We Want More! WWW.HUISMAN-ITREC.COM - Technische ...

MATR IX
KWARTAALBLAD VAN DE TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN
Betrouwbaar
testmodel voor
scheepsmotoren
RENDEMENTSVERHOGING VAN OPLEIDINGEN NOODZAKELIJK
VIJF VROUWELIJKE ONDERZOEKERS MET HOOG AMBITIENIVEAU
ONDERZOEKSPROGRAMMA MET MÁXIMA MEDISCH CENTRUM
JAARGANG 13
WINTER / 2006

Technische Universiteit
Eindhoven
Communicatie Service
Centrum
Postbus 513
5600 MB Eindhoven
homepage: http://www.tue.nl
e-mail: matrix@tue.nl
Hoofdredactie
Drs. Han Konings
Telefoon (040) 247 33 30/
247 29 61
Telefax (040) 245 60 33
Informatie over adverteren
H&J Uitgevers
Telefoon (010) 451 55 10
Telefax (010) 451 53 80
Medewerkers aan dit nummer
Cora van den Berg
Elke van Cassel
Chris van de Graaf
Joep Huiskamp
Ivo Jongsma
Paula van de Riet
Maria van Rooijen
Gerard Verhoogt
Eindredactie en coördinatie
Communicatiebureau
Corine Legdeur
Foto’s en illustraties
Jeanette Bos
Vincent van den Hoogen
OGC
Bart van Overbeeke
Basisvormgeving
Proforma,
grafisch ontwerp & advies, bno
Vormgeving
Onnink Grafische Comm. bv,
Oudenbosch
Druk
E.M. de Jong, Baarle-Nassau
Redactieadviesgroep
Mr.drs. B.C. Donders
Drs. W.F. Gaasendam
Prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen
Prof.dr. L.H.J. Verhoef
Matrix wordt gemaakt door het
Communicatie Service Centrum
van de TU/e en verschijnt vier
keer per jaar. Het blad wordt
(na schriftelijk verzoek)
kosteloos toegezonden aan
TU/e-ingenieurs en aan een
scala van andere, externe
relaties.
Gehele of gedeeltelijke
overname van artikelen uit
Matrix is alleen toegestaan
na overleg met de redactie en
met bronvermelding. Voor het
gebruik van de foto’s of andere
illustraties is toestemming van
de maker nodig.
Het eerstvolgende nummer van
Matrix verschijnt
in maart 2007.
2
Colofon
ISSN 1380-247X
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
TU/e -CONGRESTIP
‘Nieuwe perspectieven voor ontwerpmanagement’
Lydia
van Well (21)
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Datum:
Dinsdag 20 maart 2006, van 9.00 tot 17.00 uur.
Plaats:
TU/e-Auditorium.
Inhoud:
In dit 8e voorjaarssymposium ADMS is aandacht voor de
behoefte aan een betere beheersing van het ontwerpproces en
aan instrumenten die dynamische processen van wijzigingen
beter faciliteren en die beter anticiperen op de toekomstige
huisvestingsbehoeften. Deze problematiek speelt in een
breed gebied van de utiliteitsbouw. De dagvoorzitter is prof.dr.
Maarten van Rossem.
Doelgroep:
Iedereen die betrokken is bij ontwerpprocessen in de bouw,
zowel uit academische wereld als uit de beroepspraktijk.
Organisatie:
De postdoctorale opleiding Architectural Design Management
Systems (ADMS) van de TU/e.
Meer informatie en aanmelden:
http://w3.bwk.tue.nl/adms en mw. E. Abzach, tel. 040-2472715.
ingenieur-in-spe
Derdejaars studente Technische Informatica. Heeft op het
Eldecollege in Schijndel gezeten. Is sinds 1 juli 2006 penningmeester
van studievereniging GEWIS.
Wat is je toekomstig beroep? Ik weet het nog niet precies,
maar de bedrijfskundige kant van het vak vind ik het leukst.
Dus meer projectleiding dan inhoudelijk.
Wat is het leukste moment van het afgelopen jaar? De
constitutieborrel met het oud en nieuw bestuur van de studievereniging.
Ook de Introductieweek met de nieuwe studenten
was erg leuk.
Wie vind jij de beste TU/e-docent? Dr. Rob Nederpelt
Lazarom, hij gaf Logica en Verzamelingenleer in het eerste jaar.
Zijn uitleg was gestructureerd en systematisch.
Wat wil je graag veranderen op de TU/e? De pas ingevoerde
regeling dat je na drie tentamenpogingen een tijdsplanning
voor de vierde poging moet aanleveren.
Wat is je favoriete muziek?Ik heb geen voorkeur voor een bepaalde
soort muziek. Het top-veertig-werk vind ik wel aardig.
Belangrijkste in je omgeving? Mijn ouders en mijn vriend.

Op de cover:
Dr.ir. Gerrit Oosterhuis
ontwierp een verbeterde
model-pod voor
cruiseschepen.
Lees verder op pagina 18.
Foto: OGC
4
8
16
inhoud
BELEID
TU/e strijdt tegen de uitval in het eerste jaar
IN GESPREK
Bèta’s moeten de samenleving in
20
28
Het is één van de meest weerbarstige problemen in het eerste jaar van de
studie: uitval van studenten. Ongeveer drie van de tien schrijft zich bij aanvang
van het tweede jaar niet meer in. Het is de vraag of dit aantal omlaag
kan zonder offers te brengen aan het niveau van de opleidingen.
Hij heeft het volste vertrouwen dat de liefde tussen Nederlanders en bèta
en techniek weer zal opbloeien. Drs. Arie Kraaijeveld van het Platform Bèta
Techniek, een club met een portemonnee die gevuld is met tientallen miljoenen
euro’s, belooft zelfs dat er binnen enkele jaren vijftien procent meer
technici worden afgeleverd.
ONDERZOEK
Betere helm door menselijk testhoofd
Aluminium testhoofden vertonen een te geringe overeenkomst met een
echt menselijk hoofd. Dr. ir. Eric van den Bosch ontwikkelde onder meer een
nieuw kunsthoofd, dat meer op een echt hoofd lijkt en betere data oplevert.
BELEID
TU/e streeft naar meer vrouwelijke wetenschappers/ Met de
benoeming van vijf jonge vrouwelijke onderzoekers op de zogeheten
‘Women in Science tenure tracks’ en de lancering van een nieuw
netwerk voor vrouwen hoopt het College van Bestuur de doorstroom van
vrouwen binnen de TU/e te bevorderen.
DE VONK
Hoogleraar geboeid door menselijke perceptie/ Opgeleid en
gepromoveerd in de fysica, maakte hij in 2003 de overstap van Philips
Research naar de jonge faculteit Industrial Design. Een stelling bij
zijn proefschrift uit 1992 wees al vooruit naar zijn leerstoel User
Centered Engineering: ‘De huidige generatie consumentenelektronica
ondersteunt onvoldoende de intenties van de gebruiker’.
en verder in dit nummer
• TU/e in de pers / 7 • Nieuws over bedrijfsleven / 11 • Honours programme
/ 12 • Op stage / 14 • Nieuws over onderwijs / 15 • Titanenstrijd om standaard
voor mobiel betalen / 24 • Nieuws over onderzoek/ 26 • Nieuws over
alumni / 33 • Innovation Lab zoekt engelen / 34 • Nieuwe gebouwen op de
TU/e-campus / 36 • Samenwerking TU/e en Máxima Medisch Centrum /38
• GTD onsluit kennis voor ondernemers/40 • Planningssoftware vertelt wat
nú moet gebeuren / 42 • Ingenieur in Argentinië / 44 • Eindhoven studentenstad?
/ 46 • Ontwerper in opleiding / 49 • Nieuws ontwerpen / 51 • Magie in
polymeren/ 52 • Agenda en service-rubriek /54
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 3

4
XXXXXXXXXXX
BELEID
TU/e strijdt
tegen de uitval
in het eerste jaar
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6

FOTO: BART VAN OVERBEEKE
Het is één van de meest weerbarstige problemen in het eerste jaar
van de studie: uitval van studenten. Ongeveer drie van de tien
schrijft zich bij aanvang van het tweede jaar niet meer in. Het is de
vraag of dit aantal omlaag kan zonder offers te brengen aan het
niveau van de opleidingen. Opleidingsdirecteuren van de TU/e aan
het woord over het verbeteren van deze zogenaamde rendementen.
De Nederlandse economie schreeuwt
om meer opgeleiden in bèta en techniek.
Technische universiteiten dragen hun
steentje bij. Dit kan in principe op twee
manieren: enerzijds meer instroom,
anderzijds minder vroegtijdige uitstroom
en snellere doorstroming. Aan de instroom
wordt op alle fronten gewerkt. De aanpak
van vroegtijdige uitstroom en snellere
doorstroming is lastiger. Het is onzeker
welke winsten daar te behalen zijn, en jaarlijkse
fluctuaties in uitval van studenten
maken het moeilijk om maatregelen op
effectiviteit te beoordelen.
Toch zet de TU/e in op het verbeteren van
de rendementen. Uit verantwoordelijkheid
voor de samenleving én voor het verbeteren
van de opleidingen.
Er is een pakket van maatregelen vastgesteld
om uiteindelijk te komen tot een
verlaging van de uitval van vijf tot tien procent,
toch ongeveer honderd studenten per
jaar. Veel wordt verwacht van de gesprekken
die na een halfjaar studeren gevoerd
gaan worden met studenten. Hier wordt
glashelder uiteengezet wat de slagingskansen
van de student zijn. Dit zogenaamde
dringend studieadvies moet aanzetten
tot extra inspanningen en zo voorkomen
dat iemand zo ver achterop raakt dat
inlopen onmogelijk wordt. Anderzijds is
het wenselijk dat een student tijdig de studie
staakt, zodat inspanningen van de faculteiten
ten goede komen aan de kansrijken.
Mocht blijken dat het dringend studie-
advies niet het gewenste effect heeft, dan
kan worden overgegaan tot een bindend
studieadvies: bij een ‘nee’ van de faculteit,
is het een onontkoombaar exit voor de student.
Met studenten die uitvallen worden
gesprekken gevoerd om te achterhalen wat
de problemen in de studie zijn geweest,
om zo te leren van de ervaringen.
Vermoedelijk zit een groot probleem bij de
achterstand op het gebied van wiskunde
die leerlingen van het vwo hebben. Veel
faculteiten zijn al bezig met bijspijkercursussen,
bijvoorbeeld in het eerste semester
van de opleiding.
Andere oplossingen die de TU/e treft om
de studenten niet onnodig te laten uitvallen,
zijn betere studievoorlichting, betere
studiebegeleiding, betere faciliteiten en
het aantrekkelijker maken van de campus,
ingrepen in de opbouw van het curriculum,
aanpassingen in het docententeam en
aandacht voor differentiatie. Of en in welke
mate maatregelen effect zullen sorteren,
blijkt in de komende tijd waarin alle faculteiten
aan de slag gaan met de plannen.
Mentaliteit
Aan het woord twee opleidingsdirecteuren
die de missie moeten voltooien. Dr.ir. Lex
Lemmens, opleidingsdirecteur van de faculteit
Technologie Management en dr.ir.
Bram de Kraker van Werktuigbouwkunde
spreken over de uitdagingen en onmogelijkheden
van de uitval van studenten.
Want het is geen gemakkelijke klus, zegt
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 5

BELEID
Lemmens. Het is volgens hem ook niet
vanzelfsprekend dat de rendementen punt
van discussie zijn. ‘Ze schommelen door
de jaren heen rond zestig procent. Ik weet
dat aan de Universiteit van Tilburg de
rendementen bij sommige opleidingen
zelfs vijftig procent zijn. Daar discussieert
niemand over. Bij technische opleidingen
gebeurt dat wel. Die discussie is ontstaan
vanwege de maatschappelijke roep om
meer ingenieurs.’
Lemmens ziet de achterstand in wiskunde
die studenten uit het voortgezet onderwijs
hebben als belangrijk probleem. ‘Ze
hebben een gebrek aan vaardigheden in
bijvoorbeeld wiskunde of natuurkunde.
Wanneer je in het curriculum meteen
hard van start gaat, kan het gebeuren dat
mensen de eerste boot missen en afhaken.
Wanneer de achterstand vooraf wordt weggewerkt,
kan dat voorkomen dat er mensen
afvallen.’
Hij zet daarom in op het repareren van ‘het
gaatje’. ‘We hebben een aansluitingsvak
waarbij studenten de wiskunde van de
middelbare school nog eens overdoen met
extra aandacht voor rekenvaardigheden.
Dat is als voorbereiding op het vak ‘calculus’.
Ik heb er hoge verwachtingen van,
maar we zijn hier nog niet zo lang mee
bezig. Het is te vroeg om iets te zeggen
over de resultaten. Wat we wel zien is dat
het slagingspercentage na de eerste keer
calculus dertig procent was. Dat percentage
is bij het aansluitingsvak bijna tachtig procent.
De wiskundedocent verwacht dat die
tachtig procent een goede kans heeft om
ook calculus meteen te halen.’
6 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Ook aan de mentaliteit van eerstejaars valt
nog veel te verbeteren, meent Lemmens.
‘De beste mensen van het vwo komen naar
de TU’s. In het voortgezet onderwijs hebben
ze weinig hoeven doen, en hebben
alles probleemloos gehaald. Zij hebben dus
een studiehouding aangeleerd die niet past
bij die van deze universiteit. Daarbij gaan
ze mogelijk ook nog verder met feesten of
komen pas echt los. Om dat probleem aan
te pakken zul je ze een andere studiehouding
moeten aanleren.’
Het veranderen van de studiehouding is
een moeilijke opgave, maar opleidingen
kunnen er zeker wat aan doen. Met andere
onderwijsvormen bijvoorbeeld. Een positieve
verandering is volgens Lemmens het
OGO-onderwijs. De studiehouding blijkt
daar beter dan bij collegevakken. Dat komt
omdat ze in groepen werken en elkaar
aanspreken op inspanningen. Je kunt je
niet zomaar onttrekken aan het werk. Om
die reden denken faculteiten na over het
vormen van groepjes bij colleges.
Financiële beloning
De Kraker, opleidingsdirecteur van de faculteit
Werktuigbouwkunde, wist niet
meteen wat hij moest met de plannen om
de studierendementen te verbeteren. ‘We
hebben het idee dat we ons best doen.
Waar winst te halen is, hebben we die situatie
al aangepakt.’
Dat betekent overigens niet dat De Kraker
niks doet. Integendeel: ‘We hebben
drie projecten ingediend bij WO Sprint
(Stimuleringsprogramma Innovatief
Natuurwetenschappelijk en Technisch
Onderwijs). We hebben voorgesteld om elk
tentamen wat een student haalt te belonen
met zestig euro. Dan kun je bijverdienen
wat je mist door je baantje op te zeggen.
Opleidingsdirecteuren
dr.ir. Bram de Kraker
(links) en dr.ir. Lex
Lemmens spannen zich
in om het rendement
van hun opleiding te
verhogen.
Als alle 180 studenten dan zo hard gaan
werken dat ze in één jaar hun propedeuse
halen, honderd procent rendement, dan
kost ons dat een ton. Het is te overwegen.
Je hebt alleen maar gemotiveerde studenten
en het scheelt veel werk voor de staf. Op
dat plan kwam meteen veel kritiek.’
Een tweede voorstel was om vwo-docenten
aan onze faculteit de begeleide zelfstudie
van studenten te betrekken. ‘Dat werkt twee
kanten op. We hebben al gezien dat studenten
trekken naar de vwo-docent omdat die
het zo uitlegt dat het beter te begrijpen is
voor studenten. Ook het vwo wil meer contacten
met de universiteit. Dit plan is helaas
afgeschoten omdat het niet te transformeren
zou zijn naar andere faculteiten.’
Aantrekkelijke omgeving
Een derde project is goedgekeurd. Dat is
het aantrekkelijk maken van de faculteit
zodat studenten in eigen ruimtes kunnen
werken waar een ouderejaars student rondloopt
die de jongerejaars helpt met vraagstukken
en het plannen van de studie. De
faculteit is het idee nu aan het uitwerken.
Het plan om studenten aan de faculteit te
binden door een aantrekkelijke omgeving
te bieden, komt voort uit onderzoek wat
sinds drie jaar onder honderden studenten
wordt uitgevoerd. Daaruit blijkt dat het
op de universiteit snel gaat, dat wiskunde
anders is en dat er veel uren studie worden
gevraagd, terwijl de studenten de studie
in veel minder tijd willen doen. Het komt
erop neer dat de huidige student maximaal
dertig uur wil investeren, terwijl de faculteit
er veertig vraagt. Studeren is niet meer het
hoogste goed, concludeert De Kraker. ‘Als
we iets willen bereiken, dan moeten we de
studenten meer binden aan de faculteit. Ze
moeten het idee krijgen dat een werkdag

