Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6.2 Degradatie botmateriaal<br />
6.2.1 Histologisch onderzoek<br />
Macroscopische waarnem<strong>in</strong>gen<br />
De botmonsters werden macroscopisch beoordeeld met de fragmentatie<br />
categorieën van Gorden en Buikstra (tabel 4). 4 Het menselijk<br />
materiaal was verweerd aan de epifysen, maar vertoonde ook<br />
– soms extreme – erosie van <strong>het</strong> botoppervlak (afb . 12). Deze erosie<br />
was <strong>voor</strong>namelijk zichtbaar aan de onderkant van de elementen,<br />
waarschijnlijk waar ze op de kistbodem lagen.<br />
Het dierlijk materiaal was macroscopisch beter bewaard, met uitzonder<strong>in</strong>g<br />
van AB-BOR-296, de paardenfemur. Dit element was <strong>in</strong><br />
1999 al blootgelegd tijdens de opgrav<strong>in</strong>g en was mede daardoor<br />
gefragmenteerd en lokaal krijtwit gebleekt.<br />
Drie monsters zijn bestudeerd <strong>in</strong> de studie van 1999 (tabel 5).<br />
Macroscopisch waren deze monsters gelijk bewaard gebleven. Het<br />
oppervlak van <strong>het</strong> menselijk bot is echter niet op de zelfde wijze<br />
beschreven als <strong>het</strong> recente materiaal, wat <strong>een</strong> vergelijk<strong>in</strong>g lastig<br />
maakt.<br />
Histologische waarnem<strong>in</strong>gen<br />
Histologisch tekent zich <strong>een</strong> duidelijk verschil af tussen <strong>het</strong> dierlijk<br />
materiaal en <strong>het</strong> menselijk bot (tabel 6). Het menselijk bot<br />
onderscheidt zich doordat er g<strong>een</strong> microbiële aantast<strong>in</strong>g aanwezig<br />
is. Wel is duidelijk <strong>een</strong> zone van 50 tot 100 μm vanaf <strong>het</strong><br />
oppervlak van <strong>het</strong> bot zichtbaar waar <strong>het</strong> bot g<strong>een</strong> dubbelbrek<strong>in</strong>g<br />
vertoont en veel microbarsten aanwezig zijn. De getallen <strong>in</strong> de<br />
tabel geven <strong>een</strong> gemiddelde aan <strong>voor</strong> de gehele coupe. Het<br />
Afb . 13 Microfoto van de microstructuur van <strong>een</strong> goed geconserveerd bot ter<br />
vergelijk<strong>in</strong>g met <strong>het</strong> materiaal van Borgharen (orig<strong>in</strong>ele vergrot<strong>in</strong>g 40).<br />
oppervlak is sterk verweerd, <strong>het</strong> orig<strong>in</strong>ele periostale gebied is<br />
grotendeels verdwenen. Verder is <strong>het</strong> bot echter histologisch<br />
zeer goed bewaard, <strong>in</strong> <strong>het</strong> bot bev<strong>in</strong>dt zich <strong>een</strong> substantiële kern<br />
van bot met goede dubbelbrek<strong>in</strong>g en waar microstructurele<br />
details goed waar te nemen zijn (afb . 13; 14). De mate van erosie<br />
van <strong>het</strong> botoppervlak verschilt licht tussen de verschillende<br />
monsters, zo is <strong>het</strong> oppervlak van HB-BOR-435 m<strong>in</strong>der geëro-<br />
Afb . 14 Microfoto van monster HB BOR 427 (humerus van <strong>een</strong> mens) met<br />
gepolariseerd licht. Vrijwel <strong>in</strong> de hele coupe is dubbelbrek<strong>in</strong>g te zien,<br />
behalve <strong>in</strong> de buitenste laag (orig<strong>in</strong>ele vergrot<strong>in</strong>g 40).<br />
Afb . 15 Microfoto van monster AB BOR 294 (tibia van <strong>een</strong> paard), waarbij te zien is<br />
dat vrijwel de gehele microstructuur is aangetast door bacteriële tunnels<br />
(orig<strong>in</strong>ele vergrot<strong>in</strong>g 40).<br />
6 RESULTATEN DEGRADATIEONDERZOEK 41
Change language