Passo San Gottardo - BIKE & trekking
Passo San Gottardo - BIKE & trekking
Passo San Gottardo - BIKE & trekking
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
P A S S I E V O O R P A S S E N<br />
<strong>Passo</strong><br />
<strong>San</strong> <strong>Gottardo</strong><br />
(2.106 ( 6 meter, ZZwitserland) i l d)<br />
TEKST: JORIS BIRNIE. FOTO’S: JORIS LUGTIGHEID<br />
Een majestueus berglandschap met daarin op elkaar gestapelde haarspeldbochten,<br />
een bestrating van kunstig gelegde natuursteentjes; de oude<br />
passtraat van de Zwitserse <strong>Passo</strong> <strong>San</strong> <strong>Gottardo</strong> heeft het allemaal. Oftewel:<br />
wie via de Gotthard de Alpen doorkruist op weg naar het zuiden, moet beslist<br />
een extra dag inplannen om deze pas te beklimmen. Je krijgt er geen spijt van.<br />
XX <strong>BIKE</strong> & TREKKING
<strong>BIKE</strong> & TREKKING XX
Wie kent ’m niet, de Gotthard. Vooral de files aan<br />
weerszijden van de tunnel door deze Zwitserse berg zijn<br />
berucht. En dat er over de Gotthard een bergpas loopt<br />
is ook wel bekend. Hoog, maar weinig spannend. Zeker<br />
als je vanuit het zuiden komt knal je met dik tachtig<br />
over een soort bergsnelweg omhoog. Maar zo was het<br />
natuurlijk niet altijd. Vroeger slingerde de Gotthardpas<br />
in vele tientallen bochten omhoog en omlaag. En het<br />
mooie is; een deel van die bochten ligt er nog, in een<br />
verscholen vallei aan de zuidkant van de berg. Daarom<br />
hebben we het vanaf nu niet over de <strong>San</strong>kt Gotthard-<br />
Pass, maar over de <strong>Passo</strong> <strong>San</strong> <strong>Gottardo</strong>. Want aan de<br />
zuidkant van de berg spreekt men geen Duits, maar<br />
Italiaans. Het zuidelijk deel van de oude passtraat heeft<br />
daarom ook een Italiaanse naam: Tremola, genoemd<br />
naar de gelijknamige vallei. Dat klinkt mooi en dat is het<br />
ook, want de Tremola is ongetwijfeld één van de mooiste<br />
passtraten van de Alpen.<br />
Rijke historie<br />
De Gotthardstrasse verbindt de plaatsen Altdorf en<br />
Airolo. En daarmee ook Noord-Europa met Zuid-Europa.<br />
Want in de tijd vóór de komst van de treintunnel was de<br />
<strong>San</strong>kt Gotthard-Pass één van de belangrijkste noordzuidverbindingen.<br />
Niet dat dat altijd al het geval was.<br />
Voor zover bekend namen de Romeinen – in hun tijd de<br />
baas over Zwitserland – nooit de route over de Gotthard.<br />
Pas in de vroege middeleeuwen werd de Gotthard als<br />
verbinding tussen noord en zuid ontdekt. Met grote<br />
gevolgen, want het alsmaar toenemende verkeer over de<br />
pas leidde er in 1291 toe, dat de verschillende Zwitserse<br />
gebiedjes zich aaneensloten.<br />
De passtraat die wij rijden stamt uit de vroege<br />
negentiende eeuw. De weg was primair bedoeld voor<br />
postkoetsen met vier of vijf paarden ervoor. En ’s winters<br />
trokken diezelfde paarden grote sledes voort! Tot de<br />
treintunnel door de Gotthard in 1882 klaar was. Toen<br />
hadden die postkoetsen ineens niets meer te doen.<br />
Dat het na 1900 toch drukker werd op die oude, smalle<br />
en kronkelige passtraat had alles te maken met de<br />
komst van de auto. In de jaren dertig en veertig van de<br />
vorige eeuw werden daarom flink wat stukken van de<br />
pas beter geschikt gemaakt voor gemotoriseerd verkeer.<br />
De passtraat door Val di Tremola stamt uit die tijd. Best<br />
oud en dus vreemd dat de weg er nog bijna nagelnieuw<br />
bij ligt. Reden: de Zwitsers hebben van de Tremola<br />