duurt van negen tot vijf en die ben je hier,
ook als er niks in het rooster staat. We
moeten dus de onderwijsleeromgeving
aantrekkelijker maken. Eigenlijk zou het
zo moeten zijn dat als je hier veertig uur
per week aanwezig bent, dat je dan in het
weekend niet veel meer hoeft doen. Dan
kan een student werken op zaterdag en
sporten op zondag. Dat is bijna het idee
van een huiswerkvrije universiteit. Elk uur
dat we studenten aan ons kunnen binden,
is een uur ten gunste van het rendement.’
Natuurwet
Volgens Lemmens hebben maatregelen
soms een korte levensduur. ‘Studenten passen
zich aan de nieuwe omstandigheden
aan. Wij hebben altijd veel maatregelen
genomen om rendementen te verbeteren.
We zien dat iets even werkt, maar na een
of twee jaar is het effect weg. Een mechanisme
wat speelt, is bijvoorbeeld: wiskunde
TU/e in de pers
berichten uit landelijke en regionale bladen
‘HET IS NIET ZOMAAR EEN
PROEFOPSTELLING IN EEN LABO-
RATORIUM, MAAR EEN ENORM
INTERNATIONAAL PROJECT MET
GROTE POLITIEKE ZICHTBAAR-
HEID.’
Prof.dr. NIEK LOPES
CARDOZO, hoogleraar
Plasmafysica, in het artikel
‘Iter moet alle beloften inlossen’
in het TECHNISCH
WEEKBLAD van 21 oktober
2006.
‘IEDEREEN MAG EEN DRAAD-
LOOS NETWERK NEERZETTEN
EN ZELF BESLISSEN HET AL DAN
NIET TOEGANKELIJK TE MAKEN
VOOR ANDEREN.’
Prof.mr.dr. JAN SMITS,
hoogleraar Recht en ethiek,
in het artikel ‘Meeliften
op internet strafbaar’,
in het NEDERLANDS
blijkt moeilijk en studenten kunnen het
halen als ze elke week hard oefenen. Je verplicht
ze om elke week vijf sommen op te
lossen. Dat doen ze, maar ze besteden dan
minder tijd aan economie of statistiek. De
student vat die extra sommen niet op als: ik
moet meer studeren. Hij vat het op als een
signaal dat hij de tijd die gereserveerd is
voor de studie, anders moet verdelen. Als
opleidingsdirecteur heb je daar niets over
te zeggen, maar je kunt wel proberen het
te beïnvloeden.’ De beste resultaten ziet
Lemmens bij financiële prikkels. ‘Dat zijn
prikkels als de studiebeurs die is beperkt
tot vijf jaar. Volgend jaar komen de leerrechten,
dat zal invloed hebben. Misschien
wel meer invloed dan alle plannen die wij
verzinnen.’
Lemmens weet dat de hoogte van rendementen
al jaren ongeveer hetzelfde is.
Sommigen zien het percentage van de
uitval bijna als een natuurwet die telkens
DAGBLAD van 29 september
2006.
‘WIND IS ONVOORSPELBAAR.
OMDAT ER MEER WINDPARKEN
KOMEN KRIJG JE MEER FLUCTUA-
TIES IN HET NET, EN DIE KUNNEN
TOT STORINGEN LEIDEN.’
Prof.dr.ir. JAN BLOM,
hoogleraar Elektrische
Energietechniek, in het artikel
‘Stroomnet zonder storingen
is illusie’, in het NRC
HANDELSBLAD van 6
november 2006.
‘IK BEN BEROEPSMATIG WAN-
TROUWEND. EN WIE DAT IS,
KAN IN DIGID WEL WAT GATEN
SCHIETEN.’
Prof.dr. BART JACOBS,
deeltijd-hoogleraar
Computerbeveiliging, in
het artikel ‘Hoe veilig is
digitale identiteit?’ in het
EINDHOVENS DAGBLAD
van 24 oktober 2006.
‘WE HEBBEN TIEN JAAR LANG
HET MINISTERIE GEVRAAGD
OM TOESTEMMING VOOR HET
OPRICHTING VAN EEN EERSTE-
GRAADS LERARENOPLEIDING
INFORMATICA. DAT VONDEN ZE
OVERBODIG.’
Prof.dr.ir. JAN FRISO
GROOTE, hoogleraar
Informatica, in het artikel
‘Nederland verwaarloost
ict-onderwijs’, in
COMPUTABLE van 13
oktober 2006.
‘LATEN WE HET HEBBEN OVER
URGENTE MAATSCHAPPELIJKE
KWESTIES WAAROVER DE
PARTIJEN HET JUIST NIET MET
weer op hetzelfde niveau zal uitkomen.
De opleidingsdirecteur wil desondanks de
strijd aan met de gebrekkige studiementaliteit
en de onvolkomenheden in de opleidingen.
Maar niet ten koste van alles. ‘We
moeten zeker tempo in de studie krijgen,
maar studenten moeten meer doen dan
studeren. Academische vorming is meer
dan achter de boeken zitten. Ik vind het
vervelend als studenten een aantal dagen
per week werken, want dan besluiten ze
in feite om in deeltijd te studeren. Dat kan
niet in een voltijdstudie. Maar als ze bij
Studium Generale actief zijn, een studiereis
organiseren of zich inzetten voor een
studievereniging, dan kan ik dat niet negatief
vinden, ook al kost het tijd die ze ook
voor de studie hadden kunnen gebruiken.
Desondanks moeten we streven naar een
reële studietijd; we kunnen het niet betalen
om iedereen maar zelf te laten bepalen
wanneer hij zijn diploma haalt.’
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
Emeritus-hoogleraar prof.ir. Kees Daey Ouwens
ELKAAR EENS ZIJN. ZOALS KLI-
MAATVERANDERING.’
Prof.ir. KEES DAEY
OUWENS, hoogleraar
Duurzame Energie, in
‘Duurzame energieplannen
partijen getoetst’, in
ONEWORLD.NL
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
7

XXXXXXXXXXX
IN GESPREK
Arie Kraaijeveld
hekelt het beeld
van bèta’s in de
maatschappij.
FOTO’S: BART VAN OVERBEEKE
ARIE KRAAIJEVELD,
VOORZITTER VAN HET
PLATFORM BÈTA TECHNIEK
‘Bèta’s moeten
de samenleving in’
Hij heeft het volste vertrouwen dat de liefde tussen Nederlanders en bèta en techniek
weer zal opbloeien. Drs. Arie Kraaijeveld van het Platform Bèta Techniek, een club met een
portemonnee die gevuld is met tientallen miljoenen euro’s, belooft zelfs dat er binnen
enkele jaren vijftien procent meer technici worden afgeleverd. Welke cupido moet dat
doen? Verwondering en bewondering en de schoonheid van natuur en techniek.
Het tekort aan bèta’s en technici is geen specifiek
Nederlands probleem, je ziet het in heel West-Europa,
zegt Kraaijeveld. De redenen daarvoor somt de voormalig
voorzitter van de vereniging FME-CWM, de ondernemersorganisatie
voor de technologisch industriële sector,
probleemloos op. Nieuwe en lichtere studies bijvoorbeeld.
‘Er zijn veel studies als vrijetijdswetenschappen, vrouwenstudies
en theaterwetenschappen die makkelijker zijn
en daarom relatief groeiden ten opzichte van bijvoorbeeld
8 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
elektrotechniek. Techniek en natuurwetenschappen zijn
nu eenmaal arbeidsintensievere studies.’
Ook de beeldvorming van bètatechniek is niet goed: ‘Het
is het beeld van de nerd die met moeilijke dingen bezig
is. Aan het begin van de vorige eeuw kregen we de ene
Nobelprijs na de andere. Daar was bewondering voor en
het wekte verwondering. Honderd jaar later nemen we
die kennis als vanzelfsprekend aan.’ De voormalig docent
scheikunde illustreert: ‘Er ligt hier een opnameappa-

aatje op tafel. Dat neemt mijn stem op die later weer is
af te spelen. Dat wekt mijn verwondering omdat ik een
schei- en natuurkundige ben. Maar dat is niet meer gemeengoed.
En als miljoenen kinderen zich niet meer verwonderen,
dan gaat dat ten koste van het aantal kinderen
dat techniek gaat studeren. Mijn generatie verwonderde
zich nog om de televisie die voor het eerst de huiskamer
werd binnengedragen. Kom daar nog eens om.’
Ook ingenieurs hebben te weinig laten zien wat ze doen.
Ze moeten hun vak beter communiceren. Maar van
marketing hebben ze vaak niet veel kaas gegeten, meent
Kraaijeveld.
Geen fuik
Een ander probleem is het misverstand dat een studie
aan een technische universiteit leidt naar een fuik waar
je niet meer uitkomt. Dat er na de studies niets anders
wacht dan een afgebakend werkveld waar geen grote stappen
te maken zijn. ‘Dat is niet waar, maar je ziet wel dat
bijvoorbeeld in de politiek nauwelijks ingenieurs rondlopen.
Terwijl ze talenten hebben die op andere maatschappelijke
terreinen gebruikt kunnen worden. Ze kunnen
nuchterheid brengen. Maar ze vinden het werk van een
politicoloog vaak een palaver. Dat schrikt af.’
De interesse in techniek is volgens de voorzitter in veel
kinderen aanwezig, maar wordt in de eerste jaren van
het onderwijs al verwaarloosd. Te weinig mannen in het
basisonderwijs, meent Kraaijeveld. ‘Eind jaren veertig
van de vorige eeuw hadden we in Nederland nog wetgeving
die verbood dat getrouwde onderwijzeressen les
gaven. Na het huwelijk moesten ze ontslag nemen. Er
was daarom een hoog percentage mannelijke onderwijzers:
tachtig procent. Nu is het precies andersom. We
Kraaijeveld: ‘Het goed
verkopen van de studie werkt.’
hebben in Nederland een cultuur waarin vrouwen niets
aan techniek doen. Dat heeft tot gevolg gehad dat in de
belevingswereld van de huidige onderwijzeressen geen
verwondering voor techniek bestaat. Dat kunnen ze dus
ook nooit doorgeven.’
Maar het grootste probleem ligt toch bij de faculteiten,
meent Kraaijeveld. ‘In 1996 ging Fokker failliet. Dat was
het enige bedrijf in Nederland dat het voor elkaar had gekregen
een hele onderwijskolom naast het bedrijf te laten
ontstaan. Er was een faculteit vliegtuigbouw, er was een
hts en mts vliegtuigbouw en er was een lts voor vaklieden.
Bij het faillissement dachten hoogleraren in Delft dat zij
ook wel konden inpakken. Ik heb daar namens de FME
gesprekken gevoerd. Ik vroeg: waar gaan jullie studenten
naartoe? Het antwoord was: naar Fokker. Dat bleek na
een steekproef niet waar te zijn; de helft ging naar andere
werkgevers. In marketingtermen had de opleiding goud
in handen. Ze hoefden alleen maar aan aankomend studenten
uit te leggen dat wereld met die opleiding open
ligt. Dat is gedaan en de naam van de opleiding is veranderd
in Lucht- en Ruimtevaart. De faculteit is nu twee
keer zo groot als toen Fokker nog bestond en iedereen die
er van af komt krijgt werk. Iedereen haalt er mensen vandaan,
ook de banken en consultants. Het is dus geen fuik,
dat moeten faculteiten weten en uitdragen. Bij werktuigbouw
in Delft is hetzelfde gebeurd. Die groeien nu ook.
Het goed verkopen van de studie werkt.’
Oplossingen
De oorzaken voor het tekort aan technici en bèta’s liggen
verspreid in de kinder- en tienertijd, de jeugd en adolescentie.
De oplossingen die het Platform Bèta Techniek
aandraagt, beslaan ook de hele opeenvolging van scholen
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
9

