een toekomst voor watertorens - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
een toekomst voor watertorens - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een toekomst voor watertorens - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
nieuwe vormen Een watertoren bestaat uit een bakstenen hoge schacht of een al dan niet ommanteld beton- of staalskelet waarin soms ramen zitten. Op de schacht rust het reservoir. De bredere rand bovenop de schacht of het skelet heet de ‘kraag’: daarin bevindt zich het waterreservoir. Van buitenaf is de ommanteling van het reservoir goed te zien. Deze zorgt dat er geen daglicht bij het water komt, zodat er geen algengroei ontstaat. In de ommanteling zitten vaak een paar vensters waardoor er een beetje licht in de nauwe ruimte tussen het reservoir en de ommanteling binnenkomt. Voor de architectuur van watertorens uit de negentiende en begin twintigste eeuw zijn twee ontwikkelingen van grote invloed geweest: de uitvinding van het Intze-reservoir door de Duitse professor Otto Adolf Ludwig Intze (1843-1904) en de ontdekking en toepassing van nieuwe bouwmaterialen en constructietechnieken, waarbij vooral het gewapend beton in het oog springt. Het Intze-reservoir maakte het mogelijk de watertorens uit te voeren met een smallere schacht. Voor die tijd hadden ze een rechte vorm. Deze futuristische watertoren, naar een ontwerp van architect Wim Quist, markeert het einde van de watertorenarchitectuur in Nederland. De Eindhovense toren dateert van 1970 en was niet alleen de laatste watertoren maar had ook de grootse capaciteit. 18 De schacht kan van baksteen of beton zijn. Er zijn ook watertorens met een open draagskelet, zoals die van Hazerswoude-Rijndijk en Vianen. De tweede architectuurhistorische ontwikkeling is de toepassing van moderne bouwmaterialen en constructietechnieken. Zo werd een open skelet mogelijk uitgevoerd in gewapend beton of in ijzer. Veel architecten en opdrachtgevers vonden een open skelet echter niet voldoen aan de traditionele esthetische normen. Wel werd er vanaf de jaren twintig van de twintigste eeuw meer in gewapend beton gebouwd. Er werden weer watertorens ontworpen met een rechte schacht waar het reservoir vanaf de buitenkant bijna niet in te herkennen was. Telkens als er een nieuwe architectuurstijl opkwam of er nieuwe constructie- en installatietechnieken werden bedacht, ontstond er discussie over de juiste vormgeving van watertorens. Watertorens waren manifest aanwezig in hun omgeving en met hun ontwerp gaven architecten nogal eens hun visitekaartje af. Dat heeft geresulteerd in een grote variatie in architectonische verschijningsvormen. Rechterpagina: Watertoren, eveneens naar ontwerp van Francke (1907-1908). Lichte, stalen dakconstructie met een volmaakte symmetrie. Groningen, Noorderbinnensingel 14. Onder: De watertoren in Goes is naar een ontwerp van Carl Francke uit Bremen. Het is de eerste watertoren in Nederland met een stalen open skelet en betonnen kuip met stalen binnenwand. Goes, ’s Gravenpolderseweg bij 15.
1 De monumentale waarden van watertorens en watertorenterreinen | 21
- Page 1 and 2: een toekomst voor watertorens Handr
- Page 3 and 4: inhoud WOORD VOORAF 7 InleIDIng 9 1
- Page 5 and 6: | 5
- Page 7 and 8: woord vooraf Watertorens zijn boods
- Page 9 and 10: inleiding Watertorens werden voorna
- Page 11 and 12: 1 de monumentale waarden van watert
- Page 13 and 14: Watertoren op vierkante grondslag m
- Page 15 and 16: gaafheid en herkenbaarheid De verti
- Page 17: Schematisch overzicht van een inmid
- Page 22 and 23: De rol van de Rijksdienst voor het
- Page 24 and 25: 24 | gen liggen dan over de hoofdbe
- Page 26 and 27: De rol van de Rijksdienst voor het
- Page 28 and 29: De Poldertoren, naar een ontwerp va
- Page 30 and 31: 32 | historisch materiaal en houdt
- Page 33 and 34: Linkerpagina: De originele gietijze
- Page 35 and 36: 4 uitgangspunten voor een goed plan
- Page 37 and 38: nige zaal omgevormde waterreservoir
- Page 39 and 40: Onder het waterreservoir is een bet
- Page 41: Een oplossing kan zijn de lift of t
- Page 44 and 45: 44 | 4. waardevolle accumulatie van
- Page 46 and 47: 46 | lengte vergunningprocedure De
- Page 48 and 49: 48 | bijlage 2b: wet- en regelgevin
- Page 50 and 51: 50 | Bij bestanddelen door onderlin
- Page 52 and 53: 52 | bijlage 4: nuttige adressen Ad
- Page 54 and 55: 54 | bijlage 5: verklarende woorden
- Page 56: colofon De inhoud van deze brochure
1 De monumentale waarden van <strong>watertorens</strong> en watertorenterreinen | 21
Change language