Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

wel de sporen van oxidatie, maar zijn redelijk goed bewaard gebleven
met een mooie patina. Geen van de geselecteerde koperhoudende
voorwerpen is ernstig aangetast.
Oxidatie van metalen is een proces dat gestaag door zal gaan zolang
de bodem zuurstofh oudend blijft . De snelheid van aantasting in
Borgharen is relatief laag doordat de bodem slecht doorlatend en
kalkhoudend is.
De op de metalen voorwerpen waargenomen corrosie is het resultaat
van 1400-1900 jaar blootstelling. Deze gestage corrosie zal
doorgaan; mogelijk minder snel als de bodem natt er wordt door
ingrepen. De eff ecten van deze corrosie zullen echter pas op zeer
lange tijdschalen (naar schatt ing na honderden tot duizenden
jaren) merkbaar invloed hebben op de archeologische informatiewaarde
van het materiaal vergeleken met de huidige situatie.
Grondsporen
Grondsporen zijn redelijk goed herkenbaar door duidelijke verschillen
in de bodemsamenstelling. Bioturbatie door ongewervelden
heeft geen invloed gehad op de grafk uil als spoor en is
op dit moment waarschijnlijk zeer beperkt. Als de bodemcondities
natt er worden, zal deze vorm van bioturbatie mogelijk
afnemen.
8.3.3 Verstoring
In tegenstelling tot de geringe eff ecten van bioturbatie door ongewervelden
kan er aanzienlijke verstoring zijn door onder andere
mollen, vossen en muizen en kikkers. In spoor 6 zijn nog open
mollengangen waargenomen. Resten van intrusieve dieren zijn
tot op de diepste vlakken van alle graven aangetroff en. Deze vorm
van bioturbatie kan verstoringen hebben veroorzaakt in alle tot
nu toe opgegraven grafk uilen. Deze dieren hebben weliswaar geen
grote invloed gehad op de grafk uil als spoor. Wel kunnen mede
Afb . 105 Verpakking van papieren zakdoekjes met productiejaar 1999 onder uit
het graf met spoornummer 47.
door hun graafactiviteiten voorwerpen zoals botfragmenten en
kralen zijn verplaatst.
De verschillende mate van conservering van het bot van intrusieve
dieren zou op een herkomst uit verschillende perioden kunnen
duiden. De vondst van konijn (spoor 6) stamt in ieder geval uit de
13de eeuw of later. Dat er ook sprake is van activiteiten uit het meer
recente verleden tonen de nauwelijks verweerde onverkoolde
botanische resten uit de graven met spoornummer 2008-2 en 51,
aardewerk uit de Nieuwe tijd uit vlak 5 van spoor 51, maar ook de
resten van een plastic verpakking van papieren zakdoekjes uit het
ogenschijnlijk ongestoorde laagste vlak van het graf met spoornummer
47 (afb . 105). Deze vondsten zijn mogelijk via de diergangen
in de graven terecht gekomen.
Toch blijkt de rol van bioturbatie minder dan verwacht op grond
van de botvondsten. 14 C-datering van bott en van mollen en vossen
laten zien dat deze dieren stammen uit de tijd van de graven of zelfs
van vóór die tijd. In ieder geval een deel van de resten van intrusieven
is waarschijnlijk bij het dichtgooien van de grafk uilen vanuit
de bovengrond in de grafk uilen terecht gekomen. De goede conservering
van sommige van deze bott en versterkt de conclusie uit
het degradatieonderzoek dat de omstandigheden rond de graven
gunstig zijn voor behoud van bot en versterkt het argument dat de
slechte conservering van het menselijke bot is ontstaan in een relatief
korte periode na begraving in de nog intacte grafcontainer.
Een andere mogelijkheid bij de verstoringen is dat de mens hier
recent een rol heeft gespeeld. Uiteraard zijn sporen in het verleden
verstoord door de mens. De sporen van bewoning in het Neolithicum
zijn deels verstoord door de Romeinse bewoning en het
latere gebruik, de Romeinse bewoning door het Merovingisch
grafveld, en het grafveld deels door agrarische activiteiten vanaf
de Middeleeuwen tot heden. Ook kunnen de Merovingische graven
al ver in het verleden object van rituele heropening, roof of hergebruik
van materiaal zijn geweest. Maar recent vormen wellicht
illegale activiteiten van de 20e- en 21e-eeuwse mens de grootste
bedreiging op korte en middellange termijn voor het grafveld.
Tijdens de opgraving is één van de graven (spoor 6) ernstig beroofd.
De vondsten van recent materiaal zoals de verpakking met productiedatum
1999 uit spoor 47 kunnen behalve door graafwerk door
dieren ook het resultaat zijn van recente grafroof.
8.3.4 Confrontatie met eerder onderzoek
De resultaten van het degradatieonderzoek geven aan dat het
bodemmilieu weinig agressief is. Voor niet-waterverzadigde vindplaatsen
kan het zelfs bijna niet beter. Dat vindt ook zijn weerslag
in de staat van het archeologisch materiaal: De aantasting van de
metalen is beperkt, waarbij de meeste archeologische informatie
nog steeds goed te herleiden is. Er zijn geen aanwijzingen dat de
corrosiesnelheid recent is toegenomen, bijvoorbeeld door mestgift
of veranderingen in de (bodem)waterdynamiek. De microbiele
aantasting van botmateriaal stamt uit het verleden – waar-
8 DISCUSSIE 125