IN GESPREK
en onderwijsinstellingen die jongeren doorlopen. Het
Platform Bèta Techniek werd in 2004 door de overheid in
het leven geroepen om te zorgen voor voldoende en kwalitatief
goed opgeleide bèta’s en technici. De doelstelling
is om in 2010 vijftien procent meer uitstroom van studenten
uit het bètatechnisch hoger onderwijs (ten opzichte
van 2000) en een betere benutting van bestaand talent in
bedrijven en onderzoeksinstellingen te bewerkstelligen.
Het platform doet dit in programma’s, waarbij de nadruk
ligt op reeds bestaande initiatieven die succesvol zijn. ‘We
zoeken programma’s waar het goed mee gaat en vragen
die om het op te schalen of op andere plaatsen ook uit
te voeren. De oplossingen liggen namelijk niet in Den
Haag, niet bij het platform, maar bij de scholen, bedrijven
en instellingen. Wij geven geld ter ondersteuning. Niet
met formulieren en subsidieaanvragen, maar gewoon
direct aan de slag.’ Een voorbeeld van een project is om
in basisscholen bij 2,5 miljoen kinderen de verwondering
aan te wakkeren. De kinderen zijn maar nog vijf jaar oud,
de leeftijd waarop ze zich nog over alles verwonderen.
Positionering
Aantrekkelijkheid is een sleutelbegrip voor Kraaijeveld.
‘Alfa’s zijn veel beter in staat om hun passie te verbaliseren.
Hoe doet een wiskundige dat? Hoe maakt hij dat vak
attractief? Ik worstelde daar als docent ook mee. Ik heb
besloten om leerlingen elke les vijf minuten een krant
leeg te laten knippen om te zoeken naar iets wat met chemie
te maken heeft. De vragen die daar uit voortkwamen,
gingen we beantwoorden. Zo kwamen leerlingen er achter
dat chemie iets is wat in het dagelijks leven een grote
rol speelt. De volgende stap was dat ik op vrijdagmiddagen
met groepjes leerlingen naar chemische bedrijven
ging. Die verbinding tussen docenten en buitenwereld is
bij fulltime docenten beperkt. Je ziet vaak dat parttimers
de praktijk beter de school of universiteit binnen kunnen
1 0 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Kraaijeveld: ‘De oplossingen liggen niet bij
het platform, maar bij de scholen, bedrijven en
instellingen.’
brengen.’ Dit probleem zag hij bij de Hogeschool van
Amsterdam. ‘Daar zit een jonge docent die de opdracht
kreeg om de faculteit Werktuigbouwkunde onder de loep
te nemen, want die was op sterven na dood. Hij kwam
tot de conclusie dat het met de docenten die er zaten niet
ging lukken. Er zijn jonge docenten gezocht in het bedrijfsleven.
Die geven er nu les. De naam is veranderd in
Engineering, Design & Innovation. Ze zijn nu vier keer
zo groot als vijf jaar geleden. De inhoud van de opleiding
is niet eens drastisch gewijzigd. Het gaat voor een groot
deel om positionering. Om die reden is er een ranglijst
van hts’en om te classificeren hoe het ervoor staat. Dat
prikkelt om beter te presteren.’
Gideonsbende
Het is voor het Platform Bèta Techniek dus zoeken naar
zogenaamde best practices. De vele initiatieven die de
voorzitter de laatste twee jaren tegenkwam, geven hem
het vertrouwen in een succesvolle campagne. ‘Er zijn
nu tachtig vwo-scholen die zich hebben verenigd onder
de naam Technasium. Het Technasium is de Groningse
formule voor beter bètaonderwijs. ‘Zij zeggen: de mammoetwet
heeft veel slechts gebracht. Daarom bieden we
een A en een B-pakket. Met dat B-pakket kun je alles nog
doen. Het is toch misdadig om de jongeren een heel smal
pakket te laten kiezen.’
Een ander voorbeeld is theoretisch fysicus en
Spinozaprijs-winnaar prof.dr. Robbert Dijkgraaf die op
zondagen les geeft aan kinderen. ‘Die gaan met hem naar
de sterren. Hij kan dat ook - die kinderen worden heel
enthousiast. Helaas hebben we niet genoeg van dit soort
mensen. We moeten een Gideonsbende vormen van
mensen die over hun vak kunnen communiceren. Die
maatschappelijke verantwoordelijkheid is nog te weinig
aanwezig.’
De alfakinderen moeten overigens ook mee, zegt
Kraaijeveld. ‘Zij kunnen bewondering krijgen voor de
technici. Er zijn projecten waarin ze bezig zijn met techniekonderwijs
voor hele klassen. Er komen dan talenten
naar boven bij jongetjes en meisjes die voorheen de gek
in de klas waren. Zij krijgen nu bewondering, wat erg
goed is voor hun zelfvertrouwen.’
De missie om de liefde tussen Nederlanders en bètatechniek
nieuw leven in te blazen werpt onmiskenbaar
zijn vruchten af, concludeert de bevlogen Kraaijeveld.
‘Er komt veel los.’ De doelen gaan zonder meer gehaald
worden, weet hij. En daarbij voelt hij zich gesteund
door de middelen die beschikbaar zijn gesteld door de
Nederlandse overheid. ‘Er is veel geld te verdelen: volgend
jaar is er zestig miljoen voor alle lagen: universiteit,
hbo, mbo, vwo, vmbo en basisscholen. Ik kan dat bedrag
bijna niet wegzetten.’

edrijfsleven
nieuws
NIEUWE ELEKTRONENMICROSCOOP
De allernieuwste elektronenmicroscoop van de
TU/e is in oktober in gebruik genomen. De ruim
drie miljoen euro kostende ‘Soft Matter Cryo-
TEM Research Unit’ kan de ordening van moleculaire
structuren driedimensionaal in beeld
brengen. Daardoor ontstaan geheel nieuwe mogelijkheden
voor chemisch, fysisch en biologisch
onderzoek. De nieuwe onderzoeksfaciliteit is het
resultaat van een nauwe samenwerking tussen
de TU/e, de Universiteit Maastricht (UM) en FEI
Company. De microscoop, ontwikkeld door FEI
Company, is de eerste in zijn soort en kan zelfs
in complexe preparaten details kleiner dan een
nanometer zichtbaar maken. Zo kan bijvoorbeeld
het onderzoek naar zonnecellen een extra impuls
krijgen. Daarvan is de ruimtelijke opbouw namelijk
essentieel voor het functioneren. Daarnaast
zal de elektronenmicroscoop worden ingezet
voor het ontwikkelen van nieuwe medicijnafgiftesystemen
en biomedische materialen. Daarbij
komt goed van pas dat de nieuwe microscoop
zeer geschikt is voor het bekijken van zachte
materialen, zoals polymeren of biologische materialen.
Met traditionele elektronenmicroscopen
was dat niet mogelijk omdat de elektronenstraal
die door het monster heengaat, het zachte materiaal
kapot zou maken. Met deze microscoop
is de TU/e de allereerste in de wereld en heeft
daarmee een technische voorsprong op anderen.
Meer informatie over de microscoop is te vinden
op www.cryotem.nl.
VOLAUTOMATISCHE
DISTRIBUTIECENTRA
Automatisering. Sinds deze term in de jaren
zestig zijn intrede deed, is de inrichting van
heel wat bedrijfshallen totaal veranderd.
Maar bij ‘orderpicking’ in magazijnen -op het
oog een vrij simpel proces- blijken mensen
nog een groot deel van het werk te doen.
Het Embedded Systems Institute (ESI, een
samenwerkingsinstituut van de drie TU’s, TNO
en enkele bedrijven) en het Veghelse bedrijf
Vanderlande Industries gaan samen onderzoeken
of dit werk ook kan zonder mensenhanden. Een
consortium van bedrijven en instellingen, geleid
door het ESI, is in oktober begonnen met het
project Flexible Automated Logistics Concepts
(Falcon). Het totaalbudget is acht miljoen euro,
de looptijd is vier jaar en de mankracht twintig
fte - ruim veertig man. Die gaan aan de slag bij
de drie TU’s, bij Vanderlande, bij ESI en later
ook bij enkele kleine en middelgrote bedrijven
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
voor de realisatie van specifieke onderdelen.
De ambitie: het distributiecentrum als het ware
opnieuw uitvinden, opnieuw bedenken. En dat
kan leiden tot een heel ander magazijn. Aan het
einde van de rit moeten er nieuwe methoden
en tools klaarliggen om volautomatische
distributiecentra te ontwerpen. Hoogniveau
modellen bijvoorbeeld, die de hele logistieke
flow simuleren, waaruit vervolgens automatisch
een softwarecode gegenereerd kan worden
voor de distributiesystemen. Maar ook zeer
concrete zaken zoals eenvoudige, betrouwbare
grijptechnieken met bijbehorende grijpers om
artikelen op te tillen en te verplaatsen.
TU/e HELPT BIJ POLITIEONDERZOEK
De onderzoeksdiensten van de politie Brabant
Zuid-Oost roepen de hulp in van de TU/e voor
het verbeteren van hun opsporingsmethodes.
Vooral voor het forensisch onderzoek beschikt
Ondernemen en Technologie
3D-VISUALISATIE EN DESIGN
De ‘Soft Matter Cryo-TEM Research Unit’
kan de ordening van moleculaire structuren
driedimensionaal in beeld brengen.
de universiteit over kennis die mogelijk vrijwel
direct kan worden ingezet bij het oplossen van
misdaden. Gedacht wordt aan technologieën
als patroonherkenning, 3D-scans en zelflerende
systemen. De zoektocht naar technieken
en technologieën die de prestaties van de
Nederlandse politie moeten verbeteren, begon
toen de regering medio 2005 een plan aankondigde
om de opsporing van misdaad te verbeteren.
Volgens het kabinet loopt Nederland ver
achter bij landen als Australië en de Verenigde
Staten. Daarom wordt er extra geld uitgetrokken
voor forensisch onderzoek en komt er een
innovatieplatform voor deze tak van onderzoek.
De gedachte is dat techniek en technologie
de opsporingspercentages significant kunnen
verbeteren. Met dat idee kwam Bert Corbijn
van de Forensisch Technische Recherche bij
het TU/e Innovation Lab. Op dit moment wordt
gezocht naar projecten waarbij kennis van de
TU/e wordt gebruikt bij het verbeteren van onderzoeksmethoden.
Ir. Wim Bens, directeur van
het Innovation Lab, vond binnen de faculteiten
onderwerpen waarmee de TU/e en de politie
aan de slag zouden kunnen. Bijvoorbeeld op
het gebied van patroonherkenning, waarbij
computers in staat zijn bandensporen of sporen
op een kogel te herkennen. Bij de faculteit BMT
wordt hieraan gewerkt. Een ander gebied is het
analyseren van vocht dat op slachtoffers wordt
aangetroffen. Daarin kunnen sporen van DNA
aanwezig zijn. Ditzelfde geldt voor het herkennen
en analyseren van geuren. Ook denkt Bens
aan zelflerende systemen die de politie kunnen
helpen hun kennis en informatie met computers
te koppelen, vergroten en inzichtelijk te maken.
Jaarlijks organiseert de TU/e de lezingenreeks ‘Ondernemen en Technologie’, bedoeld voor
mensen uit het bedrijfsleven. De lezingen vinden plaats in de vergaderzaal van Kennispoort,
aan de rand van de TU/e-campus en beginnen om 17.00 uur. Voor meer informatie: www.
tue.nl/ondernemen of www.kennispoort.nl. Daaronder vindt u een overzicht van de lezingen
die dit collegejaar gegeven worden. Op donderdag 22 maart 2007 spreekt prof.dr.ir. Bauke
de Vries, hoogleraar bij de groep Ontwerpsystemen van de faculteit Bouwkunde. Zijn lezing
‘3D-Visualisatie en Design’ gaat over de meerwaarde van 3D-modellen voor de praktijk in het
bedrijfsleven. De toegang tot de lezingen is gratis.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 1 1

XXXXXXXXXXX
ONDERWIJS
Het is een programma voor de student die meer wil en kan dan wordt aangeboden in het
reguliere onderwijs. Daarom biedt het Honours Programme sinds september 2006 een selecte
groep studenten de mogelijkheid om zich al in het tweede jaar van de studie te verdiepen in
onderwijs en onderzoek over de grenzen van hun eigen vakgebied. De eerste ervaringen van
docenten en studenten zijn overweldigend: ‘Echt iedereen is er heel hard mee bezig, ook de
docenten. We zijn allemaal heel enthousiast.’
Honours Programme:
enthousiasme als drijfveer
1 2 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Niet alleen de 24 studenten die zich inschreven
voor het programma zijn de
pioniers, ook voor de docenten en begeleiders
is het een nieuwe, spannende onderneming.
Want het Honours Programme
krijgt haar vorm en inhoud in een samenspraak
tussen iedereen die er mee bezig is.

Learning by doing, zogezegd. En dat is ook
de opzet: studenten vertellen wat ze willen
leren.
De kaders voor het project staan overigens
wel vast. Zo duurt het programma twee
jaar en wordt het gegeven naast het reguliere
programma van de bachelor. Het
bestaat uit honoursclasses, onderzoeksopdrachten
en andere academische en wetenschappelijke
activiteiten zoals presenteren,
debatteren, organiseren van symposia,
workshops en excursies. Kernbegrippen
zijn interdisciplinair, samenwerking,
uitdaging, verbreding én verdieping en
een hoog niveau van presteren. Het programma
neemt ongeveer tien uur per
week in beslag, maar de praktijk wijst nu al
uit dat de enthousiaste deelnemers bereid
zijn veel meer te investeren. En dat geldt
ook voor de topdocenten en onderzoekers
in het programma.
Niet alle studenten kunnen meedoen aan
het programma. Ze moeten een propedeusediploma
hebben en aan het begin van
het tweede jaar van de studie zijn. Maar
de belangrijkste eis is motivatie. Heeft een
student honger naar meer kennis en vaar-
digheden? Gaat het studeren gemakkelijk?
Wil de student graag samenwerken en over
de grenzen van de eigen studie kijken? Er
wordt dus niet gezocht naar de besten uit
de klas, maar naar de meest enthousiaste.
Pittige discussie
Bouwkundestudente Maartje van Roosmalen
neemt deel aan het Honours Programme.
Ze hoorde ervan en wist meteen dat ze
zich moest inschrijven. ‘Ik wilde verbreden
en verdiepen, en meer doen dan
Bouwkunde alleen.’ In het voortgezet
onderwijs vond ze alles al leuk en interessant.
‘Ik wist al snel dat ik bouwkunde
wilde studeren - ik ben gefascineerd door
mooie gebouwen. Maar ik vond wiskunde
en natuurkunde ook heel interessant. Met
het Honours Programme kan ik al die
vakken erbij doen. Het maakt me bij de
classes ook niet zoveel uit waar over gaat:
economie, logistiek of wiskunde, alles is
welkom.’
Van Roosmalen is niet bang voor de tijd
die het programma kost. ‘Vorig jaar had ik
veel tijd over, nu is het wat drukker. Maar
als je iets erbij wil doen dan kan dat. Er
staat tien uur per week voor, maar je kunt
ook een beetje zelf bepalen hoeveel tijd je
erin wil steken.’ Het Honours Programme
biedt wat ze ervan gehoopt had, en misschien
nog wel meer. ‘Het is heel erg leuk
om met mensen van verschillende faculteiten
samen te werken. Iedereen heeft een
andere kijk op vraagstukken en kiest een
invalshoek die bij zijn of haar vakgebied
hoort. Dat geeft veel discussie en daardoor
begrijp je beter hoe anderen denken. Je
leert ook jouw eigen perspectief relativeren.
Zo hebben we al een pittige discussie
gehad over de noodzaak van architectuur.
Sommigen vonden dat vorm louter uit
functionaliteit moet voortkomen. Ik geloof
dat ik wel heb kunnen uitleggen dat een
architect nuttig is.’
Ook het vooroordeel over het programma
als een masterclass voor de allerbesten
blijkt niet te kloppen. ‘Het gaat vooral om
motivatie en enthousiasme. Als je aan de
TU/e studeert, heb je sowieso al verstand,
de motivatie moet je zelf opbrengen.’
Het programma is nog maar kort bezig,
maar Van Roosmalen waagt zich al aan
een eerste oordeel. ‘Ik heb het idee dat ik
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Rob van Haaren
van Technische
Innovatiewetenschappen
vindt de
projecten en practica
erg leerzaam.
Foto rechts: Maartje
van Roosmalen van
Bouwkunde vindt
dat het Honours
Programme nog
meer biedt dan ze
gehoopt had.
FOTO’S: BART VAN OVERBEEKE
1 3

