dat door de combinatie van fysisch antropologisch en DNA onderzoek familiaire relaties konden worden aangetoond: vader-dochter en moeder-zoon. Naast elkaar liggende graven van steeds een volwassen man en een volwassen vrouw kunnen duiden op begraven partners. Opmerkelijk is het bundeltje skeletresten van twee jonge kinderen aan het voeteneind van een vrouw (zeker in één geval de moeder): deze kinderen lagen waarschijnlijk eerst enige tijd op een andere plek begraven. De grafi nventaris bestaat grofweg uit vijf categorieën: 1) onderdelen van kleding zoals naalden, gespen en riemtongen, 2) accessoires zoals kralen, oorbellen en een kaurischelp, 3) containers zoals vaatwerk in de vorm van knikwandpott en, bronzen schalen en een tuimelbeker, een houten kistje en een emmer met daarin weer een bronzen schaal, 4) wapentuig zoals saxen, pijlpunten en een schild, 5) en voorwerpen voor persoonlijke verzorging en gebruik zoals kammen en messen. De mate waarin deze att ributen in de graven zijn bijgezet varieert aanzienlijk. Zo is een vrouwengraf (2008-2) voorzien van honderden kralen, terwijl een ander (graf 15) er slechts enkele bevatt e. Ook zijn in het graf van deze laatste vrouw weinig gift en bijgezet, terwijl de kinderen die later in haar graf zijn bijgezet wel allerlei vaatwerk hebben meegekregen. XRF analyse van de kralen laat zien dat vooral koper, lood en 5
Page 1: Merovingers in een villa R.C.G.M. L
Page 4 and 5: Colofon Rapportage Archeologische M
Page 8 and 9: tin de kleurbepalende elementen zij
Page 10 and 11: 323 322 321 320 8 1:25.000 175 Afb
Page 12 and 13: Bovenstaande heeft er toe geleid da
Page 14 and 15: 323 322 321 320 12 1:25.000 175 176
Page 16 and 17: estond doorgaans uit het aanleggen
Page 18 and 19: opgenomen, is de omgeving van Maast
Page 20 and 21: en uit die tijd zouden in de bouwvo
Page 22 and 23: te gebruiken als vulling van het gr
Page 24 and 25: 22 MEROVINGERS IN EEN VILLA
Page 26 and 27: van de beschikbare tijd waren er sl
Page 28 and 29: outine. Hierbij wordt via de theore
Page 30 and 31: genomen volgens de defi nities van
Page 32 and 33: Naast dit macroscopisch onderzoek i
Page 34 and 35: voor de aanwezigheid van collageen.
Page 36 and 37: 34 08-2 08-11 08-7 Afb . 8 Locaties
Page 38 and 39: Fe 2 O 3 (%) As (ppm) 36 7 6 5 4 3
Page 40 and 41: de inhumaties geleid tot hogere fos
Page 42 and 43: 40 44600 44400 44200 44000 44600 44
Page 44 and 45: monster diersoort element OHI Wedl
Page 46 and 47: de corrosielaag. De metingen zijn g
Page 48 and 49: 321640 321620 321600 46 Legenda S1
Page 50 and 51: 321640 321620 321600 48 Legenda Typ
Page 52 and 53: natuurlijke afzett ingen aan zuidka
Page 54 and 55: Legenda Vondsten Baksteen Keramiek
Page 56 and 57:
54 Legenda Vondsten Glas Monster: h
Page 58 and 59:
Legenda Vondsten 56 Aardewerk Dakpa
Page 60 and 61:
58 Legenda Vondsten Aardewerk Bakst
Page 62 and 63:
Legenda Vondsten Aardewerk Dakpan G
Page 64 and 65:
Het graf is verstoord door een secu
Page 66 and 67:
64 Legenda Vondsten Aardewerk Metaa
Page 68 and 69:
66 Legenda Vondsten Aardewerk Bot:
Page 70 and 71:
Monsters Monster: algemeen 145 Vond
Page 72 and 73:
7.3 Vuursteen J. Deeben 7.3.1 Inlei
Page 74 and 75:
Bij 80% van de verbrande brokken en
Page 76 and 77:
7.3.4 Conclusie De grindige verhogi
Page 78 and 79:
de eerste of het begin van de tweed
Page 80 and 81:
meer versleten fragmenten zijn in v
Page 82 and 83:
De beschildering van het tweede typ
Page 84 and 85:
Een andere mogelijkheid die onderzo
Page 86 and 87:
dienst voor het Cultureel Erfgoed (
Page 88 and 89:
gemeten kon worden met de kwantifi
Page 90 and 91:
ook in de graven vormt het de perio
Page 92 and 93:
Afb . 76 Selectie van Romeinse en M
Page 94 and 95:
lijkt ook uit het feit dat zes frag
Page 96 and 97:
vorm, kleur en versiering, evenals
Page 98 and 99:
Spoor 6 Naast een aanzienlijk aanta
Page 100 and 101:
Afb . 86 Röntgenopname van een mes
Page 102 and 103:
Afb . 89 Röntgenopnamen van twee p
Page 104 and 105:
102 000 255 256 257 258 259 260 261
Page 106 and 107:
104 309 310 311 312 313 315 316 317
Page 108 and 109:
106 369 370 371 372 373 374 375 376
Page 110 and 111:
108 Zn Sb K 2 O 10 8 6 4 2 0 10000
Page 112 and 113:
Afb . 95 Botanische macroresten. 1a
Page 114 and 115:
diek (paragraaf 4.11), is een deel
Page 116 and 117:
hierdoor eerder het product van hui
Page 118 and 119:
trekken in een dassenburcht waaraan
Page 120 and 121:
Afb . 104 14 C-dateringen en gekali
Page 122 and 123:
23 De mortelopbouw van type A6 (vnr
Page 124 and 125:
122 MEROVINGERS IN EEN VILLA
Page 126 and 127:
getroff en. Hierbij moeten we er ui
Page 128 and 129:
schijnlijk binnen de eerste honderd
Page 130 and 131:
De oriëntatie wijkt echter af van
Page 132 and 133:
De bijgift en zijn alle in deze hou
Page 134 and 135:
oostelijke rand van de vloer en lij
Page 136 and 137:
Is de origine van deze laag vergeli
Page 138 and 139:
Welke post-depositionele processen
Page 140 and 141:
Wat is de samenstelling van de bode
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Afb . 108 De scholen van Itt eren e
Page 146 and 147:
natuurlijk de wetenschappelijke dui
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Deeben, J., 1995: De laatpaleolithi
Page 152 and 153:
Laken, L., 2010a: Romeins pleisterw
Page 154 and 155:
Schmitt , G., 2005: Die Alamannen i
Page 156 and 157:
van het graf blijven de segmenten m
Page 158 and 159:
formulieren zullen in voldoende mat
Page 160 and 161:
Sample code Location Description Co
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
spoor 13 vlak Hutt enleem 1 Bouwmat
Page 178 and 179:
vondst put vlak vak spoor verzamelw
Page 180 and 181:
vondst 233 - Kraal: glas put vlak v
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
vondst Kraal: glaspasta put vlak va
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Spoor 15 (graf) vondst put vlak vak
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Geen spoornummer 2008 Vondst put vl
Page 200 and 201:
Bijlage 5 XRF-metingen kralen objec
Page 202 and 203:
object soort jaar vondst - nr. 200
Page 204 and 205:
Bijlage 6 Pleisterwerk onderzoeksge
Page 206 and 207:
XRF nr vondst vlak spoor kleur besc
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
1-2-157 (S2): 5x verspreidporig hou
show all

Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?