Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

trekken in een dassenburcht waaraan ze niets hoeven te veranderen.
De tunnels van zo’n dassenhol zijn wat anders van vorm:
17-25 cm hoog en 25-35 cm breed. De kamers zijn met een hoogte
van 42 cm en een diameter van 57 cm vrij groot en altijd bekleed
met droog gras of ander plantaardig materiaal. 100 Het voedsel van
de vos bestaat onder andere uit muizen, hazen, vogels, vissen,
reptielen en slakken. Als er jongen zijn, wordt dit voedsel naar het
hol gebracht. De meeste resten worden later echter weer weggebracht
en elders gedropt.
De resten van muizen, spitsmuizen en mollen zijn vrijwel zeker
zonder bemoeienis van de mens in de sporen terecht gekomen
(afb . 102). Muizen en mollen graven zich zelf in en worden zo
onderdeel van veel oudere contexten. En ook spitsmuizen kunnen
zich ingraven of voor hun verblijf gebruik maken van muizenholen
en mollengangen en zo in de bodem terechtkomen. Andere mogelijkheden
zijn dat, zeker de muizen en spitsmuizen, als prooidieren
van de vos in de grond terecht zijn gekomen.
Een overduidelijke intrusie is het konijn (Oryctolagus cuniculus). Dit
dier wordt pas in de 13e eeuw via kloosters en adellijke uitwisselingsnetwerken
in het huidige Nederlandse grondgebied geïntroduceerd.
101 Resten van het konijn zijn op vlak 1 van spoor 6 aangetroff en,
Afb . 102 Resten van mollen, spitsmuizen en wezels. Links van boven naar beneden:
twee onderkaken van wezels, twee van een spitsmuis en een van een mol;
rechts: opperarmbeen, ellepijp en spaakbeen van een mol.
116
maar stammen dus zeker van ver na het dichtgooien van de grafk uil.
Ze moeten door eigen graafwerk of als prooi van bijvoorbeeld de vos
of de hieronder genoemde wezel in de bodem terecht zijn gekomen.
Gangen van konijnen zijn ongeveer 15 cm hoog en 10 cm breed.
In de graven met spoornummer 6 en 47 zijn enkele resten van de
wezel (Mustela nivalis) aangetroff en. Deze dieren nestelen vaak in holen
van andere dieren. Dit kan de aanwezigheid van dit dier in de ondergrond
verklaren. Het dier eet vooral woelmuizen, maar ook andere
muizen, spitsmuizen en soms zelfs konijnen staan op zijn menu.
Hoewel de mol (Talpa europaea) niet zo van een stenige ondergrond
houdt, komen we hem in alle bestudeerde graven tegen. Ook zijn
tijdens de opgraving mollengangen aangetroff en (zie bijvoorbeeld
de met vnr. 9997 aangegeven sporen in vlak 6 van spoor 6 (afb . 34).
Dit dier brengt het grootste deel van zijn tijd onder de grond door in
zijn uitgebreid stelsel van gangen en het ondergrondse nest van 10
bij 20 cm waarin hij zijn jongen grootbrengt. 102 De gangen, 4 tot 5 cm
in doorsnee, liggen meestal 10 tot 25 cm onder het maaiveld, maar
in de winter en bij droogte wordt er dieper gegraven. De diepere
gangen (tot 100 cm diep) worden voorzien van luchtkokers. Het nest
zit over het algemeen 35 tot 60 cm onder de grond. Het territorium
van een mol heeft een gemiddeld oppervlak van ongeveer 400 m2.
In een stenige ondergrond, zoals in Borgharen, is het territorium
echter aanzienlijk groter. De aanleg en onderhoud van het gangenstelsel
gaat gepaard met een aanzienlijk verplaatsing van grond. Een
molshoop bevat gemiddeld 5 liter uit het gangenstelsel naar buiten
gebrachte grond. Bij de aanleg van een nieuw gangenstelsel worden
30 tot 60 molshopen per maand opgeworpen, waarbij dus 150 tot
300 liter grond wordt verplaatst. Het hoofdvoedsel van de mol is de
regenworm, maar er worden onder andere ook emelten, jonge muizen,
kikkers en slakken gegeten. Natuurlijke vijanden van het dier
zijn, naast de mens, onder andere de rat, wezel en vos.
In alle graven zijn fl inke hoeveelheden ‘kleine knagers’ aangetroffen.
In deze groep zitt en cultuurvolgers als de zwarte rat (Ratt us rattus)
maar ook allerlei andere ware muizen en woelmuizen. Bij de
determinatie zijn ook resten van spitsmuizen tot deze groep gerekend,
hoewel deze tot een andere orde (Insectivora) behoren.
De resten van deze dieren zullen in de graven terecht zijn gekomen
doordat ze zich zelf een toegang hebben graven of gebruik hebben
gemaakt van bijvoorbeeld reeds aanwezige mollengangen, of omdat
ze de prooi waren van andere ondergronds vertoevende dieren.
Afb . 103 Wervels van ringslangen uit spoor 46 (vnrs. 501, 702) en spoor 51 (vnr.
856).
MEROVINGERS IN EEN VILLA