1 42
ONDERWIJS
me met het programma op allerlei terreinen
kan ontwikkelen. We gaan onderzoek
doen, daar heb ik heel veel zin in. Echt
iedereen is er heel hard mee bezig, ook de
docenten. We zijn allemaal heel enthousiast.’
Een streepje voor
Honours-student Rob van Haaren,
tweedejaars Technische Innovatie
Wetenschappen, had in zijn eerste jaar
aan de TU/e behoefte aan meer dan het
reguliere programma. ‘Mijn studie ging
heel aardig en ik heb er altijd iets naast willen
doen. Terwijl ik me aan het verdiepen
was in een minor in ondernemerschap
ontdekte ik het bestaan van het Honours
0p stage
Programme. Het sprak me meteen heel erg
aan.’ De eerste reden om zich in te schrijven
is wat hij noemt de hbo-reden. ‘Daar
bedoel ik mee dat we veel projecten en
practica doen. Daarbij leren we samenwerken,
discussiëren, debatteren en interviewen.’
Een tweede is het samenwerken met
toponderzoekers van de TU/e. ‘Er is geen
andere manier om met zoveel verschillende
wetenschappers te werken. Daarbij
leren we bijvoorbeeld hoe je onderzoeksresultaten
moet rapporteren. Dat geeft ons
een streepje voor op andere studenten.’ De
kleine groepen van enthousiaste studenten
maakt het volgens Van Haaren mogelijk
in hoog tempo iets te leren. ‘Je vormt een
groep met mensen van verschillende facul-
ervaringen van een TU/e-student in het buitenland
Onderzoek naar
gebiedsontwikkeling in Dubai
Het is een paradijs voor projectontwikkelaars. De
ambities van de onlangs overleden Sjeik Maktoum
bin Rashid Al Maktoum en de financiële mogelijkheden
van Dubai maken het tot een samenleving waar alles
mogelijk lijkt.
Tim van Helmond studeert af op
de gebiedsontwikkeling. Om te
beginnen schetst de afstudeerder
van de faculteit Bouwkunde
de omgeving waar hij is terechtgekomen.
‘Het straatbeeld
wordt in Dubai bepaald door
hoogbouwtorens en villa’s, shopping
malls en plaatselijke souks
(Arabische markt), prestigieuze
bouwprojecten en arbeiderswijken,
luxueuze limousines en
zwaar vrachtverkeer, sjeiks en
arbeiders uit India en Pakistan.
Kortom, heel veel tegenstellingen
in een mondiaal knooppunt
in wording dat op dit moment
ruim 1,2 miljoen inwoners telt.’
Tot eind maart 2007 is hij hier
samen met zijn studievriend Bas
van Montfort in de Verenigde
Arabische Emiraten om binnen de
studie Construction Management
and Engineering af te studeren
op ‘Gebiedsontwikkeling in
Dubai’. ‘Ik ben vooral geïnteresseerd
in de verschillende processen
die zich in de zeer snel
veranderende markt van Dubai
afspelen. Hoe ziet de vastgoedmarkt
er hier uit? Wat is de rol
van geld? Welke rol is er weggelegd
voor investeringsmaatschappijen?
Aan onderzoek wordt hier nog
nauwelijks aandacht besteed
en dus ligt hier voor ons een
interessante mogelijkheid de
markt te verkennen. Toekomstige
investeerders willen namelijk
beschikken over betrouwbare
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Tim van
Helmond in
Dubai.
marktinformatie waarop zij hun
beslissingen kunnen baseren.’
Ontdekkingsreis
De twee voeren hun afstudeeronderzoek
zelfstandig uit waarbij
ze specifieke marktinformatie bij
verschillende bedrijven en instellingen
verzamelen. ‘Het vraagt
veel energie en inzet om het
zelfstandig afstuderen te organiseren.
Maar het gezegde ‘loon na
werken’ gaat hier gelukkig wel
voor ons op.’ Vanuit Nederland
worden ze ondersteund door de
TU/e en AT Osborne en vanuit
Dubai participeren CB Richard
Ellis en een Britse universiteit.
Het bijzondere van het project
is volgens Van Helmond de ontdekkingsreis
die afstuderen in
teiten. Je kunt elkaar in het model van peerteaching
veel leren. Bij de classes zit iedereen
aan een ronde tafel, waardoor iedereen
zich bemoeit met de lessen. In een collegezaal
kun je je verschuilen. Dat gebeurt hier
niet. Iedereen stelt meteen vragen wanneer
iets niet duidelijk is. Zo blijf je altijd bij de
les en pik je de stof sneller op.’
De student is erg benieuwd naar wat het
programma hem nog allemaal te bieden
heeft. ‘Ik weet in elk geval dat we een heel
hechte groep zijn geworden. Dit is mede
te danken aan het weekend wat we samen
hebben doorgebracht. Hierdoor weten we
van elkaar wie we zijn en wat we kunnen.
Het is mooi om te zien dat iedereen zich
volledig inzet voor de opdrachten. ‘
Dubai is. ‘Ik ben aan dit project
begonnen zonder een duidelijk
beginpunt en op dit moment
weet ik ook niet waar het precies
gaat eindigen. Ik leef hier in een
voor mij nieuwe Arabische cultuur
en iedere dag brengt tot nu
toe verrassingen met zich mee.
Afstuderen is wel het einddoel
waar ik hier voor ben, maar zeker
niet het enige doel. Ontspanning
en culturele uitstapjes worden
zeker niet overgeslagen.
Afgelopen weekend zijn wij naar
buurland Oman geweest. Een
prachtige plek om tussen fjorden
te varen, te duiken langs mooie
koraalriffen en dolfijnen te zien
zwemmen.’
Wie meer wil weten kan kijken op
www.TimenBasinDubai.com.

onderwijs
nieuws
SAMENWERKING MET
UNIVERSITEIT HASSELT
De Universiteit Hasselt (UH) en de TU/e hebben
de al jaren bestaande samenwerking waarbij
UH-studenten in Eindhoven hun master komen
doen, nieuw leven ingeblazen. Hiertoe hebben
de Eindhovense faculteiten Scheikundige
Technologie (ST), Technische Natuurkunde
(TN) en Wiskunde & Informatica (W&I) in
november overeenkomsten getekend met hun
zusterfaculteiten in Hasselt. De overeenkomsten
regelen dat UH-bachelorstudenten wiskunde,
fysica of chemie die klaar zijn met hun
opleiding, naadloos kunnen beginnen aan een
masteropleiding in Eindhoven. Het gaat aan
de TU/e om de masters Industrial and Applied
Mathematics, Applied Physics en Chemical
Engineering. De Hasseltse universiteit heeft
zelf geen masters in deze richting en wil op
deze manier studenten toch een aantrekkelijk
vervolgperspectief kunnen aanbieden. De
Eindhovense opleidingen hopen op een
verhoging van de instroom van Vlaamse
studenten. Het gaat hierbij niet om spectaculaire
aantallen: het gaat naar verwachting om grofweg
tien Belgische studenten extra. Aanleiding voor
de hernieuwde samenwerking is het feit dat
UHasselt onlangs is overgestapt op de BaMastructuur.
Voorheen duurden de UH-opleidingen
wiskunde, fysica en chemie twee jaar; de
studenten konden na die twee jaar instromen
in het derde jaar van de bachelor in Eindhoven.
Maar onlangs zijn de studies in Hasselt
opgewaardeerd naar driejarige bachelors.
LOF VOOR BMT-OPLEIDINGEN
‘De TU/e zet de standaard voor biomedische
technologie in Nederland’, aldus prof.dr.ir. Ton
van der Steen, voorzitter van de accreditatiecommissie
die de faculteit Biomedische Technologie
in november in opdracht van de NVAO
(Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie)
bezocht. De commissie bekeek in de drie dagen
Chess. Innoveren van chip tot internet.
Chess zoekt voor de vestigingen Haarlem en Best:
(Embedded) Software Architecten /
(Java) Software Engineers / Projectleiders (m/v)
Vakmensen met vertrouwen solliciteren: www.chess.nl
de bacheloropleiding Biomedische Technologie
en de masteropleidingen Biomedical Engineering
en Medical Engineering. De bevindingen waren
overwegend erg positief. Geroemd worden de
staf en de studenten, evenals de studieprogramma’s.
De commissie ziet het als groot voordeel
dat de opleidingen bij een eigen faculteit horen,
dit in tegenstelling tot de situatie bij veel andere
universiteiten. De hoeveelheden labwerk en biologie
in de bachelor zijn goed, maar de statistiek
verdient nog wat extra aandacht. De faculteit
had dit zelf ook al gesignaleerd en voert in het
vernieuwde curriculum een extra statistiekvak
in. Het beeld dat bij de commissie bestond dat
de master Medical Engineering geen aparte
master zou mogen zijn, is door het bezoek weggenomen.
In het vakgebied Medical Engineering
maakt de student veel meer de vertaalslag naar
de praktijk van het ziekenhuis. Het definitieve
verslag volgt half maart 2007. Accreditatie is
nodig voor erkenning en daarmee financiering
van de opleiding, evenals het recht diploma’s uit
te geven en studenten financiering te verlenen.

FOTO: BART VAN OVERBEEKE
1 6
XXXXXXXXXXX
ONDERZOEK
Betere helm door
menselijk testhoofd
De kunsthoofden waarmee
valproeven worden gedaan om de
kwaliteit van een motorhelm te
bepalen, deugen niet. Dat komt
omdat de aluminium testhoofden
een te geringe overeenkomst
met een echt menselijk hoofd
hebben. Dat concludeerde
dr. ir. Eric van den Bosch,
recent gepromoveerd met het
proefschrift ‘Crash Helmet Testing
and Design Specifications’. Hij
ontwikkelde onder meer een
nieuw kunsthoofd, dat meer op
een echt hoofd lijkt en betere
data oplevert.
Jaarlijks sterven er in Europa zo’n 5000
motorrijders door ongevallen, negen procent
van alle verkeersdoden. Het dragen
van een helm verlaagt de kans op een fatale
afloop met ongeveer vijftig procent. ‘De
laatste decennia zijn er standaarden ontwikkeld
om de helmkwaliteit te garanderen.
Daarvoor worden valproeven gebruikt,
maar de daarmee ontwikkelde standaarden
zijn meer het resultaat van praktische
compromissen dan van wetenschappelijk
onderzoek’, zegt Van den Bosch. Volgens
hem hebben de meeste van die valproeven
een aantal tekortkomingen. Zo zijn nieuwe
en mogelijke betere letselcriteria, die voort
zijn gekomen uit onderzoeken uit de letselbiomechanica,
er nog niet in verwerkt.
Ook kunnen de eigen- schappen van het
menselijk hoofd niet goed in kaart worden
gebracht, omdat bij valproeven een kunsthoofd
van aluminium wordt gebruikt. Dat
hoofd is tamelijk star, waardoor het effect
van de flexibiliteit van de hersenen en de
schedel niet goed verdisconteerd is, waardoor
de interactie tussen het hoofd en de
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
helm niet goed
gemodelleerd is.
Een tweede tekortkoming
van de valproeven
is dat alleen translerende
bewegingen worden gemeten.
Maar vaak treedt er ook rotatie op,
omdat het hoofd bij een klap meedraait.
Bij de bestaande valproeven wordt deze
beweging niet gemeten, terwijl deze beweging
wel tot letsel kan leiden. Dit letsel
wordt dus niet voorspeld in de huidige
valproeven. Door rotatie verschuiven de
hersenen ten opzichte van de schedel, wat
resulteert in kapotte bloedvaten of zelfs
hersenen die (deels) scheuren.
Valtoren
Van den Bosch bouwde zelf een valtoren,
waarmee hij niet alleen translaties, maar
ook rotaties van het hoofd bij een val of
botsing wilde meten. Tevens ontwierp
hij een nieuw kunsthoofd. Daarbij moest
hij kiezen. Van den Bosch: ‘Als je het
kunsthoofd even complex maakt als een
echt hoofd, zou dat veel te duur worden.
Dus moest ik een vereenvoudigde versie
maken.’ Uiteindelijk besloot hij een hoofd
te maken met een vervormbare schedel en
met ‘hersenen’ van gel. Daarin zaten kogeltjes
waarmee de vervorming gemeten kon
worden. Tijdens de val maakte een röntgentoestel
3D-opnamen met duizend beelden
per seconde. Het apparaat ziet de vervor

In de vervormbare schedel bouwde dr.ir. Eric van den Bosch ‘kogeltjes’ om de vervormingen te kunnen meten.
ming door te kijken naar de verplaatsing
van de kogeltjes.
Helaas leverden de metingen niet de gewenste
resultaten op. Het röntgenapparaat
kon namelijk niet alle kogeltjes tegelijk
volgen, maar het leverde desondanks de
nodige informatie op.
G-krachten
Een ander onderdeel van het onderzoek
betreft het polystyreen in de helm, dat
bij ongevallen de schokken absorbeert.
De vraag daarbij is of je stug materiaal
neemt met een hoge dichtheid of juist
lichter materiaal. Licht materiaal vangt
klappen goed op bij lage snelheden, maar
bij hogere snelheden slaat het hoofd er als
het ware doorheen, om vervolgens tegen
de harde helmschaal te knallen. Voor
hogere snelheden is een helm met stugger
polystyreen dus beter.
De Europese norm voor helmproeven
schrijft voor dat valproeven worden gedaan
bij een snelheid van 7,5 meter per seconde
(27 kilometer per uur). Dat lijkt erg laag,
gezien het feit dat motorrijders meestal
wel een stuk harder rijden. Maar, legt Van
den Bosch uit, een motorrijder valt meestal
naar de zijkant. Dus de kracht van de klap
waarmee het hoofd tegen de grond komt,
wordt vooral bepaald door de val opzij en
niet door de snelheid vooruit.
De belangrijkste parameter hierin is de
versnelling. Of eigenlijk: de ultrasnelle
vertraging van 27 naar nul kilometer
per uur. Die vertraging mag niet groter
zijn dan 275 g, ofwel 275 maal de
zwaartekrachtversnelling. Boven die
grens bestaat een gerede kans op ernstig
hersenletsel, wanneer deze langer
dan enkele milliseconden aanhoudt.
Dat lijkt belachelijk veel, 275 g, want
een straaljagerpiloot overleeft 9 g
ternauwernood. Maar bij piloten treedt
die kracht veel langer op, namelijk enkele
seconden.
Een gangbare maat om letselschade te
voorspellen is het Head Injury Criterion
(HIC), waarin zowel versnelling als
tijdsduur zijn verdisconteerd. De grens
bij valproeven met helmen is vastgelegd
op een HIC van 2400. Scoort een valhelm
bij testen onder 2400, dan wordt de
bescherming beschouwd als voldoende
- de kans op ernstig letsel is gering. Een
bepaalde score kan op twee manieren tot
stand komen: door een hogere versnelling
bij een korte tijdsduur of door een lagere
versnelling gedurende langere tijd. Op
een van die twee situaties kun je helmen
ontwerpen, namelijk door te variëren met
de dichtheid van het polystyreen.
Volgens de onderzoeker kun je een
HIC-score van 1400 bereiken door een
lagere dichtheid van het polystyreen te
gebruiken. Maar dat geldt dan wel alleen
bij 27 kilometer per uur. Bij een hardere
klap bestaat er een kans dat de HIC-score
ruim boven de 2400 uitkomt, doordat
het hoofd door het schuim heen slaat.
‘En dan krijg je een onacceptabele kans
op dodelijk letsel’, aldus Van den Bosch.
‘Zo moet je bij een helmontwerp steeds
kiezen en variëren met deze dichtheid.’
Deze kennis resulteert in twee strategieën
voor een helmontwerp. De eerste is
zodanig dat een helm bij 27 kilometer per
uur precies uitkomt op HIC 2400. Die
helm geeft bij ongevallen bij die snelheid
mogelijk wat zwaarder letsel. Daar
staat tegenover dat de helm bij hogere
belastingen nog steeds bescherming
biedt. Bij de tweede strategie ligt het
net omgekeerd: de HIC-score is zo laag
mogelijk bij 27 kilometer per uur en
geeft dus maximale bescherming bij die
snelheid. Maar bij hogere snelheden is er
dan weer onvoldoende bescherming.
Optimale bescherming
Wat het extra moeilijk maakt, is dat verschillende
soorten belastingen vragen
om verschillende dichtheden van het
polystyreen. Voor roterende belastingen
moet een lagere dichtheid gekozen worden,
voor ‘recht op en neer’-belastingen
een hogere. Van den Bosch: ‘De optimale
helm zou moeten bestaan uit verschillende
dichtheden polystyreenschuim, die
verdeeld worden over het hele oppervlak
van de helm. Daardoor kan optimale
bescherming worden geboden onder wisselende
omstandigheden.’
Al bij al kwam Van den Bosch tot de volgende
conclusies. Het is allereerst hard
nodig dat er een beter, meer op het menselijk
hoofd gelijkend kunsthoofd wordt
ontwikkeld. Op de tweede plaats is het
van groot belang dat ook rotaties in het
vervolg worden gemeten bij valproeven.
De valproeven zelf moeten ook worden
uitgebreid. Er zou getest moeten worden
bij 7,5 meter per seconde, waarbij de
HIC-grens lager zou moeten liggen dan
2400. En er zou getest moeten worden
met een HIC-grens van 2400, maar bij
hogere valsnelheden.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 1 7

