Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

hierdoor eerder het product van huisvlijt dan van ambachtelijke
activiteit.
In de kuil of het graf met spoornummer 10 lag een fragment van
een humerus van een rund dat niet zo zeer bewerkt is, maar sporen
van gebruik vertoont (vnr. 102; afb . 99). Het is mogelijk als een
ruwe schraper gebruikt.
In het graf met spoornummer 47, tot slot, lag een 22 mm lang
stukje dekplaat van een samengestelde kam (vnr. 1058; afb . 99).
Zoals gebruikelijk is het gemaakt van gewei, waarschijnlijk van
edelhert. De onderkant, die tegen de – niet aanwezige - tandplaten
aanzit is vlak. Op de bolle buitenkant zijn aan de kant waar de tanden
horen te zitt en ca. 4,5 mm lange zaagkrassen te zien. Dit veelvoorkomende
fenomeen is ontstaan bij het inzagen van de niet
meer aanwezige tanden toen het object reeds was samengesteld,
maar was waarschijnlijk tevens bedoeld als versiering. Aan een van
de uiteinden is het halfronde gat van een van de nagels te zien
waarmee de drie lagen van de oorspronkelijke kam aaneengeklonken
waren.
Overig gemodifi ceerd bot
Op acht bott en zitt en hak- of snijsporen (tabel 31). Twee keer vertoont
een distale humerus van een varken snijsporen; bij rund
komen alleen haksporen voor. De sporen zijn typisch voor het in
porties verdelen van vlees. Een mooi voorbeeld vormen twee ongeveer
14 cm lange stukken rib, die aan beide uiteinden met de vleesbijl
zijn doorgehakt: twee porties. Ook een paardenbot, waarschijnlijk
een stuk van de femur, vertoont een hakspoor.
Zes, meestal niet nader te identifi ceren stukjes zoogdierbot zijn
volledig verbrand. Ze zijn vermoedelijk in het verleden als afval in
het haardvuur gegooid en over het terrein verspreid geraakt. Een
van de verbrande stukken is de hierboven besproken dobbelsteen.
Dat er in het verleden honden over het terrein gelopen hebben, is
te zien aan de bott en met vraatsporen, hoewel enkele tandafdrukken
ook van varkens of vossen zouden kunnen zijn.
7.11.3 Discussie
114
6
Het meeste bot is weliswaar in duidelijke contexten, zoals graven,
gevonden, maar de vraag is of het bot er ook echt deel uitmaakt
van de grafi nventaris. Is er een directe culturele relatie of is de
relatie de weerslag van taphonomische processen? Hoewel het
terrein ook in de prehistorie is gebruikt, zijn de meest waarschijnlijke
herkomsten van het bot de Romeinse villa, het Merovingische
grafveld en de natuurlijke omgeving.
93
1058
Afb . 99 Voorwerpen van been en gewei. vnr. 6: benen naald of stilus; 93: verbrande dobbelsteen van gewei; 102: schraper (?) van been; 1058: stuk dekplaat van
samengestelde kam. Schaal 1:2.
Voorwerpen van schelp, been en gewei
De schelp van de kauri behoort duidelijk tot de grafi nventaris
(spoor 2008-2). Uit Romeinse contexten kennen we ze niet uit dit
deel van het continent, maar in vroegmiddeleeuwse graven in
West-Europa komen ze regelmatig voor; het gaat dan om vrouwengraven.
88 Recent werd er een met een ringetje gepubliceerd
uit een 5e tot 7e-eeuwse grafveld uit Lauchheim, 89 maar er zijn tal
van voorbeelden. 90 In Nederland werd eerder een panterkauri aangetroff
en in een graf op de Burmania I wierde van Ferwerd. 91 Andere
vondsten komen van de wierde van Lekkum, een losse vondst,
en er zijn er enkele gevonden in Dorestad. 92 Uit Adorp, ook een
wierde, komt een tijgerkauri. 93 Knol beschrijft dat de betekenis
samenhangt met de gelijkenis met een vulva. Historisch is bekend
dat deze schelpen in de Oudheid werden beschouwd als amulet
tegen onvruchtbaarheid. Maar ook in 19e-eeuws Napels werden
kaurischelpen door vrouwen gedragen als middel tegen geslachtsziekten
en onvruchtbaarheid. 94 De meest nabije plek waar kauri’s
voorkomen zijn de Rode Zee en de Indische Oceaan. Deze voorwerpen
zijn dus via handel van ver gekomen. Als de associatie met
vrouwen algemeen is, impliceert de vondst in dit graf dat we hier
met een vrouwengraf van doen hebben.
Ook het stukje dekplaat van een kam uit spoor 47 kan tot de grafinventaris
behoord hebben. Het is aangetroff en in de onderste
opgegraven laag. Als het deel uitmaakt van de grafi nventaris, dan
verwachten we ook andere delen van de kam. De bodem van het
graf is echter nog niet opgegraven. Mogelijk dat we het daar aantreff
en. De kam zou dus Merovingisch kunnen zijn.
De andere voorwerpen, de naald uit spoor 2008-2, de verbrande
dobbelsteen uit spoor 6 en de ‘schraper’ uit spoor 10 behoren
waarschijnlijk niet tot de grafi nventaris. De naald en de dobbelsteen,
beide uit fl ink diepe graven, zijn gevonden op het bovenste
vlak. Als ze tot de grafi nhoud hadden behoord, zouden we ze op
een van de diepste vlakken verwachten. Ook de schraper komt van
het bovenste vlak. Deze voorwerpen zijn waarschijnlijk alle van
het villaterrein afk omstig.
Resten van vee, vogels en vissen
Hoewel we het niet echt hard kunnen maken, wijst alles er op dat
de resten van runderen, schapen of geiten, en die van varkens
slacht- en etensafval zijn uit waarschijnlijk de Romeinse tijd. Het
heeft alle kenmerken van dit type afval. Er zitt en slacht- en snijsporen
op en het is door slacht en verwerking gefragmenteerd.
Verschillende exemplaren vertonen tekenen van vraat door honden,
typisch voor in een nederzett ing rondslingerend afval. Het
zal verspreid over het villaterrein hebben gelegen en is eeuwen
102
MEROVINGERS IN EEN VILLA