een nationaal monument gemaakt. En monumenten,<br />
daar zorg je goed voor, zoals we zelf onderweg<br />
kunnen ervaren. Want op verschillende plekken zijn<br />
stratenmakers bezig met reparaties aan het natuurstenen<br />
wegdek. Prachtig! De kleine kinderkopjes liggen in een<br />
mooi bloemenpatroon en de witte strepen in het midden<br />
van de weg zijn niet geverfd, maar van witte steentjes.<br />
Sombere start<br />
In Airolo, de plaats waar de weg begint, is het<br />
allesbehalve mooi. We bevinden ons in een grauw<br />
industriegebied en de N2, die aansluit op de Tremola,<br />
onderscheidt zich in niets van andere nietszeggende<br />
asfaltwegen. Alleen de gedachte dat hier vijfendertig<br />
Rondes van Zwitserland overheen zijn gereden geeft een<br />
soort van motivatie. En erg is het uiteindelijk ook niet,<br />
want nu kunnen we mooi ons ritme vinden.<br />
Na een kilometer of vijf kruisen we de moderne pasweg<br />
en klimmen we verder omhoog. M’n fietsmaat Peter<br />
heeft het inmiddels ook naar z’n zin, hij heeft z’n ritme<br />
gevonden, wat zich vertaalt in een lach op zijn gezicht.<br />
Weer twee kilometer verder is het zover; het asfalt gaat<br />
over in kinderkopjes. We rijden nu over dezelfde weg als<br />
waar Hennie Kuiper in 1976 de etappe won in de Ronde<br />
van Zwitserland. Dit is het échte werk. Net als Hennie<br />
stoempen we omhoog, door een smal, kloofachtig dal.<br />
We zitten op 1.500 meter en het stijgingspercentage<br />
varieert van zeven tot tien procent. Valt mee, maar de<br />
kinderkopjes remmen de snelheid meer dan we verwacht<br />
hadden. Het weer is echter perfect, met een blauwe<br />
lucht en volop zon. Hoog boven ons raast het verkeer<br />
over de N2, grotendeels overkapt om de weg vrij te<br />
XX <strong>BIKE</strong> & TREKKING<br />
“ De ‘strada antica’ van<br />
de <strong>Passo</strong> <strong>San</strong> <strong>Gottardo</strong><br />
is niet voor niets een<br />
nationaal monument.”
houden van steen- en sneeuwlawines. Terwijl er op<br />
‘onze’ weg, de Tremola, nauwelijks verkeer is. Zo nu en<br />
dan een auto, een paar fietsers, veel stelt het allemaal<br />
niet voor. Logisch, want vrijwel al het gemotoriseerde<br />
verkeer neemt de 17 kilometer lange autotunnel.<br />
Fijn, dan kunnen wij lekker rustig fietsen. Bij een brug<br />
over een riviertje opent het dal zich en zien we het<br />
vervolg van de pas liggen: een hele serie op elkaar<br />
gestapelde haarspeldbochten. ‘Dat belooft wat’, roept<br />
Peter. Ondertussen ben ik eigenlijk verbaasd hoé soepel<br />
hij omhoog rijdt. Peter heeft namelijk wegens een druk<br />
eigen bedrijf nauwelijks kilometers gemaakt voorafgaand<br />
aan de trip.<br />
Haarspeldbochten<br />
Staand klauteren we omhoog, tegen de wand<br />
van de Alpe di Sorecia, die ons bocht na bocht<br />
nieuwe verrassingen brengt. Aan de klinkers zijn we<br />
inmiddels gewend en ook het feit dat een vangrail<br />
ontbreekt deert ons niet. Sterker, het alternatief is<br />
veel mooier: natuurstenen palen met gebeeldhouwde<br />
inscripties. We zitten inmiddels op 1.750 meter en het<br />
stijgingspercentage is niet misselijk, als ik op m’n benen<br />
mag afgaan. Toch maken we behoorlijk tempo, want de<br />
twee fietsers die we nog niet zo lang geleden hebben<br />
ingehaald zitten ver beneden ons. Zwetend klimmen<br />
we verder omhoog, lus na lus na lus. Normaal is het<br />
aanpoten in de bochten, die zijn vaak wat steiler dan<br />
de rechte stukken. Op de Strada di <strong>San</strong> <strong>Gottardo</strong> is<br />