XXXXXXXXXXX
ONDERZOEK
Het stereotype beeld van een boot met een enkele schroef, aangedreven
door een dieselmotor, gaat zeker voor cruiseschepen al zo’n twintig jaar niet
meer op. Dit soort varende plezieroorden zijn steeds vaker voorzien van twee
buitenboordmotoren. Enorme elektromotoren, die draaibaar onder de boot
hangen. Een echt betrouwbaar testmodel was er echter nog niet van deze
zogeheten ‘pods’. TU/e-promovendus ir. Gerrit Oosterhuis ontwikkelde twee van
zulke testmodellen bij scheepsbouw-onderzoeksinstituut MARIN.
Promoveren op opgevoerde
buitenboordmotoren
Wie weet hoeveel energie er verloren gaat
bij de omzetting van brandstof naar elektriciteit,
zal op het eerste gezicht wellicht met
de wenkbrauwen fronsen bij de gedachte
om grote schepen aan te drijven met elektromotoren.
En toch zijn ‘podded propellors’,
kortweg pods, zo’n tien procent energiezuiniger
dan de klassieke scheepsmotor,
die diesel direct omzet in beweging. Dit
komt doordat de klassieke scheepsschroef
in het kielzog van het schip ligt, in een zeer
verstoorde waterstroming. Pods daarentegen
hangen onder het schip, in een mooi
homogene stroming, waar de schroef zich
als het ware veel beter op kan afzetten.
Dr.ir. Gerrit Oosterhuis
1 8 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Bovendien zijn schepen met pods veel
wendbaarder, wat zeker handig is voor
cruiseschepen, die elke dag haven-in en
haven-uit gaan. Iets waarvoor ze anders
in veel gevallen sleepboten nodig zouden
hebben. Bovendien varen cruiseschepen
vooral ’s nachts en dan is het wel zo prettig
dat pods veel minder trillingen genereren.
Tot rond de eeuwwisseling waren pods
een succes maar vrij plots waren er legio
verhalen over lagers die kapot gingen, pods
die gingen lekken -wat natuurlijk funest
is voor een elektromotor- en cruises die
afgeblazen moesten worden. Ook de bouw
van de 345 meter lange Queen Mary 2
liep door dit soort problemen vertraging
op. Zeer kostbare aangelegenheden. De
oorzaak zat ‘m waarschijnlijk in het feit
dat de podfabrikanten hun succesproduct
in slechts tien jaar tijd doorontwikkelden
van vermogens van ongeveer 1 MW naar
25 MW. Ter vergelijking: dat is het vermogen
van ruim vijfhonderd Golfjes bij
elkaar, in een enkele elektromotor. Maar
dit zonder voldoende diepgaande kennis
te hebben van het gedrag van pods onder
uiteenlopende omstandigheden. Zelfs het
Wageningse onderzoeksinstituut MARIN,
wereldleider op het gebied van pod-onderzoek
met schaalmodellen, kon die kennis
niet leveren, omdat hun schaalmodel geen
natuurgetrouwe weergave was van de
werkelijkheid. Bij de testpods van MARIN
zaten de elektromotoren namelijk niet in
de pods zelf, buiten het schip, maar in de
buik van het schip. De krachten werden
naar de scheepsschroeven overgebracht via
haaks gekoppelde assen. En een dergelijk
model levert heel andere belastingen op
voor de constructie. Bovendien zorgen de
haakse assen voor veel trillingen en bepalen
ze de vorm van de testpod. En die vorm
kan behoorlijk afwijkend zijn van de vorm
van de echte pod. Genoeg redenen dus om
een nieuw soort testpod te ontwikkelen.
Een modelpod waarbij de motor wel in de
pod zelf zit.
Persen
Met die taak hield promovendus ir. Gerrit
Oosterhuis, van huis uit meteoroloog met
als specialisatie meettechniek, zich de
laatste drieëneenhalf jaar bezig. Eerst een
jaar via het Stan Ackermans Instituut, in
het kader van een ‘postgraduate designer
course’, later nog tweeëneenhalf jaar als aio
bij de faculteit Technische Natuurkunde.
‘De grootste uitdaging was om voldoende
vermogen uit een elektromotor te persen
die wel nog in de pod past’, vertelt
Oosterhuis. Want de beschikbare elektromotoren
die in een schaalmodel pod
pasten, hadden gewoonweg te weinig
vermogen om vergelijkbaar te zijn met een
echte pod. De oplossing die de promovendus
uiteindelijk toepaste, is waterkoeling.
De beperkende factor in het vermogen
van elektromotoren is namelijk de warmtehuishouding.
Bij te veel stroom brandt
de motor door. Maar als de hitte beter af
te voeren is, middels water bijvoorbeeld,
dan kan er veel meer vermogen uit gehaald
worden. Een heel logische oplossing voor
een motor die toch al in het water ligt.
Oosterhuis geeft toe: ‘Het klinkt ontzettend
simpel, maar het duurt een poos voor je
erachter bent.’ Bovendien zaten er tal van
praktische haken en ogen aan, die de ontwikkeling
dwarsboomden. Waterdichtheid
bijvoorbeeld en het inbouwen van een

Onderzoek naar pods komt de aandrijving van
cruiseschepen ten goede.
sensor voor krachtmetingen die microvolts
moet zien waar te nemen in een motor
waar 380 volt op staat.
Uiteindelijk bouwde hij een pod, bestaande
uit een ‘gondel’ van aluminium, waar
de elektromotor in vastgeklemd zit. Dat
inklemmen, met een beetje warmtegeleidende
pasta, is al voldoende om de warmte
van de motor over te dragen naar buiten.
Het feit dat de schroef een waterstroom in
gang zet langs de pod helpt daar natuurlijk
ook bij. Oosterhuis wist de elektromotoren
zo op te voeren tot drie keer het door de
fabrikant gespecificeerde vermogen. En dat
is voldoende om negentig procent van alle
bestaande pods na te bootsen in testen.
Een ander probleem waar de in
Wageningen woonachtige onderzoeker zich
over boog, was dat van de krachtmeting.
Wat voor krachten en momenten (de hefboomwerking
van de kracht, red.) brengt
de pod over op de boot? Die meting verloopt
via een zogenaamde zescomponentenbalans,
die tussen de testpod en de boot
zit. De balans meet zowel de drie richtingen
van de krachten als de drie coördinaten
van het aangrijpingspunt van de krachten -
vandaar de naam ‘zescomponentenbalans’.
De bestaande balans bleek deze metingen
te onnauwkeurig te doen, namelijk met een
foutenmarge van twee tot vijf procent. En,
misschien nog wel belangrijker, het apparaat
kon alleen gebruikt worden voor zogenaamde
‘steady state’-testen, testen waarbij
de condities constant zijn. Wat er gebeurt
als de boot accelereert, of bij een scherpe
bocht, kon de oude balans niet meten.
Oosterhuis ontwikkelde een veel nauwkeurigere
balans. Een die bovendien gebruikt
kan worden voor dynamische testen, testen
onder wisselende omstandigheden en die
het mogelijk maakt om trillingsspectra te
visualiseren. Ook dit is heel belangrijk,
want door de spectra te bekijken, kunnen
trillingsbronnen geïdentificeerd worden,
die misschien verantwoordelijk zijn voor de
eerdergenoemde lekken en lagerproblemen
bij pods. Al met al zorgde Oosterhuis voor
een verbeterde model-pod, die veel minder
storende trillingen veroorzaakt en die een
beter beeld geeft van het werkelijke gedrag
van pods. En hij verbeterde en verrijkte de
meetmogelijkheden. Niet alles wat hij ontwikkelde
is al direct bruikbaar voor commerciële
toepassing bij MARIN; er moet
nog het een en ander doorontwikkeld worden.
Toch staat het onderzoeksinstituut op
het punt een opdracht binnen te halen van
zo’n honderdduizend euro, om dynamische
belastingen van pods te onderzoeken. En
er zullen wel meer van zulke opdrachten
volgen, verwacht Oosterhuis, want MARIN
is wereldwijd de enige die nu deze mogelijkheden
heeft.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 1 9

BELEID
De benoeming van vijf jonge vrouwelijke onderzoekers op de
zogeheten ‘Women in Science tenure tracks’ was in september
aanleiding voor een feestelijke bijeenkomst met als thema ‘Women
in Science: TU/e in Balance’. Met deze bijeenkomst, de vijf ‘tenure
tracks’ en de lancering van een nieuw netwerk voor vrouwen
hoopt het College van Bestuur de doorstroom van vrouwen binnen
de TU/e te bevorderen en zo een betere man-vrouw balans te
bewerkstelligen.
TU/e streeft naar
meer vrouwelijke
wetenschappers
De constatering dat er aan de TU/e te
weinig vrouwelijke wetenschappers waren
op hogere functies, vormde de aanleiding
voor het ‘Women in Science’-initiatief.
Rector prof.dr.ir. Hans van Duijn: ‘Als je
wordt geconfronteerd met dat soort berichten
en er worden vanuit de overheid
doelstellingen geformuleerd, dan kun je
als universiteit niet achterblijven.’ Heeft
de TU/e echt zo weinig vrouwen in wetenschappelijke
functies? Uit cijfers blijkt dat
15 procent van de studenten en 26 procent
van de promovendi aan de TU/e vrouw is.
Maar het aantal universitair hoofddocenten
en hoogleraren blijft steken op drie
procent. Hiermee blijft de TU/e achter bij
de twee andere technische universiteiten
in Nederland.
De beperkte doorstroom naar hogere wetenschappelijke
functies vormt zeker geen
specifiek probleem van de TU/e alleen.
Het Europese gemiddelde vrouwelijke
2 0 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
hoogleraren ligt op 15,3 procent. Nederland
zit hier met 9,4 procent zelfs nog ruimschoots
onder. Dat blijkt uit het rapport
‘She Figures’ van de Europese Unie, dat
afgelopen mei verscheen.
Slechts een klein deel van de vrouwelijke
hoogleraren in Europa zit in de technische
wetenschappen. En ook wat dit
betreft scoort Nederland ‘verontrustend
laag’ in vergelijking met andere landen,
zoals minister van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid Aart-Jan de Geus aangaf
in zijn toespraak tijdens de ‘Women in
Science’ bijeenkomst in september.
Gevraagd naar de redenen voor deze lage
score wees minister De Geus erop dat
de lage arbeidsparticipatie van vrouwen
Nederland lang parten heeft gespeeld:
‘Na de Tweede Wereldoorlog hebben
Nederlandse vrouwen massaal geprofiteerd
van de vrij hoge kostwinnerslonen zodat
het mogelijk was de zorg voor het huishou-
den en de kinderen centraal te stellen. Wat
eerst een voorrecht leek is later een achterstand
geworden. Het heeft lang geduurd
voordat Nederland wat de arbeidsparticipatie
van vrouwen betreft weer terug was op
een normaal niveau.’
Prof.dr. Ruth Oldenziel, hoogleraar bij de
faculteit Technologie Management, stelde
het programma van de bijeenkomst in september
samen. Naast het verwelkomen van
de vijf ‘Women in Science’-onderzoeksters
vormde het op gang brengen van discussie
over man-vrouw verhoudingen aan de TU/e
een belangrijk doel van de bijeenkomst.
Oldenziel: ‘De TU/e is natuurlijk een mannenbolwerk.
Dat wilden we op een speelse
manier laten zien. Oldenziel stelde een

programma samen dat medewerkers van
de TU/e - vrouwen en mannen - bewust
zou moeten maken van hun eigen aannames
over vrouwen en wetenschap; aannames
die onbewust mee kunnen spelen bij
selectieprocedures. De documentaire ‘The
Mind has no Sex?’ van Marjan Tjaden, over
sekse-ongelijkheid aan het Massachusetts
Institute of Technology (MIT), vormde een
onderdeel van het programma. Oldenziel:
‘In het licht van deze film is het heel positief
dat het initiatief voor deze dag van bovenaf
komt, van het College van Bestuur.’
In de documentaire wordt stilgestaan bij
de experimenten van Harvard-hoogleraar
Mahzarin Banaji, die een methode ontwikkelde
om onbewuste aannames over vrou-
wen en wetenschap te meten. Deze test
toont aan dat bepaalde processen in het
onderbewuste niet uit te schakelen zijn,
ook al doen we nog zo hard ons best. Zelfs
rector prof.dr.ir. Hans van Duijn kwam
na het doen van de test tot de ontdekking
dat hij wetenschap sterk associeerde met
mannen.
Vrouwennetwerk
Om meer inzicht te krijgen in de knelpunten,
de problemen waar vrouwen tegenaan
lopen bij de doorstroom naar hogere
wetenschappelijke functies en om oplossingen
aan te dragen werd op dinsdag 12
september ook het initiatief voor een netwerk
voor vrouwelijke wetenschappers aan
de TU/e gelanceerd: Women in Science
Eindhoven (WISE). Dit is een initiatief van
dr. Mila Davids en dr. Monique Jansen-
Vullers, universitair docent en universitair
hoofddocent bij de faculteit Technologie
Management. Veel andere universiteiten
hebben ook een dergelijk netwerk. In
september hebben 290 vrouwelijke wetenschappers
- van promovendi tot hooglera-
ren - een enquête ontvangen waarin ze aan
kunnen geven of ze interesse hebben in
een dergelijk netwerk en welke functie het
zou moeten vervullen. Ook kunnen ze aangeven
op welke manier zij het netwerk het
liefst zouden vormgeven.
Dr. Jessica Kroeze (31) is sinds 1 juni
in dienst van de faculteit Scheikundige
Technologie. ‘Ik ben gepromoveerd in
Delft; heb daarna een postdoc gedaan aan
het Imperial College London en toen ik
eind vorig jaar terugkwam in Nederland
heb ik een Veni-subsidie aangevraagd en
gekregen. Die subsidie zal ik hier aan de
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
‘Er is een
algemeen
gebrek aan
carrièreperspectief
in de
wetenschap’
2 1

