Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Afb . 104 14 C-dateringen en gekalibreerde dateringen van enkele skeletelementen van intrusieve soorten (vos en mol) in de de graven met spoornummer 2008-2, 6 en 15.
gezegd, per laag boven ieder opgravingsvlak. Ook wordt het totaal
aantal zoogdierresten per vlak/laag vermeld. Bij de meeste graven
betreft het vlak met het hoogste nummer niet de onderste laag uit
het graf maar de laag net onder de grafb odem. Dit verklaart de
geringe aantallen vondsten in deze laag.
We zien dat de resten van de intrusieve dieren op alle diepten voorkomen.
Dat geldt zowel bij ondiepe graven zoals de graven met
spoornummer 15 en 46, waar het verschil tussen hoogste en laagste
vlak maar 10 cm is, als bij de diepere graven zoals spoor 2008-2
en 6 waar dit verschil respectievelijk 18 en 47 cm is. De werkelijke
ingraving van de dieren is aanzienlijk meer omdat tussen de vlakken
1 en het maaiveld nog ongeveer 70 en 30 cm bodem zit.
De graafactiviteiten van dit soort dieren gaan gepaard met verplaatsing
van grond. Zo zijn in spoor 2008-2 onderdelen van de
onderkaak van wat vermoedelijk één vosje is geweest, in zowel
laag 2 als 4 aangetroff en. Aangezien laag 3 10 cm dik is, heeft er
een onderlinge verplaatsing van minstens 10 cm plaatsgevonden.
Op grotere objecten zoals complete lange beenderen of grotere
stukken aardewerk zullen de graafactiviteiten niet zo van invloed
zijn geweest. Maar bij kleinere objecten tot enkele centimeters
kan bioturbatie van grote invloed zijn. Dit geldt voor kleine voorwerpen
als kralen, maar ook voor door degradatie uiteengevallen
bot, glas of metaal. Naarmate de archeologische objecten zoals
bot en glas verder uiteengevallen zijn, zal het verplaatsend eff ect
van bioturbatie toenemen. Dat dit proces vermoedelijk nog steeds
doorgaat blijkt uit aangetroff en recente mollengangen.
Toch is het de vraag of het eff ect van bioturbatie in Borharen groot
is. De resultaten van het degradatieonderzoek wijzen immers op
het tegendeel (zie paragraaf 6.1). Enkele skeletelementen van intrusieve
dieren uit de graven zijn daarom voor 14 C-datering geselecteerd
en onderzocht door het Centrum voor Isotopenonderzoek
van de Rijksuniversiteit Groningen. Het gaat om een metacarpus
van een vos (vnr. 344) en 14 botfragmenten van een mol (vnr. 343)
uit vlak 4 van graf spoor 2008-2, een calcaneum van een vos en
twee humeri van waarschijnlijk één mol (beide vnr. 475) uit vlak 7
van graf spoor 6, en een metatarsus van een vos (vnr. 155) uit vlak
3 van graf spoor 15. 104 De resultaten van de datering zijn weergegeven
in afb . 104. De datering van de intrusieven uit graf 2008-2 (534-
655 en 534-655 calAD) vallen grotendeels in de zelfde periode als
de datering van het graf (eind 6e eeuw en begin 7e eeuw). De die-
118
ren zijn wellicht in de nog niet dichtgeslagen grond van de net
dichtgegooide grafk uil tot in het graf doorgedrongen. Wellicht ligt
het meer voor de hand dat resten van al dode dieren uit de bovengrond
met het dichtgooien van de grafk ul in de onderste lagen
terecht zijn gekomen. Bij het waarschijnlijk in de 7e eeuw daterende
graf spoor 6 is dit nog meer evident. De rest van de mol is
met een datering van 339-541 calAD van vóór de begraving en moet
bij het dichtgooien van de kuil in het graf terecht zijn gekomen.
Voor de rest van een vos uit dezelfde context met datering 433-494,
506-521 en 527-641 calAD geldt waarschijnlijk het zelfde, hoewel
de datering ook nog gelijktijdig met de begraving zou kunnen uitvallen.
De datering van het vossenbot uit graf spoor 15 (614-723 en
740-771 calAD) kan goed samenvallen met de datering van dit graf:
de laatste 75 jaar van de 7e eeuw, en valt daarmee mogelijk samen
met het dichtgooien van de kuil.
De Merovingische of zelfs vroegere datering van de gedateerde
intrusieven, in combinatie met hun macroscopisch gezien goede
conservering van sommige elementen, versterkt de conclusies uit
het degradatieonderzoek dat de conserverende omstandigheden
in en rond de graven gunstig zijn voor bot. Dat de menselijke botten
daarentegen, macroscopisch gezien, slecht geconserveerd zijn,
past in het in hoofdstuk 6 geschetste beeld van een afwijkende
tafonomische geschiedenis waarbij het grootste deel van de degradatie
van het menselijke bot zich in korte tijd in de nog intacte
grafcontainer heeft voltrokken.
7.11.4 Conclusie en aanbevelingen
De grote hoeveelheid zoölogisch materiaal die in de graven is aangetroff
en, is oorspronkelijk afk omstig uit drie verschillende contexten:
het villaterrein uit de Romeinse tijd, het Merovingisch
grafveld, en de natuurlijke omgeving.
Alleen de hanger (?) gemaakt van een kaurischelp uit spoor 2008-
2 en mogelijk ook het stuk kam uit spoor 47, behoren tot de grafi
nventaris uit de Merovingische tijd. Drie andere voorwerpen van
been en gewei komen waarschijnlijk uit een verspitt e Romeinse
context. De kaurischelp kunnen we waarschijnlijk beschouwen als
een amulet tegen geslachtsziekten en onvruchtbaarheid, of iets
dergelijks. Het wordt als een typisch vrouwelijk object gezien.
Aangezien het meest nabije voorkomen van deze exoot de Rode
MEROVINGERS IN EEN VILLA