Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

genomen volgens de defi nities van Martin. De lichaamslengte is
berekend met behulp van de formules van Breitinger voor mannen
en van Trott er en Gleser voor vrouwen. 7 Bij de beschrijving van
pathologische afwijkingen zijn de aanbevelingen van Ortner
gevolgd. 8 Hierbij worden de veranderingen van het skelet eerst
beschreven in neutrale termen alvorens een mogelijke diagnose
aan de waargenomen verschijnselen toe te wijzen. Voor de meeste
botveranderingen, zoals botnieuwvorming, botafb raak, verandering
van vorm en afwijking van groott e zijn vaak meerdere
pathologische oorzaken aan te wijzen. Een precisering van de
diagnose is soms mogelijk op basis van de verspreiding van de
botveranderingen in het skelet.
4.5 DNA-onderzoek
E. Altena, M. Smeding en P. de Knijff
Tijdens de opgraving zijn onder gecontroleerde omstandigheden
aparte monsters genomen voor DNA-onderzoek. Dat wil zeggen
dat monsters onder forensische omstandigheden zijn verwijderd.
Er zijn verschillende maatregelen genomen om besmett ing met
ander humaan DNA van de archeologische monsters te voorkomen,
zoals het dragen van beschermende steriele pakken, handschoenen
en mondkapjes en het gebruik van steriele instrumenten
(afb . 7). De monsters zijn opgeslagen in steriele buizen. Alleen
gebitselementen werden geselecteerd als DNA monster.
Om een eerste indicatie te krijgen van de kwantiteit van het aanwezige
humane DNA wordt een kwantifi ceringstest uitgevoerd. Hiermee
kan de concentratie worden geschat van het aanwezige celkern-
DNA in het algemeen en wordt een indicatie verkregen voor de
eventuele hoeveelheid aanwezig mannelijk Y-chromosoom.
Om de onderzoeksvragen te beantwoorden (geslacht en verwantschap),
wordt vervolgens getracht een STR 9 profi el van het autosomale
celkern-DNA (auSTR) te typeren, ongeacht de resultaten
van de kwantifi ceringstest. Voor alle monsters die aan de hand van
de Y-chromosomale kwantifi ceringstest en auSTR resultaten als
mannelijk getypeerd kunnen worden, wordt ook getracht een
Y-chromosomaal STR (Y-STR) profi el te typeren. Om een betrouwbaar
en zo compleet mogelijk auSTR en Y-STR profi el te genereren,
worden deze testen een aantal keer herhaald.
Daarnaast wordt getracht om de Hyper Variabele Regio 1 (HVR1)
van het mitochondriale (mt) DNA te analyseren om het mt haplotype
te kunnen bepalen.
Niet bevestigde allelen van de auSTR en Y-STR testen worden niet
gerapporteerd en niet meegenomen in de verwantschapsanalyses.
Wanneer voor een marker maar één allel is gerapporteerd, is dit
niet per se een indicatie voor homozygotie. Het is mogelijk dat
vanwege degradatie een tweede allel niet (betrouwbaar) getypeerd
kan worden.
Voor het achterhalen van directe verwantschappen worden de
bevestigde en gereproduceerde resultaten van het auSTR, Y-STR
28
en HVR1 onderzoek gebruikt. In het geval van een ouder-kind relatie
moeten beide individuen voor alle markers ten minste één allel
delen. Een kind moet ook hetzelfde mtDNA hebben als de moeder
en, indien van toepassing, hetzelfde Y-chromosoom als de vader.
Indicaties voor indirecte verwantschap in vrouwelijke lijn worden
gebaseerd op de HVR1 resultaten. Indicaties voor indirecte verwantschap
in de mannelijke lijn worden gebaseerd op de Y-STR resultaten.
4.6 Onderzoek anorganische grafvondsten
M. Kars
Een selectie van de objecten van de campagne van 2008 (metaal
en aardewerk) was in gereinigde en gerestaureerde toestand
beschikbaar voor analyse. Deze objecten zijn in de inventarisatie
van de grafvondsten voorzien van een uitgebreide beschrijving,
typetoewijzing en datering. Van de resterende metaalvondsten
waren alleen foto’s en röntgenopnames te raadplegen omdat deze
objecten het volledige reiniging- en/of restauratie traject nog niet
hebben doorlopen. Op basis van deze documentatie kan de meerderheid
van de metalen objecten echter wel van een korte omschrijving
worden voorzien. De kralen waren nog niet gereinigd en zijn
in deze toestand gefotografeerd. Op basis van deze documentatie
kan geen goede beschrijving van de vorm, kleur en versiering van
de kralen worden gegeven. In het overzicht van de vondsten is
daarom alleen per vondstnummer het aantal kralen en het materiaal
waaruit ze zijn vervaardigd opgenomen.
Van de metaal- en aardewerkvondsten uit 2009 zijn in deze fase
slechts fotomateriaal en röntgenopnames beschikbaar. De vondsten
zijn nog niet gereinigd en gerestaureerd, waardoor een meerderheid
van de objecten nog niet nader is te identifi ceren. Daarnaast
zijn details, zoals de versiering op het aardewerken vaatwerk,
niet goed waar te nemen. Het overzicht van de vondsten uit 2009
bestaat daarom slechts uit een inventarisatie, waarin sporadisch
descriptieve details en een voorlopige datering zijn opgenomen.
De verwerking van de grafvondsten uit 2008 en 2009 voor deze
basisrapportage bestaat uit een inventarisatie en korte omschrijving,
waar mogelijk, van de vondsten per vondstnummer per graf.
Als spin-off van het degradatie onderzoek is bovendien een deel
van de anorganische vondsten onderzocht op hun samenstelling
met behulp van de hand held XRF (voor methodiek zie paragraaf 4.3).
Wanneer de volledige grafi nventarissen beschikbaar zijn in gereinigde
en gerestaureerde toestand zal op basis van deze inventarisatie
nog een uitgebreide analyse van de vondsten moeten plaatsvinden.
Deze analyse zal in de defi nitieve analyse voor elk object
afzonderlijk moeten bestaan uit:
• Een omschrijving van de metrische en morfologische kenmerken.
• Een beschrijving van de locatie in het graf op basis waarvan uit
de diverse functiemogelijkheden van het object kan worden
MEROVINGERS IN EEN VILLA