2 2
BELEID
TU/e gaan inzetten.’ Kroeze’s onderzoek
richt zich op het optimaliseren van de
prestaties en efficiëntie van een nieuwe
generatie zonnecellen: ‘Ik bestudeer
deeleigenschappen van polymeren en andere
organische materialen die hiervoor
gebruikt kunnen worden.’ Kroeze solliciteerde
op de ‘Women in Science tenure
track’ omdat de geboden functie een
mooi vervolg vormt op haar loopbaan tot
nu toe, maar ze voelde zich niet speciaal
aangesproken als vrouw. ‘Ik denk zelfs dat
zo’n speciaal programma sommige vrouwen
afschrikt, alle superlatieven die er
over ons worden uitgestrooid - toptalent,
high potential - en de verwachting dat we
binnen zes jaar klaar zijn gestoomd voor
een baan als universitair hoofddocent.’
Dr. Francesca Nardi (35), sinds 1 september
in dienst bij de faculteit Wiskunde
en Informatica, ontwerpt wiskundige
modellen om meer inzicht te krijgen in
meta-stabiliteit, een fenomeen dat zich
‘Er zijn meer
hindernissen
voor vrouwen’
voordoet als een systeem een faseverandering
nadert, bijvoorbeeld als water aan de
kook komt. ‘Dit soort natuurlijke fenomenen
zijn vaak al uitvoerig onderzocht door
natuurkundigen en biologen, maar er zijn
nog geen theoretische verklaringen voor.’
Nardi vindt het ‘Women in Science’ programma
een waardevolle aanvulling op
het bestaande aanbod aan wetenschappelijke
posities. ‘Ik was al van plan hier
in Eindhoven te solliciteren. Ik kom uit
Italië, maar mijn man is Nederlands en ik
heb een postdoc gedaan bij EURANDOM,
een onderzoeksinstituut op de TU/e
campus. Er zouden ook andere posities
beschikbaar komen op mijn vakgebied;
dit was er gewoon één van.’ Toch vindt
Nardi het belangrijk dat de TU/e dit programma
in het leven heeft geroepen: ‘De
specifieke situatie is natuurlijk in ieder
land verschillend en ik weet niet precies
hoe het hier in Nederland is, maar over
het algemeen zijn er meer hindernissen
voor vrouwen.’
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Dr. Denka Hristova (33) geeft aan dat deze
‘Women in Science tenure track’ een
mooie kans voor haar is. ‘Ik wist al dat ik
wetenschapper wilde worden toen ik op de
middelbare school voor het eerst astronomie
kreeg. Maar het is niet makkelijk om
een eerste aanstelling te krijgen.’ Hristova
komt uit Bulgarije, maar werkte de afgelo-
‘Ik wist al op
de middelbare
school dat ik
wetenschapper
wilde worden’
pen jaren in Eindhoven. Eerst als postdoc
bij de faculteit Werktuigbouwkunde en
daarna als onderzoekster voor de Polymer
Technology Group Eindhoven.
Bij de faculteit Scheikundige Technologie
zal Hristova zich de komende jaren bezig
houden met de studie van synthetische
en bio-polymeren. ‘Als het gaat om het
verbeteren van de eigenschappen van synthetische
materialen, kunnen we veel leren
van de natuur.’ Het ‘Women in Science’programma
spreekt Hristova erg aan: ‘In
Bulgarije is het heel gebruikelijk dat vrouwen
werkzaam zijn in de wetenschap. Toen
ik aan het promoveren was, waren drie van
de hoogleraren in mijn faculteit vrouw.’
‘Er is zeker behoefte aan dit programma.
Zonder de ‘Women in Science tenure track’
had ik misschien wel een positie gevonden
als universitair docent, maar had ik minder
doorgroeimogelijkheden gehad.’
Dr.ir. Emilia Barakova (41) studeerde
Elektrotechniek en Automatisering
in Bulgarije en promoveerde aan de
Rijksuniversiteit Groningen. De afgelopen
jaren deed Barakova onderzoek in Japan.
Zij was verbonden aan het GMD-Japan
Research Lab, een Duits-Japans instituut
op het gebied van robotica, en aan het
‘Een kans om
een eigen lijn
uit te zetten,
met een eigen
signatuur’
RIKEN Brain Science Institute, waar zij
onderzoek deed aan modellen van hersenfunctionaliteit,
met name op het gebied van
sociale interactie.
Barakova is sinds 1 juni aangesteld bij de
faculteit Industrial Design, waar zij haar
onderzoek naar intelligente systemen zal
voortzetten. ‘Door intelligente robots te
bouwen die kunnen anticiperen op het
gedrag van mensen, kunnen we dat gedrag
wellicht aanpassen. Een mogelijk toepassingsgebied
is interactief speelgoed voor
kinderen met gedrags- of communicatiestoornissen.’
De reden dat Barakova op een
‘Women in Science tenure track’ solliciteerde,
was niet omdat het een programma
speciaal voor vrouwen was: ‘Voor iedere
baan die ik tot nu toe heb gekregen, heb ik
met anderen moeten wedijveren. Deze keer
bestond de concurrentie toevallig alleen uit
vrouwen. De vacature paste precies bij mijn
profiel en kwam voorbij op het moment dat
ik op zoek was naar een aanstelling.’
Dr. Suzana Andova (38) keert in januari
2007 terug naar de faculteit Wiskunde en
Informatica, waar ze promoveerde. Maar
eerst rondt ze een postdoc project af aan de
Noorse Universiteit voor Wetenschap en
Technologie in Trondheim. Aan de TU/e
zal Andova haar onderzoek naar complexe
stochastische systemen en beveiliging
‘Het is een
oproep aan
vrouwen om
in zichzelf te
geloven’
voortzetten: ‘Ik hoop mijn kennis van deze
systemen toe te passen om betere technieken
te ontwikkelen voor het analyseren
van de kwaliteit en betrouwbaarheid van
‘embedded systems’. Ik werk al samen met
de Computer Science Security groep aan de
TU/e, die een instrument ontwikkelt voor
het controleren van beveiligingsprotocollen
die bijvoorbeeld worden gebruikt voor veilige
communicatie via internet. Die samenwerking
zullen we zeker continueren.’
‘Ik kijk ernaar uit terug te keren naar
Eindhoven’, zegt Andova. ‘Ik heb goede
ervaringen met de TU/e; dat was voor mij
de belangrijkste reden om te solliciteren op
deze functie.’

We Want More!
De Fairpartner heeft in het
voorjaar haar twee 800 tons
Huisman mastkranen laten opwaarderen
naar 900 ton elk.
Het meest complexe pijpleg
systeem ooit ontworpen en gebouwd
door Huisman is aan
boord gehesen om in Afrika te
worden geïnstalleerd.
Er staan in totaal zes pijplegsystemen
in bestelling.
Werk tot in 2010!
Zo’n 60 vaste en 150 ingeleende lassers, ijzerwerkers
en fitters zetten de ontwerpen van de
engineers om in ‘bewegend staal’.
Zo’n 140 engineers ontwerpen de hele constructie
en de mechanische, elektrische, hydraulische
en software-besturings systemen voor de complexe
offshore installaties. Zij kunnen op alle afdelingen
nog nieuwe collega’s gebruiken! Kijk op
de website of jouw nieuwe baan daar ook tussen
staat!
De mastvoet van een 3000 tons (Gezien voorop
èn in Technisch Weekblad van 14 oktober?) en
een 800 tons mastkraan staan gebroederlijk
naast elkaar om te worden bewerkt. We hebben
momenteel 17 mastkranen in bestelling!
Werk tot in 2010!
De Express, door Huisman voorzien
van een geavanceerd oprolpijplegsysteem
wil in nog dieper
water oliepijpleidingen leggen.
De Happy Buccaneer krijgt een
upgrade van haar beide kranen na
23 jaar trouwe dienst. Kranen
gaan van 550 ton naar 700 ton
capaciteit elk.
WWW.HUISMAN-ITREC.COM
We want more engineers. Zie onze website voor een volledig overzicht van de vacatures.
Neem contact op met P&O voor jouw mogelijkheden bij ons snel groeiend bedrijf!
Tel: 010 245 22 22 - Mail: jobs@huisman-itrec.com - Adres: Admiraal Trompstraat 2 - 3115 HH Schiedam

ONDERZOEK
Titanenstrijd om
standaard voor
mobiel betalen
Sommige aio’s promoveren op
onderzoeksonderwerpen die maar enkele
nanometers groot zijn. Promovendus
Andriew Lim (1975) zocht het op een
heel andere schaal. Hij bestudeerde een
mondiale machtsstrijd waarin vrijwel
alle grote telecomaanbieders, banken,
creditcardmaatschappijen en gsmproducenten
verwikkeld zijn. Die er
tezamen met hun gekibbel voor zorgen dat
er nog steeds niet met een mobieltje een
treinkaartje kan worden gekocht. Terwijl
het technisch allang mogelijk is.
2 4 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Mobiel betalen met een gsm. Handig, want een telefoon
heeft iedereen toch wel bij zich. En de creditcard en portemonnee
kunnen dan thuisblijven. Maar dan wil de consument
wel op zoveel mogelijk plaatsen kunnen betalen
via één systeem.
De betrokken bedrijven staan voor hetzelfde dilemma. Ze
kunnen wel allemaal een eigen systeem bedenken, maar
als er overal verschillende systemen zijn, zal geen consument
er gebruik van gaan maken. Dus valt er niks aan
te verdienen. Met andere woorden: zolang de banken, de
creditcardbedrijven en de telecombedrijven het niet eens
zijn over een standaard, blijft mobiel betalen een utopie.
De Indonesische promovendus Andriew Lim bracht in
kaart wat de invloed is van de machtsstrijd tussen deze
partijen op de totstandkoming van een dergelijke standaard.
Grofweg zijn er vijf machtsblokken van samenwerkende
bedrijven. Drie van die blokken hebben een eigen
oplossing. Zo is er het Mobile Payment Forum (MPF),
waarin de creditcardbedrijven, waaronder Mastercard,

Visa en American Express, de leiding hebben. Het MPFsysteem
is gebaseerd op de creditcard, die de gebruiker
van het systeem in het vervolg thuis kan laten. Alleen een
telefoon en de gegevens van de creditcard zijn nodig. Wil
iemand bijvoorbeeld een kaartje kopen voor een theatervoorstelling,
dan kan een sms’je naar dat theater met de
kaartgegevens en de code van de voorstelling gestuurd
worden. Het theater stuurt vervolgens een sms’je met een
unieke code terug waarmee die persoon naar binnen kan
als hij zich meldt bij de kassa van het theater. De creditcardmaatschappij
zorgt voor de betaling.
Simpay
In het MPF zitten niet alleen de creditcardbedrijven,
maar ook de nodige networkoperators - zonder hen kan
het systeem immers niet bestaan. Maar ze hebben in het
MPF weinig te vertellen - de creditcardbedrijven zijn er
de baas. Daarom bedachten de Vodafones en T-Mobiles
een eigen systeem: Simpay. Hiermee kan iemand bijvoorbeeld
door het sturen van een sms’je naar Simpay, muziek
bestellen. De gewenste muziek wordt toegestuurd op
de mobiele telefoon. De kosten worden via de telefoonrekening
verrekend. Bij deze oplossing zijn de banken niet
nodig. De banken ontwikkelden daarom het zogenaamde
wallet-systeem, dat van een mobiele telefoon een soort
chipknip maakt. Hij is op te laden bij een oplaadpunt en
betalen kan door draadloos contact te maken met een
betaalautomaat waar men staat. Via Bluetooth maakt de
mobiel bijvoorbeeld contact met de kaartjesautomaat van
de NS of de kassa in de supermarkt. De bank zorgt vervolgens
achter de schermen voor de betaling.
Het klinkt misschien als toekomstmuziek, maar de techniek
is er allang. En is zelfs klaar voor gebruik. Nokia-
Het kostte Andriew Lim
veel moeite de betrokken
partijen aan het praten
te krijgen.
telefoons met Bluetooth of infrarood bijvoorbeeld hebben
een ‘portefeuille’-functie in het menu, de elektronische
chipknip die ligt te wachten tot de wereld het systeem van
de banken omarmt.
Strijdtoneel
Ruim vijf jaar duurt de strijd al over de vraag wat de
standaard wordt. En dat is niet alleen een strijd tussen
de machtsblokken, maar ook bínnen die blokken. Want
zolang niet alle deelnemers van een blok het eens zijn,
komt het systeem er niet.
Het strijdtoneel bij uitstek is volgens onderzoeker Lim de
onderhandeling. Daarin speelt elke partij, of sub-blok van
partijen, zijn troeven uit. Zo hebben de creditcardbedrijven
het voor het zeggen in het Mobile Payment Forum.
Dat is zo vastgelegd. Maar American Express heeft geen
verstand van telecom en is bovendien afhankelijk van de
abonneebestanden van de telecommers. Informatiemacht
is ook belangrijk. Weten wat de ander weet, heeft of wil.
Of weten wat andere betrokken partijen willen of gaan
ontwikkelen. Alle bedrijven proberen zo het maximale uit
de onderhandelingen te slepen.
Vijf jaar lang probeerde Lim greep te krijgen op dit proces.
Dat bleek verre van gemakkelijk. Want de enigen
die konden aangeven hoe dat in zijn werk gaat zijn de
betrokkenen zelf. Uiteraard laten deze niet het achterste
van hun tong zien. Bij elk gesprek moest Lim zich dus afvragen
hoe hij het gesprek in zou gaan, om een maximale
kans te hebben de gewenste informatie eruit te halen. De
strategie van Lim was meestal de mensen aan het praten
krijgen, tot een discussie verleiden. Wat alleen kan als
hijzelf goed geïnformeerd is. Gaandeweg raakte hij steeds
beter op de hoogte; zijn informatiemacht werd steeds
groter. En effectiever. ‘Dat heb je niet van mij gehoord’,
moesten zijn gesprekspartners nogal eens zeggen, als ze
zich hadden laten verleiden teveel te vertellen.
Andriew Lim deed zijn onderzoek voor het Eindhoven
Centre for Innovation Studies (Ecis). Zijn studie moest
gaan over de invloed van machtsstrijden op de totstandkoming
van ict-standaards. Hij koos daarbij bewust voor
een case study naar het mobiel betalen. Ten eerste omdat
de strijd nog gaande is, waardoor die ‘live’ te volgen is.
Verder veronderstelde Lim dat het een extra stevige ‘clash’
zou zijn, aangezien het gaat om een standaard waar verschillende
bedrijfstakken bij betrokken zijn met allemaal
hun eigen belangen. En dat bleek te kloppen. Na jaren
strijd is er nog steeds geen standaard en lijkt een implementatie
nog ver weg. Een voorspelling wie gaat winnen,
durft Lim niet te geven. Maar Simpay wordt het in ieder
geval niet. De deelnemers zelf -de networkoperators- hebben
er de stekker uit getrokken. De waarheid waarom is
moeilijk te achterhalen. Lim heeft via zijn netwerk alleen
geruchten gehoord dat het door interne strubbelingen
zou komen. T-Mobile zou de invloed van Vodafone in
het machtsblok te groot gevonden hebben. Blijven er nog
twee blokken met een eigen systeem over. Waarbij het de
vraag is of een van de twee ooit aan het langste eind gaat
trekken. Want als de strijd te lang duurt, kan de slotsom
van de consortia wel eens zijn dat het allemaal teveel geld
heeft gekost, speculeert Lim. Dan komt er misschien
geen standaard. En moeten wij onze portemonnee en creditcard
toch bij ons blijven dragen.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 2 5

