Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

More documents

Recommendations

Info

34 08-2 08-11 08-7 Afb . 8 Locaties van de XRF-metingen (rode cirkels) ten opzichte van de sporen. Nummers zijn spoornummers. 0 0 2m 5m MEROVINGERS IN EEN VILLA
5 Resultaten prospectieonderzoek met gebruik van XRF B.J.H. van Os 5.1 Inleiding De slechte zichtbaarheid van de grondsporen in het lössgebied door de textuur en kleur van de bodem maakt dat er behoeft e is aan additionele methoden om de grenzen van de grafk uilen te bepalen. Een van deze methoden is getest in Borgharen. Deze methode bestond uit de bepaling van het gehalte aan fosfor en andere elementen in de bodem met behulp van de hand held XRF (voor de methodiek zie paragraaf 4.3). Van bijna iedere grafk uil zijn zowel binnen als buiten de kuil analyses gemaakt. Fosfaatonderzoek wordt veel toegepast voor archeologische prospectie omdat fosfaat een goede proxy is voor menselijke activiteit. Voedselbereiding, stalling van vee, bott en en overblijfselen van inhumaties en crematies kunnen leiden tot verhoogde fosfaat concentraties in de bodem. In de meeste gevallen komt fosfaat voor als een vrijwel onoplosbare verbinding (hydroxyapatiet). Soms is fosfor slecht gebonden maar kan worden vastgelegd door driewaardige ijzerverbindingen, zoals de roest laagjes rondom zandkorrels of oerlagen. Onder reducerende omstandigheden kunnen deze ijzerverbindingen weer oplossen waardoor het fosfaat kan uitspoelen of gebonden wordt op een ander niveau in de bodem. De natuurlijke affi - niteit van fosfor met ijzer maakt dat er ook hoge fosfor concentraties kunnen voorkomen op plaatsten waar veel ijzerhydroxides aanwezig zijn en er aanvoer is van fosfor uit het (ijzerrijke) grondwater. Deze plaatsen komen vooral voor in kwelgebieden. Fosfaat en ijzer spoelen uit de hoger gelegen gronden waarna ze samen neerslaan in de lager gelegen kwelgebieden. In dergelijke gebieden is het daarom lastig om de natuurlijke variatie in het fosforgehalte te scheiden van het antropogene signaal. Ook de recente landbouw kan het archeologische fosfaat signaal beïnvloeden. Vooral wanneer er ijzerverbindingen in de bodem aanwezig zijn kan, meestal goed oplosbare, (kunst)mest leiden tot een verhoogd signaal in bijvoorbeeld de B horizont. Bij de uitvoering van fosfaatonderzoek moet daarom niet alleen worden gekeken naar de variatie in het fosfaatgehalte maar ook naar landgebruik, de relatie tussen fosfaat en andere elementen (vooral ijzer en bijvoorbeeld arseen), het kleigehalte, de plaatselijke hydrologie en de natuurlijke variatie van fosfor in het onderzoeksgebied. 1 5 RESULTATEN PROSPECTIEONDERZOEK MET GEBRUIK VAN XRF 5.2 Resultaten Er zijn zes graven onderzocht met behulp van de handheld XRF op hun fosfor gehalte namelijk spoornummers 6, 15, 46, 47 50 en 51 (afb . 