Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

4 Methoden en technieken
4.1 Inleiding
De volgende paragrafen geven een overzicht van de in het veld en
in het laboratorium gehanteerde methoden en technieken.
4.2 Veldwerk
A. Müller, R.G.A.M. Panhuysen, D.E. Smal en F.C.W.J. Theuws
Tijdens het veldonderzoek zijn resten van het Merovingische grafveld
en de Romeinse villa aangetroff en. Vooraf is besloten om de
sporen die verband houden met de Romeinse villa zoveel mogelijk
te ontzien. In het programma van eisen zijn enkele bepalingen
opgesteld hoe om te gaan met resten van de Romeinse villa. 1
De omgang met Merovingische grafcontexten is vastgelegd in het
plan van aanpak (PvA). Dit PvA is opgesteld door de UvA en aangevuld
door de RCE (bijlage 1).
In de aanloop van het project is besloten om de bevindingen van
elke veldcampagne te evalueren en op basis hiervan de strategie
en het plan aan te passen. Dit PvA was deels gebaseerd op de ervaringen
met Merovingisch grafveldonderzoek op de dekzandgrond
van Noord-Brabant en Noord Limburg. Voor een groot deel echter
ging het uit van theoretische uitgangspunten die nog niet in de
praktijk getest waren. Een belangrijk doel van het onderzoek in
2008 was dan ook om de methode zoals beschreven in het PvA in
het veld te testen. Omdat het nadrukkelijk een testopgraving betrof
is het veldwerk dat jaar zeer kleinschalig opgezet.
De keuze van de locatie werd ingegeven door het veldwerk van
1999. Destijds zijn enkele gevonden grafcontexten niet onderzocht
(1999 MAPS.B spoornummers 12 2 en 16). Aan de hand van de gegevens
van het proefsleuvenonderzoek waren de diepteligging en de
omvang van beide sporen dus al bekend. Een van deze, spoor 16,
ligt in het Romeinse hypocaustum. Omdat deze context het opgraven
van een graf zeer complex maakt, is er voor gekozen dit spoor
voorlopig te laten zitt en en spoor 12 te onderzoeken. Dankzij de
locatiegegevens was het mogelijk deze grafcontext te onderzoeken
zonder eerst een groot vlak open te leggen en nieuwe grafcontexten
in kaart te brengen. Ook met het oog op eventuele grafrovers
is de opgravingsput zo klein mogelijk gehouden opdat het graf
met beperkte middelen afgedekt kon worden.
4 METHODEN EN TECHNIEKEN
Een van de conclusies van het onderzoek uit 1999 was dat de grondsporen
moeilijk te onderscheiden waren van de vondstlaag en dat
ondiepe grafk uilen nauwelijks te herkennen waren. Om meer
inzicht te krijgen in de vondstlaag en de mogelijke kuilen die
daarin waren aangelegd, is een kleine uitbreiding van de put naar
het noordoosten uitgezet. In deze 4 x 4,5 m metende uitbreiding
is de gehele vondstlaag gezeefd (4 mm) en is getracht om direct
onder de zodenlaag, dus feitelijk nog in de bouwvoor, verschillen
in de samenstelling van de bouwvoor/vondstlaag en eventuele
grondsporen vast te leggen.
Op grond van de ervaringen uit 2008 is tijdens de campagne van
2009 op een paar punten van het PvA afgeweken of is de strategie
bijgesteld. Een van die bevindingen betrof de beperkingen van de
kleine putt en. Het was zeer lastig om de begrenzing van sporen
vast te stellen. De ruimte die er was om feitelijk op te graven was
ook zeer beperkt. Het apart inmeten van kleine stukjes puin bleek
weinig informatief en zeer arbeidsintensief; zij zijn daarom in het
vervolg per segment verzameld. Om de zelfde reden is niet meer
de hele vondstlaag gezeefd. Op basis van het onderzoek uit 2008
werd geschat, dat strikte handhaving van de verzamelwijze conform
het PvA ongeveer twee weken werk per grafcontext zou betekenen
zonder dat het een meerwaarde zou opbrengen.
Na de campagne van 2008 werd nadrukkelijk gesteld dat er meer
grafcontexten onderzocht moesten worden. Problemen met het
herkennen van grondsporen waren echter nog niet opgelost.
In tegenstelling tot het vooropgestelde plan om in het tweede jaar
het grafveld te begrenzen, is daarom getracht in 2009 binnen de
beschikbare tijd van zes weken zoveel mogelijk grafcontexten op te
graven. Omdat er in 2008 in de noordoostelijke uitbreiding een
mogelijke grafk uil was onderzocht, is er voor gekozen om een put
van 10 x 20 m aan te leggen in diezelfde richting. De west- en zuidgrens
werden bepaald door de proefsleuven van 1995 en 1999. Na het
verwijderen van de zodenlaag is de put in vakken verdeeld en is de
vondstlaag uitgetroff eld en gezeefd (4 mm). Deze zeer arbeidsintensieve
werkwijze in combinatie met een zeer droge en warme weersperiode
leverde niet het verwachte resultaat. Er waren geen duidelijke
grafcontexten te herkennen direct onder de zoden. Vooral door
het warme weer was het werkvlak bijzonder slecht leesbaar. De put
is daarom uitgebreid door een strook van circa 6 m langs de randen
uit te graven waardoor de put breder en langer werd. Na een derde
23