Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

10 De opgraving en het publiek
S.A. Muller, J. Peeters en G.C. Soeters
10.1 Inleiding
Hoewel het op archeologie en communicatie betrekking hebbende
artikel 9 van het Verdrag van Vallett a niet is opgenomen in
de Wet op de Archeologische Monumentenzorg van september
2007, is het belangrijk de diverse publieksgroepen te informeren
over dit zeer interessante project. Ook de Raad van Cultuur liet zijn
instemming tot het beschermen van onder andere Borgharen vergezeld
gaan van het advies om de publieke belangstelling voor het
belang van het (onzichtbare) archeologisch erfgoed te vergroten. 1
José Peeters (gemeente Maastricht) en Dolf Muller (Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed) hebben daarom in 2008 een Communicatieplan
‘Borgharen’ opgesteld. 2
10.2 Communicatie en doelgroepen
Omdat de eerste veldwerkcampagne in 2008 slechts drie weken
duurde en vooral verkennend van aard was, is bewust gekozen om
pas in 2009 actief aan communicatie te doen. Het onderzoek aan
de Pasestraat bij Borgharen zou, afh ankelijk van de onderzoeksresultaten,
gedurende meerdere jaren (2008-2013) in verschillende
veldwerkcampagnes worden uitgevoerd. Het meerjarige
karakter van het onderzoek heeft een rol gespeeld in de keuze voor
de toegepaste communicatiemiddelen.
Een belangrijk uitgangspunt van de communicatie-inspanningen
tijdens dit project was: lokale bevolking eerst. Archeologie is
meestal in de eerste plaats een lokale aangelegenheid als het om
publieksvoorlichting gaat. De inwoners (jong en oud) van beide
kerkdorpen Itt eren en Borgharen vormen een belangrijke doelgroep.
Beide dorpen (met in totaal ca. 3000 inwoners, vanaf 1970
onderdeel van de gemeente Maastricht) worden door de Pasestraat
verbonden. De primaire verantwoordelijkheid voor de communicatie
is daarom bij de gemeente Maastricht gelegd. We hebben ons
gericht op drie doelgroepen:
• De inwoners van Itt eren en Borgharen (directe omgeving);
• De bewoners van Maastricht en de provincie Limburg;
• Vakgenoten.
Wanneer er spectaculaire ontdekkingen gedaan worden, is heel
Nederland doelgroep.
10 DE OPGRAVING EN HET PUBLIEK
10.2.1 De directe omgeving
Open dagen
In de eerste week van de opgravingscampagne van 2009, die duurde
van 19 augustus t/m 24 september, is een persbericht uitgegaan
om de lokale en regionale bevolking te wijzen op de mogelijkheid
om op de woensdagmiddag vanaf 13.30 uur tot 17.00 uur deze bijzondere
opgraving te bezoeken. Om zo min mogelijk overlast te
veroorzaken voor de onderzoekers in het veld en de bezichtiging
van de opgraving zoveel mogelijk te reguleren, is in de berichtgeving
aangegeven dat er vaste tijden waren waarop bezoek aan de
opgraving mogelijk was, onder deskundige leiding van archeologen
die zelf niet in het veldteam werkzaam waren.
Uiteindelijk zijn er vijf (hoewel vier gepland) open dagen georganiseerd
waar gemiddeld 50 mensen op afk wamen. In totaal dus
250 personen. Ongeveer de helft daarvan was vaste volger van de
opgraving en kwam waarschijnlijk uit Itt eren of Borgharen.
Bijzonder was dat Gilbert Soeters, gemeentelijk archeoloog van de
gemeente Maastricht, de locale bevolking toe kon spreken in hun
eigen dialect. Dat verkleinde de afstand tussen archeoloog en burger
direct. Ons kent ons.
Scholen
Op maandag 21 september is een scholendag georganiseerd.
De hoogste groepen, 7 en 8, van basisschool Op de Sterkenberg
(25 kinderen) en alle leerlingen van basisschool De Maasköpkes
(80) konden komen kijken naar de opgraving (afb . 108). Voor de
allerkleinsten was ons gewroet in de aarde wel wat hoog gegrepen,
maar de oudere kinderen vonden het interessant. Voor de grote
vakantie was al contact gezocht met de scholen en ook Wim Dijkman
van de gemeente Maastricht heeft voor ons missiewerk verricht.
De kinderen kregen archeologie-onderwijs volgens een drie-stappenplan
met als uitsmijter zelf muntjes opgraven met de metaaldetector
(uiteraard archeologisch verantwoord).
De eerste stap was hen iets te vertellen over de plek. Wie woonden
hier vroeger, wat gebeurde hier allemaal, hoe zag het eruit?
De tweede bestond uit het bijbrengen van de grondbeginselen der
archeologie. Welke zaken vind je nog van heel vroeger in de grond
en welke (bijna) niet meer en hoe komt dat dan. Zaken die dieper
in de grond zitt en zijn in het algemeen ouder. Wat kunnen we leren
141