8). In spoor 51 is ook het verloop van het fosfaat gehalte met de diepte vastgelegd. In afb eelding 9 staan de relaties tussen fosfor (P 2O 5) en andere elementen afgebeeld. Aangegeven is of het om monsters in het graf (roze) of buiten het graf gaat (geen kleur). Tenslott e zijn de resultaten van achtergrondboringen aangegeven van hetzelfde veld maar ongeveer 150 meter zuidelijker (groen). De afb eelding laat zien dat het fosfaatgehalte (P 2O 5) een redelijk verband vertoont met calcium (CaO). Ook lijkt er enig verband te zijn tussen het kalium (K 2O) en het fosfor gehalte. Tussen P 2O 5 en de overige elementen is er geen verband, zoals met het ijzer (Fe 2O 3), arseen (As) of koper (Cu). Het verschil in fosfaatgehalte in en buiten de graven lijkt gering te zijn. Uit tabel 2 valt af te leiden dat vooral CaO, P 2O 5 en in geringere mate Cu en Sr (strontium) hogere waardes hebben binnen de graven dan buiten de graven. Vergeleken met de achtergrond zijn met name de P 2O 5waarden in de graven vele malen hoger. De elementen K 2O, Fe 2O 3 en Rb (rubidium), die gerelateerd zijn aan kleimineralen en veldspaten, hebben min of meer dezelfde gehaltes in en buiten de graven en in de achtergrondmonsters. In afb eelding 10 zijn de elementen geplot die iets zeggen over de lithologie. Wat opvalt bij het aluminium gehalte is de duidelijke driedeling. Deze wordt veroorzaakt door een verschil in vochtigheid van de bodem op de verschillende meetdagen waardoor er systematische afwijkingen zijn ontstaan in lichte elementen zoals aluminium (Al 2O 3) en silicium (niet getoond). In het diagram van CaO tegen Sr is goed te zien dat de on-site monsters een andere Ca/Sr verhouding hebben dan de achtergrondmonsters. Strontium (Sr) is net als calcium (CaO) een aardalkalimetaal en kan Ca vervangen in bijvoorbeeld calciet. De afwijkende verhouding van de monsters komende van het opgravingterrein kan worden veroorzaakt door een additionele calcium bron, zoals de mortel van de villa of apatiet (Ca 5(PO 4) 3(OH)) van het botmateriaal. 35
Page 1: Merovingers in een villa R.C.G.M. L
Page 4 and 5: Colofon Rapportage Archeologische M
Page 6 and 7: Literatuur 147 Bijlage 1 Plan van a
Page 8 and 9: tin de kleurbepalende elementen zij
Page 10 and 11: 323 322 321 320 8 1:25.000 175 Afb
Page 12 and 13: Bovenstaande heeft er toe geleid da
Page 14 and 15: 323 322 321 320 12 1:25.000 175 176
Page 16 and 17: estond doorgaans uit het aanleggen
Page 18 and 19: opgenomen, is de omgeving van Maast
Page 20 and 21: en uit die tijd zouden in de bouwvo
Page 22 and 23: te gebruiken als vulling van het gr
Page 24 and 25: 22 MEROVINGERS IN EEN VILLA
Page 26 and 27: van de beschikbare tijd waren er sl
Page 28 and 29: outine. Hierbij wordt via de theore
Page 30 and 31: genomen volgens de defi nities van
Page 32 and 33: Naast dit macroscopisch onderzoek i
Page 34 and 35: voor de aanwezigheid van collageen.
Page 38 and 39: Fe 2 O 3 (%) As (ppm) 36 7 6 5 4 3
Page 40 and 41: de inhumaties geleid tot hogere fos
Page 42 and 43: 40 44600 44400 44200 44000 44600 44
Page 44 and 45: monster diersoort element OHI Wedl
Page 46 and 47: de corrosielaag. De metingen zijn g
Page 48 and 49: 321640 321620 321600 46 Legenda S1
Page 50 and 51: 321640 321620 321600 48 Legenda Typ
Page 52 and 53: natuurlijke afzett ingen aan zuidka
Page 54 and 55: Legenda Vondsten Baksteen Keramiek
Page 56 and 57: 54 Legenda Vondsten Glas Monster: h
Page 58 and 59: Legenda Vondsten 56 Aardewerk Dakpa
Page 60 and 61: 58 Legenda Vondsten Aardewerk Bakst
Page 62 and 63: Legenda Vondsten Aardewerk Dakpan G
Page 64 and 65: Het graf is verstoord door een secu
Page 66 and 67: 64 Legenda Vondsten Aardewerk Metaa