dat anders; hier kunnen we juist in de relatief vlakke en<br />
opvallend ruime bochten enigszins bijkomen.<br />
Linkerpagina: De oude pasweg is bijna twee eeuwen oud,<br />
maar ligt er dankzij zorgvuldig onderhoud nog prima bij.<br />
Boven: Op 1.500 meter hoogte gaat de pasweg de Tremolavallei<br />
in en gaat het asfalt over in kinderkopjes.<br />
Midden: Terwijl het op de oude pasweg flink aanpoten is,<br />
scheurt het vakantieverkeer over de nieuwe pasweg - rechts<br />
in beeld - naar het zuiden.<br />
Onder: Nog maar zeven bochten te gaan.<br />
Rechtsonder: Zulke kilometerpaaltjes maken ze tegenwoordig<br />
niet meer...<br />
<strong>BIKE</strong> & TREKKING XX
“ In 24 verrukkelijke<br />
bochten slingert de<br />
oude passtraat omhoog.”<br />
Als we het eind van de pas in zicht krijgen,<br />
versnellen we het tempo. Veertien kilometer per<br />
uur zegt de teller. Niet slecht voor zo’n steile klim<br />
en een dubbel verzet aan de voorkant. Als Alberto<br />
Contador – die hier in 2006 een etappe in de Ronde<br />
van Zwitserland won – dansen we omhoog. En<br />
aan het eind van de pas hebben we zo veel vaart,<br />
dat we bijna Lago della Piazza op de pashoogte<br />
inrijden. Een frisse duik klinkt verleidelijk, maar de<br />
wel erg frisse koelte op deze hoogte weerhoudt<br />
ons ervan.<br />
Het is druk op de pashoogte bij Ospizio. Auto’s,<br />
motoren en de obligatoire souvenirwinkels en<br />
eettentjes. We plaatsen de bikes tegen het volledig<br />
met stickers volgeplakte bord, waarop nog nét de<br />
tekst ‘<strong>San</strong> <strong>Gottardo</strong>’ te ontcijferen valt. De Tremola<br />
loopt nog een kilometer of wat door, precies tot aan<br />
de grens van de kantons Uri en Ticino. Preciés op<br />
dat punt maken de klinkers dan weer plaats voor<br />
asfalt. Maar voor ons is het genoeg geweest. Aan<br />
de oever van het meer rusten we uit van onze klim<br />
en genieten we van het uitzicht op het water en de<br />
bergen die erin weerspiegelen. Wat een feest, deze<br />
historische pas!<br />
XX <strong>BIKE</strong> & TREKKING<br />
I N F O<br />
Deze reportage is tot stand gekomen in samenwerking<br />
met Roadbike Holidays. Deze organisatie<br />
behartigt de belangen van veertig hotels in Duits land,<br />
Oostenrijk en Italië. Al deze Roadbike Holidays hotels<br />
zijn gespecialiseerd in het verzorgen van gasten<br />
met een passie voor smalle banden. Dat komt er<br />
in de praktijk op neer dat de hotelier en zijn staf<br />
garant staan voor een onbezorgde racefiets vakantie<br />
met volop route-informatie, goede voeding, tips,<br />
onderhoud, overdekte fietsstalling, gidsen en zelfs<br />
begeleiding met een materiaalwagen onderweg.<br />
www.roadbike-holidays.com<br />
Wij verbleven in Bergsporthotel Crestas in de plaats<br />
Brigels. Een mooie plek voor liefhebbers van het<br />
maken van hoogtemeters. Vanuit Brigels zijn - naast<br />
de Gotthardpas - ook de Lukmanierpas (1.914 m)<br />
en de Oberalppas (2.044 m) prima aan te fietsen.<br />
Wie goede benen heeft kan vanaf Brigels een<br />
ronde doen van ruim 150 kilometer lengte en 3.750<br />
hoogtemeters, waarbij je de drie passen overgaat.<br />
www.crestas.ch<br />
Natte bergfietsersdroom: een perfect onderhouden kinderkopjesweg door een schitterende vallei.<br />
Bergpas in de volgende editie van B&t:<br />
Puerto de <strong>San</strong> Glorio, Picos de Europa, Spanje<br />
Even lekker uitblazen aan het Lago<br />
della Piazza op de pashoogte.