onderzoek
nieuws
MEDISCHE INNOVATIES
Het Center for Translational Molecular
Medicine (CTMM), een samenwerkingsverband
tussen bedrijven, universitair medische centra
en universiteiten, krijgt steeds meer vorm en
omvang. Het CTMM kreeg onlangs te horen
dat de overheid de komende vijf jaar tot
tweehonderd miljoen euro bijdraagt aan zijn
onderzoeksprojecten. Deze moeten leiden tot
doorbraken in het signaleren en behandelen
van vooral kanker en hart- en vaatziekten.
De TU/e speelt een belangrijke rol in het
Center. Eind september werd bekend dat de
overheid 150 miljoen euro in het CTMM stopt.
Dat geld is afkomstig uit het zogenoemde
Fonds Economische Structuurversterking,
dat wordt gevoed met de aardgasbaten. De
eerste 75 miljoen euro in 2007 en als blijkt
dat de projecten goed lopen in 2008 nog eens
eenzelfde bedrag. Voor 2009 is nog eens
vijftig miljoen euro extra toegezegd, bij goed
Gesteld
‘Nothing is impossible, the impossible just
takes longer and costs more.’
(Stelling bij het proefschrift ‘High-Accuracy
Switched-Capacitor Techniques Applied to Filter
and ADC Design’ van Patrick Quinn)
‘Het grootste compliment en de grootste belediging
voor een buitenlander is de vraag of hij/zij
een Nederlander is.’
(Stelling bij het proefschrift ‘Reversible
Mechanochemistry of Coordination Polymers
and Networks’ van Jos Paulusse)
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
Prof.dr.ir.
Gerrit Kroesen
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
Prof.dr.ir. Frank
Baaijens is een van de
initiatiefnemers
van CTMM.
2 6 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
functioneren van het Center. Deze subsidies
vormen de helft van het budget van het CTMM.
De andere helft betalen de deelnemende
industriële partners en kennisinstellingen zelf,
ieder een gelijk deel. Op deze manier komt
het totale budget op 400 miljoen euro. Dat is
volgens het businessplan bedoeld voor vijf jaar
onderzoek. Van 31 miljoen euro in het eerste
jaar oplopend tot 101 miljoen euro in jaar
vijf. Het hoofdkwartier van het CTMM wordt
TU/e DINGT MEE NAAR SMART-MIXGELD
‘Een elegante formule en een nette berekening
zeggen meer dan duizend woorden.’
(Stelling bij het proefschrift ‘Constructive
Formal Methods and Protocol Standardization’
van Arjan Mooij)
‘Een geheelonthouder is iemand die van een
feestje alles in zijn geheel heeft onthouden.’
(Stelling bij het proefschrift ‘Numerical Analysis
of a Waterjet Propulsion System’ van Norbert
Bulten)
gehuisvest op de High Tech Campus Eindhoven.
Een belangrijk deel van de CTMM-onderzoekers
zit bij de partners. De ambitie van het CTMM
is te groeien tot vier- à vijfhonderd fte’s. In het
CTMM zitten grote Nederlandse bedrijven als
Philips, Organon, DSM en FEI, maar ook vrijwel
alle Universitair Medische Centra (UMC’s)
en naast de TU/e de Vrije Universiteit, de
Universiteit Utrecht, de Universiteit Maastricht
en het Nederlands Kanker Instituut. Daarnaast
De rijksoverheid geeft dit jaar onder de noemer Smart Mix honderd miljoen aan subsidie aan projecten
die door consortia van kennisinstellingen zijn opgesteld. Dit met als doel innovatie te stimuleren.
In totaal kwam er voor zo’n twee miljard euro aan subsidieaanvragen binnen. Hiervan is
na de eerste selectie nog 250 miljoen over. Een van de zes overgebleven TU/e-projecten is ‘Plasma
Technology: Complexity Controlled’. Trekker hiervan is prof.dr.ir. Gerrit Kroesen van de faculteit
Technische Natuurkunde. Voor dit project is in totaal ruim 22 miljoen aan subsidie gevraagd, 8,44
miljoen ervan zou naar de TU/e komen. Daar staat wel een eigen bijdrage van 5,1 miljoen tegenover.
De andere vijf projecten waarmee de TU/e nog in de race is, zijn Dependable Embedded
Systems (4,5 miljoen subsidie in 3TU-verband), Breath Test (1,69 miljoen subsidie voor TU/e),
Catalysis for Sustainable Chemicals from Biomass (11 miljoen subsidie voor een groep van acht
universiteiten), Merging Electronics and Micro&Nano-Photonics in Integrated Systems (4,5 miljoen
voor TU/e-onderzoeksschool COBRA) en Translational Regenerative Medicine.
‘Gezien zijn impact op de gezondheid kan de
computermuis beter computerrat genoemd
worden.’
(Stelling bij het proefschrift ‘RF Impairments in
Multiple Antenna OFDM’ van Tim Schenk)
‘Dat anderen op je kunnen rekenen betekent
niet dat je jezelf moet wegcijferen.’
(Stelling bij het proefschrift ‘Spare Parts
Inventory Control under System Availability
Constraints’ van Bram Kranenburg)

hebben tientallen gespecialiseerde mkbbedrijven
hun steun aan het initiatief
toegezegd. Prof.dr.ir. Frank Baaijens, decaan
van de faculteit Biomedische Technologie is
een van de trekkers van het initiatief.
ENGELSE ONDERSCHEIDING
VOOR SCHEIKUNDIGE
TECHNOLOGIE
De onderzoeksgroep Chemische Reactortechnologie
van de TU/e is onderscheiden met een
‘award’ van het Britse Instituut voor Chemisch
Ingenieurs (IChemE). De onderscheiding valt in
de categorie ‘innovatie in toegepaste katalyse
en colloïd-wetenschappen’.
Prof.dr.ir. Jaap Schouten van de faculteit
Scheikundige Technologie nam de onderscheiding
in ontvangst voor het onderzoek aan
microreactoren voor de productie van waterstof
voor kleinschalige elektriciteitsopwekking in
brandstofcellen.
Het TU/e-onderzoek aan microreactoren
werd uitgevoerd in samenwerking met het
Institut für Mikrotechnik Mainz (IMM) en
het Energieonderzoek Centrum Nederland
(ECN). Het onderzoeksteam was succesvol in
het ontwerpen en bouwen van een complexe
chemische microreactor voor het zeer gecontroleerd
verwijderen van kleine hoeveelheden
koolmonoxide uit een waterstofgasstroom.
Koolmonoxide vergiftigt de katalysator in de
brandstofcel en wordt daarom eerst in de microreactor
geoxideerd tot kooldioxide. Mogelijke
toepassingen van het totale geïntegreerde
reactorsysteem zijn onder meer te vinden in de
elektriciteitsproductie (ordegrootte 100 Watt) in
afgelegen locaties (bijvoorbeeld weerstations,
meetapparatuur en verlichting) en batterijvervanging
in draagbare elektronische apparatuur
zoals laptops.
BERLIJNS-EINDHOVENSE
BIPROMOTIES
De faculteit Wiskunde & Informatica is een
samenwerking aangegaan met de Humboldt-
Universität in Berlijn onder de noemer BEST,
wat staat voor Berlin Eindhoven Service
Technology. In totaal gaan onder deze vlag
ongeveer 25 man werken aan de ontwikkeling
van ‘service oriented architectures’ voor
software. Service Technology is een nieuwe
techniek om complexe software te maken.
De nieuwe systemen die IBM en Microsoft
momenteel ontwikkelen, zijn hierop
gebaseerd. Recent waren deze mensen voor
Tekst past zich aan aan leesgedrag
TU/e-HOOGLERAAR PUBLICEERT EERSTE LERENDE PAPER
Het hele internet staat vol met hypertekst.
Al klikkend op hyperlinks kan men daar door
de teksten heen lezen. Het lerend maken van
een tekst is één stap verder. Dan past een
tekst zich aan het leesgedrag van de lezer
aan. Prof.dr. Paul De Bra van Wiskunde en
Informatica publiceerde onlangs het allereerste
lerende ‘research paper’ ter wereld. Een
tekst die onthoudt welk hoofdstuk al gelezen
is en de structuur en inhoud daarop aanpast.
Een hoofdstuk waar bepaalde voorkennis voor
vereist is kan gelezen worden en de tekst
levert die voorkennis prompt. De tekst is lerend,
of ‘adaptief’ in wetenschapsjargon. De
onderzoeksgroep Databases en Hypermedia
van prof.dr. Paul De Bra van TU/e-faculteit
Wiskunde en Informatica doet al jaren onderzoek
naar adaptieve systemen. Heel raar
dus eigenlijk dat men juist in dit vakgebied
nog steeds lineair opgebouwde artikelen
publiceert; verhalen met een kop en een
staart, aldus De Bra. Reden voor de hoogleraar
om voor de ACM Hypertext Conferentie
in Denemarken een volledig adaptief artikel
te schrijven. Het is op aha.win.tue.nl/ahadesign/
te lezen. Het collegedictaat voor het
vak Hypermedia Structures and Systems is
allang adaptief, maar bij wetenschappelijke
artikelen was het een primeur. De Bra schreef
het paper samen met promotieonderzoekers
Natalia Stash en David Smits. Om te voorkomen
dat de lezer de draad kwijtraakt, staat
linksboven een menu. Dat geeft met groter
wordende vinkjes aan hoeveel de lezer al
weet van elk concept. Het systeem kan met
kleuren of iconen aangeven of de lezer naar
een hoofdstuk gaat waar hem de voorkennis
het eerst bij elkaar in Eindhoven voor een
workshop. Hier hebben de initiatiefnemers
de BEST-onderzoeksagenda bepaald. Verder
lieten de twaalf reeds betrokken promovendi
-vier uit Eindhoven en acht uit Berlijn- elkaar
hun werk zien. Het is de bedoeling dat er
uiteindelijk tien Eindhovense en tien Berlijnse
promovendi aan het BEST-programma werken.
Er wordt geen nieuw personeel aangenomen
voor de samenwerking.
Bijzonder is dat het gaat om bipromoties. De
BEST-promovendi doen hun werk deels hier en
deels in Berlijn. Ook moeten ze hun dissertatie
op beide universiteiten verdedigen en krijgen
ze van beide universiteiten een diploma.
FOTO: OGC
Collegedictaten op internet worden lerend, zodat
studenten het vak volgen wanneer ze willen.
voor ontbreekt, en kan ook proberen hem de
ontbrekende kennis beknopt bij te brengen.
Het adaptieve collegedictaat voor het vak
Hypermedia Structures and Systems staat al
een jaar of tien op internet. Ook dit document
is lerend, dus de student kan er naar hartelust
doorheen lopen. Het heeft echter geen menustructuur.
Maar dat heeft De Bra expres gedaan.
Over het algemeen zijn de studenten positief
over het vak, waarvoor geen hoorcolleges worden
gegeven. Vooral het feit dat ze het kunnen
volgen wanneer ze willen, is belangrijk. Die vrijheid
is dan meteen ook een nadeel, want een
deel van de studenten geeft aan de stok achter
de deur te missen. Het dictaat is te bekijken op
wwwis.win.tue.nl/2L69o.
Bipromoties zijn nog vrij zeldzaam aan de
TU/e, er zijn hier hooguit enkele bipromoties
per jaar.
Initiatiefnemers voor de samenwerking zijn
aan de Eindhovense kant prof.dr.ir. Wil van der
Aalst van de capaciteitsgroep Architectuur van
Informatiesystemen en W&I-decaan prof.dr.
Kees van Hee. In Berlijn gaat het om prof.dr.
Karsten Wolf en prof.dr. Wolfgang Reisig. Om
het BEST-programma van de grond te krijgen,
bekleedt Reisig dit jaar de Beta-leerstoel
van TU/e-onderzoeksschool Beta. Deze
leerstoel is een soort eretitel voor een externe
tophoogleraar, waarbij het wel de bedoeling is
dat deze enkele maanden in Eindhoven werkt.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 2 7

FOTO’S: VINCENT VAN DEN HOOGEN
DE VONK
PROF.DR.IR. BERRY EGGEN (46),
HOOGLERAAR USER CENTERED ENGINEERING
Maar liefst achtduizend bezoekers
bekeken in de Dutch Design Week in
Eindhoven de door hem
gecoördineerde tentoonstelling Design
United met werk van studenten van de
drie TU’s. Hoogleraar Berry Eggen is
tevreden over de groeiende aandacht
voor het vakgebied industrial design.
Opgeleid en gepromoveerd in de fysica,
maakte hij in 2003 de definitieve
overstap van Philips Research naar de
jonge faculteit Industrial Design. Een
stelling bij zijn proefschrift uit 1992
wees al vooruit naar zijn leerstoel User
Centered Engineering: ‘De huidige
generatie consumentenelektronica
ondersteunt onvoldoende de intenties
van de gebruiker’.
Hoogleraar geboeid door
menselijke perceptie
‘Ik ben in 1960 in Vlaardingen geboren. Mijn vader
werkte als hoofd van de loonadministratie bij V&D en
toen hij een baan kreeg in het filiaal Eindhoven zijn we
verhuisd. Mijn atheneumdiploma heb ik gehaald aan
het Eckartcollege, waar veel ruimte was voor cabaret en
muziek. Muziek loopt nog steeds als een rode draad door
mijn leven; het is een andere manier om je te uiten en
emotioneel heel belangrijk. Mijn vader was een fanatiek
amateurmusicus: hij speelde piano en was dirigent.
We hadden veel instrumenten thuis. Ik heb er piano en
orgel leren spelen en tot mijn vijftiende was het vooral
klassieke muziek. Wat rock en pop betreft was ik een laatbloeier.
Uiteindelijk is de jazz mijn grote passie geworden.
Miles Davis is een van mijn idolen.
Ik heb nu een collectie van zo’n vierduizend cd’s, van
klassiek, pop, rock, blues en wereldmuziek tot jazz.
In de vijfde klas heb ik overwogen om naar het conservatorium
te gaan, maar uiteindelijk won de natuurkunde
2 8 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
en daar heb ik nooit spijt van gehad. Op een voorlichtingsdag
aan de TU/e hoorde ik ‘als je natuurkunde gaat
studeren omdat je handig bent in knutselen, ben je hier
aan het verkeerde adres. Maar als je van wiskunde houdt,
zit je helemaal goed.’ Die boodschap sloeg aan. In mijn
eerstejaarsproject over zonnecellen raakte ik enthousiast.
Docenten als Kopinga, Van Dongen en Hirschberg inspireerden
me. Bij Mico Hirschberg heb ik mijn stage
stromingsleer gedaan. Hij werkte graag ’s avonds in het
gebouw Warmte en Stroming. Daar draaide hij op een
oud pick-upje muziek van Stan Getz en Astrud Gilberto.
Dat was echt wat je je voorstelt bij onderzoekssfeer. Ik
vond het fantastisch!
Kerkklokken
Ik ben afgestudeerd bij psycho-akoesticus prof. Aad
Houtsma van het IPO, het instituut voor perceptieonderzoek,
in die tijd nog een gezamenlijk instituut van

Philips en de TU/e. Houtsma werkte samen met het beiaardmuseum
in Asten en medewerkers van de faculteit
Werktuigbouwkunde aan een grote terts carillon. Aan dat
project zaten interessante fysische aspecten, zoals signaalbewerking.
Maar ook de wiskundige modellen en de
menselijke perceptie boeiden me. Het werd mijn afstudeerproject.
Daarna deed het IPO me het aanbod om te
promoveren op een fysisch onderwerp dat te maken had
met een geavanceerde spraaksynthesizer. Bestaande stemsynthesizers
klonken heel synthetisch. Om de kwaliteit
te kunnen veranderen, was er behoefte aan nauwkeurige
modellen. Mijn werk bestond onder andere uit het maken
van een model van de stembanden, dat ik vervolgens in
een computer moest implementeren. Die output werd
weer ingebracht in een spraaksynthesizer, waarmee de
stemkwaliteit kon variëren. Naast mijn promotieonderzoek
raakte ik ook betrokken bij andere Philips-projecten,
zoals het gebruik van spraak bij de interactie met producten.
Ik had een vierjarig contract en halverwege die
periode vroeg Philips of ik in dienst van het Natlab wilde
komen. Het werd een drukke tijd. Ik speelde daarnaast
nog in Jetlag, een rockband en onze eerste zoon werd
geboren. Ik kreeg van Philips een half jaar extra om mijn
experimenten af te ronden. Omstreeks die tijd begon binnen
Philips de bezuinigingsoperatie Centurion, die veel
vervelende gevolgen had. Bij het IPO moesten mensen
met vervroegd pensioen. Maar er zaten ook positieve kanten
aan. Zo had president Jan Timmer zijn eigen centrale
presidents-projects om vernieuwing te stimuleren. Met
twee collega’s werkte ik onder leiding van prof. Herman
Bouma aan communicatiemodellen voor de DCC, waarover
we ook in tijdschriften publiceerden.
Sabbatical
Intussen was ik ook geïnteresseerd geraakt in gedecentraliseerde
systemen, die zelfstandig een taak kunnen
uitvoeren, maar ook kunnen communiceren met hun
omgeving. Als muziekliefhebber kreeg ik het idee voor een
grote muziekdatabase die zichzelf organiseert. Dat idee
mocht ik uitwerken tijdens een sabbatical in Cambridge.
We huurden daar in het centrum een huis voor het hele
gezin. Wanneer we samen door de stad liepen, kon ik mijn
zoons wijzen op het kamertje waar Newton had gewerkt of
op de vertrekken waar Darwin had gestudeerd. De eerste
helft van mijn sabbatical bracht ik door bij de artificial
intelligence groep van Philips Research in Redhill. Uit
consumentenonderzoek was gebleken dat mensen het te
moeilijk vinden om in hun cd-speler een grote hoeveelheid
muziek te programmeren. De uitdaging van dat
project, dat ‘turn on the base’ heette, was om een systeem
te ontwerpen dat zelf drieduizend nummers geordend
kon programmeren op basis van stijlen en genres. Ik had
mijn hele collectie jazzmuziek in die database opgenomen.
Agenttechnologie zorgde er voor dat die database zichzelf
organiseerde. Daarvoor was het nodig om onderzoek te
doen naar muzieksmaken. Promovendus Steffen Pauw is
dat onderzoek later met een aantal proefpersonen in het
IPO gaan uitvoeren. De uitkomsten werden als gedistri-
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
2 9