Page 68 and 69: 66 Legenda Vondsten Aardewerk Bot:
Page 70 and 71: Monsters Monster: algemeen 145 Vond
Page 72 and 73: 7.3 Vuursteen J. Deeben 7.3.1 Inlei
Page 74 and 75: Bij 80% van de verbrande brokken en
Page 76 and 77: 7.3.4 Conclusie De grindige verhogi
Page 78 and 79: de eerste of het begin van de tweed
Page 80 and 81: meer versleten fragmenten zijn in v
Page 82 and 83: De beschildering van het tweede typ
Page 84 and 85: Een andere mogelijkheid die onderzo
Page 86 and 87:
dienst voor het Cultureel Erfgoed (
Page 88 and 89:
gemeten kon worden met de kwantifi
Page 90 and 91:
ook in de graven vormt het de perio
Page 92 and 93:
Afb . 76 Selectie van Romeinse en M
Page 94 and 95:
lijkt ook uit het feit dat zes frag
Page 96 and 97:
vorm, kleur en versiering, evenals
Page 98 and 99:
Spoor 6 Naast een aanzienlijk aanta
Page 100 and 101:
Afb . 86 Röntgenopname van een mes
Page 102 and 103:
Afb . 89 Röntgenopnamen van twee p
Page 104 and 105:
102 000 255 256 257 258 259 260 261
Page 106 and 107:
104 309 310 311 312 313 315 316 317
Page 108 and 109:
106 369 370 371 372 373 374 375 376
Page 110 and 111:
108 Zn Sb K 2 O 10 8 6 4 2 0 10000
Page 112 and 113:
Afb . 95 Botanische macroresten. 1a
Page 114 and 115:
diek (paragraaf 4.11), is een deel
Page 116 and 117:
hierdoor eerder het product van hui
Page 118 and 119:
trekken in een dassenburcht waaraan
Page 120 and 121:
Afb . 104 14 C-dateringen en gekali
Page 122 and 123:
23 De mortelopbouw van type A6 (vnr
Page 124 and 125:
122 MEROVINGERS IN EEN VILLA
Page 126 and 127:
getroff en. Hierbij moeten we er ui
Page 128 and 129:
schijnlijk binnen de eerste honderd
Page 130 and 131:
De oriëntatie wijkt echter af van
Page 132 and 133:
De bijgift en zijn alle in deze hou
Page 134 and 135:
oostelijke rand van de vloer en lij
Page 136 and 137:
Is de origine van deze laag vergeli
Page 138 and 139:
Welke post-depositionele processen
Page 140 and 141:
Wat is de samenstelling van de bode
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Afb . 108 De scholen van Itt eren e
Page 146 and 147:
natuurlijk de wetenschappelijke dui
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Deeben, J., 1995: De laatpaleolithi
Page 152 and 153:
Laken, L., 2010a: Romeins pleisterw
Page 154 and 155:
Schmitt , G., 2005: Die Alamannen i
Page 156 and 157:
van het graf blijven de segmenten m
Page 158 and 159:
formulieren zullen in voldoende mat
Page 160 and 161:
Sample code Location Description Co
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
spoor 13 vlak Hutt enleem 1 Bouwmat
Page 178 and 179:
vondst put vlak vak spoor verzamelw
Page 180 and 181:
vondst 233 - Kraal: glas put vlak v
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
vondst Kraal: glaspasta put vlak va
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Spoor 15 (graf) vondst put vlak vak
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Geen spoornummer 2008 Vondst put vl
Page 200 and 201:
Bijlage 5 XRF-metingen kralen objec
Page 202 and 203:
object soort jaar vondst - nr. 200
Page 204 and 205:
Bijlage 6 Pleisterwerk onderzoeksge
Page 206 and 207:
XRF nr vondst vlak spoor kleur besc
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
1-2-157 (S2): 5x verspreidporig hou
show all

Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?