Merovingers in een villa - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Afb . 95 Botanische macroresten. 1a-c: Verkoolde korrels van emmertarwe/spelt
(Triticum dicoccon/spelta) van vnr. 311 (a), vergroting 7x en vnr. 226 (b:
dorsaal, c: ventraal), vergroting 6,6x; 2 Verkoolde korrel van dwergtarwe
(Triticum aestivum ssp. compactum) van vnr. 322, vergroting 5,4x;
3 Verkoold zaad van zwaluwtong (Fallopia convolvulus) van vnr. 253,
vergroting 10,6x; 4a-b: Gemineraliseerd zaad van haagbeuk (Carpinus
betulus) van vnr. 254, vergroting 5,4x.
Afb . 96 Subrecent zaad van eenjarig bingelkruid (Mercurialis annua) van vnr. 912,
vergroting 21x.
110
troff en. In ruwweg de helft van de gevallen kon hieraan worden
vastgesteld dat het afk omstig is van eik (Quercus spec.), op basis van
de ringporigheid en de aanwezigheid van zeer brede (merg-)stralen.
In vnr. 94 waren vier stukjes essenhoutskool (Fraxinus excelsior)
aanwezig, dat eveneens ringporig is, maar smallere stralen heeft
en in tegenstelling tot iep geen banden van parenchym heeft .
Daarnaast was in het merendeel van de monsters ook verspreidporig
houtskool aanwezig. Hiertoe behoren veel meer soorten, en
nadere determinatie vergt gedetailleerd onderzoek. In twee gevallen
toonde het houtskool de zeer regelmatige porenverdeling die
kenmerkend is voor esdoorn-achtigen (Acer spec.). Deze stukjes
zijn gedetailleerd onderzocht en bleken inderdaad afk omstig van
Spaanse aak (Acer campestre); een derde stukje zag er vergelijkbaar
uit, maar is niet gedetailleerd onderzocht. Het overige verspreidporige
houtskool was regelmatig groot genoeg om in principe
nader gedetermineerd te kunnen worden, maar een dergelijk
onderzoek zou de waarderende fase van het archeobotanische
onderzoek ver overstijgen. Er is dan ook vooralsnog afgezien van
dit tijdrovende onderzoek.
Bij zowel de aangetroff en verkoolde en gemineraliseerde macroresten
als het houtskool levert de opgravingscontext geen zekerheid
over de ouderdom. De resten kunnen Merovingisch zijn, en
in het geval van het verkoolde graan zelfs als grafb ijgift en worden
vermoed (hoewel verkoolde bijgift en in een inhumatiegraf minder
waarschijnlijk zijn), maar het kan evengoed gaan om resten die in
de Merovingische tijd tijdens het graven van de grafk uil zijn opgespit
uit de Romeinse sporen van de villa die in de ondergrond aanwezig
waren (en zijn). Slechts met behulp van een uitgebreid
14 C-onderzoek is te achterhalen welke plantenresten uit welke
periode dateren. Indien een dergelijk onderzoek ook voor houtskool
zou worden ingezet, verdient het wel aanbeveling om voorafgaand
aan dit destructieve onderzoek het verspreidporige houtskool
voor zover mogelijk nader te determineren.
De samenstelling van de 27 onderzochte zeefresiduen van de campagne
2009 is weergegeven in bijlage 7, deel 3. Deze monsters zijn
beduidend armer aan botanische resten dan die van de campagne
van 2008. Er zijn geen verkoolde macroresten aangetroff en en
houtskool is slechts in enkele monsters aanwezig (daarbij weer
eik). Wel zijn in enkele monsters onverkoolde macroresten aanwezig,
het betreft de akkeronkruiden melganzenvoet, zwarte
nachtschade (Solanum nigrum) en eenjarig bingelkruid (Mercurialis
annua; afb . 96). 84 Deze twee monsters zijn afk omstig uit spoor
51,vlak 3, het één na diepste aangelegde vlak van dit graf.
Archeobotanisch is eenjarig bingelkruid blijkens de database
RADAR slechts op één vindplaats aangetroff en: in vijf verschillende
monsters met in totaal zeven zaden van Dommelen-Kerkakkers.
85 Helaas zijn de tientallen onverkoolde zaden van Borgharen
ongetwijfeld subrecent en leveren dus geen aanvulling op de
archeobotanische dataset. Beide andere soorten zijn wel zeer algemeen
bij archeobotanisch onderzoek, met bijna 2800 records voor
melganzenvoet en ruim 1000 voor zwarte nachtschade.
MEROVINGERS IN EEN VILLA