3 0
DE VONK
bueerde kennis in het systeem opgenomen en het bleek
te werken. Het programma biedt de gebruiker op basis
van een aantal voorkeuren een automatische selectie van
bij elkaar passende muziekstukken. In 2000 is er een patent
erkend en in 2003 verscheen er een publicatie in het
International Music Journal. Hopelijk komt de functionaliteit
nog eens in een consumentenproduct terecht.
Toen ik na een jaar terugkwam in Eindhoven, werd ik
groepsleider van de Multi Modal Interaction groep bij het
IPO. Kort daarop brak een minder leuke, maar voor mij
persoonlijk ook wel leerzame tijd aan. Het IPO werd gereorganiseerd
en kreeg een nieuwe directeur. Ik was in die
tijd voorzitter van de ondernemingsraad.
Een tijdje later ben ik verhuisd naar de High Tech
Campus Eindhoven. Ik heb er gewerkt aan interface
concepts en intelligent interfaces. Mijn laatste project
voordat ik benoemd werd tot hoogleraar was het Philips
Homelab. Mijn belangstelling voor industrial design is
daar gegroeid en dat gold ook voor mijn overtuiging dat
er een nieuw type ingenieur nodig is. De integratie van
informatica, elektronica en vormgeving is belangrijk. Niet
alleen de vorm moet ontworpen worden, maar ook het
gedrag. Wat doet een slimme lamp? Ik geloof heilig in
producten die gedrag vertonen, die kunnen reageren op
basis van informatie die ze uit hun omgeving halen. Toen
de nieuwe faculteit ID aan de TU/e werd opgericht, heb ik
de uitdaging aangenomen en de overstap naar de universiteit
gemaakt.
Design Platform Eindhoven
Het begrip cultuur wordt naar mijn overtuiging in de toekomst
superbelangrijk. Sterke identiteiten, maar ook de
verschillen zijn belangrijk. Philips, de Design Academy
en de TU/e hebben hun eigen culturen. Iedere organisatie
moet vooral doen waar hij sterk in is en verschil moet
er blijven. Nieuwe initiatieven ontstaan juist waar sterke
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Eggen: ’Ik geloof heilig in producten
die gedrag vertonen, die reageren op hun
omgeving.’
partijen vanuit hun eigen cultuur met elkaar samenwerken.
Als voorzitter van het Design Platform Eindhoven ben
ik nauw betrokken bij de organisatie van de Dutch Design
Week. Ik vind het leuke aan deze regio dat er veel mensen
te vinden zijn die de drive hebben om dingen te doen buiten
hun strikte vakgebied. De samenwerking in de triple
helix, tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheid
bestaat hier echt.
Daad bij het woord
De afgelopen jaren is er veel gepraat over de 3TU Federatie.
De Dutch Design Week was een mooie gelegenheid om de
daad bij het woord te voegen. De decaan van de faculteit
ID in Delft was in 2005 in Eindhoven de tentoonstelling
van onze studenten komen bekijken. Hij gaf aan dat zijn
faculteit dit jaar ook mee wilde doen. Zo is het idee ontstaan
van een gezamenlijke studentenexpositie van de drie
faculteiten uit Delft, Twente en Eindhoven. We trokken
zo’n achtduizend bezoekers en kregen veel enthousiaste reacties.
Onder andere van onze eigen rector magnificus. De
tentoonstelling was geclusterd in thema’s, maar door die
thema’s heen zag je de verschillende benaderingen van de
faculteiten doorschemeren. Delft is de oudste en grootste
opleiding en kon dus als enige masterprojecten laten zien.
Die zijn heel divers, van een nieuwe fiets tot een fuel cell
scooter. De drie faculteiten hebben ieder hun links met het
bedrijfsleven, maar Twente is vooral trouw aan de slogan
van de universiteit. De meeste projecten zijn gerealiseerd
binnen kleine ondernemingen en er is veel aandacht voor
de vormgeving. Het Eindhovense motto is ‘intelligente
systemen, producten en gerelateerde services’ en het was
leuk om te zien dat bijna al onze studenten in hun
bachelorprojecten gebruik hebben gemaakt van sensoren
en andere elektronica. De technologische uitdaging waar
wij voor staan, is het ontwerpen van gedecentraliseerde
systemen, die rekening houden met de integratie van onderdelen
die door een ander zijn ontworpen. Dergelijke
systemen kunnen informatie uit die omgeving halen of
contact leggen met andere producten. Dankzij sensing kun
je producten ontwerpen die zich actief gedragen.
Sommige collega’s vinden dat onze studenten beter moeten
leren schetsen. Ik vind dat meer wiskunde-in-context
onderdeel zou moeten uitmaken van onze opleiding.
Uiteindelijk zal iedereen wat water in de wijn moeten
doen. Dat is het mooie van een multidisciplinaire opleiding:
we overstijgen complementariteit, omdat we iets
nieuws moeten zien te creëren. De eindgebruiker zou in
de toekomst een rol moeten krijgen bij het ontwerpen van
systemen. Hij kan sturen bij het formuleren van het probleem
en dienen als ethisch referentiepunt. Ethiek hoort
bij de vorming van een academicus. Dat kun je soft of nietbèta
vinden, maar het is een realiteit. Het klinkt als een afgezaagde
slogan, maar tenslotte draait het om technologie
voor mensen.’

3 0
DE VONK
bueerde kennis in het systeem opgenomen en het bleek
te werken. Het programma biedt de gebruiker op basis
van een aantal voorkeuren een automatische selectie van
bij elkaar passende muziekstukken. In 2000 is er een patent
erkend en in 2003 verscheen er een publicatie in het
International Music Journal. Hopelijk komt de functionaliteit
nog eens in een consumentenproduct terecht.
Toen ik na een jaar terugkwam in Eindhoven, werd ik
groepsleider van de Multi Modal Interaction groep bij het
IPO. Kort daarop brak een minder leuke, maar voor mij
persoonlijk ook wel leerzame tijd aan. Het IPO werd gereorganiseerd
en kreeg een nieuwe directeur. Ik was in die
tijd voorzitter van de ondernemingsraad.
Een tijdje later ben ik verhuisd naar de High Tech
Campus Eindhoven. Ik heb er gewerkt aan interface
concepts en intelligent interfaces. Mijn laatste project
voordat ik benoemd werd tot hoogleraar was het Philips
Homelab. Mijn belangstelling voor industrial design is
daar gegroeid en dat gold ook voor mijn overtuiging dat
er een nieuw type ingenieur nodig is. De integratie van
informatica, elektronica en vormgeving is belangrijk. Niet
alleen de vorm moet ontworpen worden, maar ook het
gedrag. Wat doet een slimme lamp? Ik geloof heilig in
producten die gedrag vertonen, die kunnen reageren op
basis van informatie die ze uit hun omgeving halen. Toen
de nieuwe faculteit ID aan de TU/e werd opgericht, heb ik
de uitdaging aangenomen en de overstap naar de universiteit
gemaakt.
Design Platform Eindhoven
Het begrip cultuur wordt naar mijn overtuiging in de toekomst
superbelangrijk. Sterke identiteiten, maar ook de
verschillen zijn belangrijk. Philips, de Design Academy
en de TU/e hebben hun eigen culturen. Iedere organisatie
moet vooral doen waar hij sterk in is en verschil moet
er blijven. Nieuwe initiatieven ontstaan juist waar sterke
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Eggen: ’Ik geloof heilig in producten
die gedrag vertonen, die reageren op hun
omgeving.’
partijen vanuit hun eigen cultuur met elkaar samenwerken.
Als voorzitter van het Design Platform Eindhoven ben
ik nauw betrokken bij de organisatie van de Dutch Design
Week. Ik vind het leuke aan deze regio dat er veel mensen
te vinden zijn die de drive hebben om dingen te doen buiten
hun strikte vakgebied. De samenwerking in de triple
helix, tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheid
bestaat hier echt.
Daad bij het woord
De afgelopen jaren is er veel gepraat over de 3TU Federatie.
De Dutch Design Week was een mooie gelegenheid om de
daad bij het woord te voegen. De decaan van de faculteit
ID in Delft was in 2005 in Eindhoven de tentoonstelling
van onze studenten komen bekijken. Hij gaf aan dat zijn
faculteit dit jaar ook mee wilde doen. Zo is het idee ontstaan
van een gezamenlijke studentenexpositie van de drie
faculteiten uit Delft, Twente en Eindhoven. We trokken
zo’n achtduizend bezoekers en kregen veel enthousiaste reacties.
Onder andere van onze eigen rector magnificus. De
tentoonstelling was geclusterd in thema’s, maar door die
thema’s heen zag je de verschillende benaderingen van de
faculteiten doorschemeren. Delft is de oudste en grootste
opleiding en kon dus als enige masterprojecten laten zien.
Die zijn heel divers, van een nieuwe fiets tot een fuel cell
scooter. De drie faculteiten hebben ieder hun links met het
bedrijfsleven, maar Twente is vooral trouw aan de slogan
van de universiteit. De meeste projecten zijn gerealiseerd
binnen kleine ondernemingen en er is veel aandacht voor
de vormgeving. Het Eindhovense motto is ‘intelligente
systemen, producten en gerelateerde services’ en het was
leuk om te zien dat bijna al onze studenten in hun
bachelorprojecten gebruik hebben gemaakt van sensoren
en andere elektronica. De technologische uitdaging waar
wij voor staan, is het ontwerpen van gedecentraliseerde
systemen, die rekening houden met de integratie van onderdelen
die door een ander zijn ontworpen. Dergelijke
systemen kunnen informatie uit die omgeving halen of
contact leggen met andere producten. Dankzij sensing kun
je producten ontwerpen die zich actief gedragen.
Sommige collega’s vinden dat onze studenten beter moeten
leren schetsen. Ik vind dat meer wiskunde-in-context
onderdeel zou moeten uitmaken van onze opleiding.
Uiteindelijk zal iedereen wat water in de wijn moeten
doen. Dat is het mooie van een multidisciplinaire opleiding:
we overstijgen complementariteit, omdat we iets
nieuws moeten zien te creëren. De eindgebruiker zou in
de toekomst een rol moeten krijgen bij het ontwerpen van
systemen. Hij kan sturen bij het formuleren van het probleem
en dienen als ethisch referentiepunt. Ethiek hoort
bij de vorming van een academicus. Dat kun je soft of nietbèta
vinden, maar het is een realiteit. Het klinkt als een afgezaagde
slogan, maar tenslotte draait het om technologie
voor mensen.’

Ervaar de kick van TOPIC
Uitdaging als
arbeidsvoorwaarde
Ruim 120 gedreven technische software specialisten, die behoren tot de besten in hun vakgebied,
werken bij TOPIC Software Group in Best aan de meest uitdagende en uiteenlopende projecten
in de consumentenelectronica, medische systemen en professionele systemen. TOPIC onderscheidt
zich door de persoonlijke benadering van medewerkers en opdrachtgevers en door de kwaliteit en
professionaliteit van onze medewerkers. Met succes.
TOPIC blijft groeien, daarom hebben wij volop uitdagingen voor technische software
engineers, software designers en software architecten.
Heb jij minimaal 2 jaar werkervaring in een aantal van de volgende ontwikkel-omgevingen:
C, C++, C#, JAVA, Windows, UNIX, VxWorks, pSOS, QNX, UML, RUP, O.O., Yourdon, Hatley &
Pirbhai, real-time en embedded software? En wil jij je blijven ontwikkelen in projecten en via ons
Personal Improvement Program? Mail dan snel je motivatie met CV naar recruitment@topic.nl of bel
eerst met Frank de Roo, manager recruitment, (0499) 336979.
Voor meer informatie: WWW.TOPIC.NL

alumni
nieuws
DVD’S ALUMNI LUSTRUMDAG
Van de presentaties en van de forumdiscussie
tijdens de alumni lustrumdag is een dvd gemaakt.
Het eerste exemplaar werd overhandigd
aan de voorzitter van het ochtendprogramma,
prof.dr. Bert Meijer door de directeur van het
Alumnibureau TU/e, dr.ir. Harmen Kragt (zie
foto). Mocht u geïnteresseerd zijn in deze dvd’s,
om uzelf of uw studiegenoten nog eens te bekijken
of om de sfeer van deze dag te herbeleven,
dan kunt u deze bestellen door vòòr 20 januari
2007 (sluitingsdatum inschrijving) 25 euro over
te maken op Gironummer: 1076326, t.n.v. TU
Eindhoven met vermelding: ‘dvd’s alumni lustrumdag’
én uw naam en adres. Twee weken na
bovenstaande datum en na ontvangst van uw betaling
krijgt u de dvd’s toegestuurd op het door u
aangegeven adres.
FOTO’S: BART VAN OVERBEEKE
Prof.dr. Bert Meijer en dr.ir. Harmen Kragt.
ELEKTRONISCHE NIEUWSBRIEF
VOOR ALUMNI
Recent is de eerste elektronische nieuwsbrief
voor alumni verschenen. Deze nieuwsbrief komt
voorlopig tweemaal per jaar uit, eenmaal in
het voorjaar en eenmaal in het najaar. Hebt u
‘Alumni online’ nog niet ontvangen en bent u geinteresseerd?
Kijk dan op http://alumninet.tue.
nl en controleer of er een e-mailadres bij de
TU/e bekend is en of dat e-mailadres nog correct
is. U kunt ‘Alumni online’ van begin november
downloaden via http://w3.tue.nl/nl/diensten/
daz/alumnus/archief/alumni_online/
ONTWERPWEDSTRIJD DOOR
ALUMNI GEWONNEN
Bij de ontwerpwedstrijd ‘Update+ Muziekcentrum
Frits Philips’ hebben de alumni Maud van
Banning, Bram Hurkens en Paul van der Zanden
een prijs gewonnen met een ontwerp voor een
soort nieuwe gevel voor de bestaande gevel.
Gezocht
Van de onderstaande alumni zoeken wij een actueel adres. Kunt u ons hieraan helpen,
dan kunt u de gegevens telefonisch (040-247 3490) of per e-mail (alumninet@
tue.nl) aan ons doorgeven. Alvast hartelijk dank.
Naam Studierichting Jaar van afstuderen
Gabriella van Gelder Bouwkunde 2001
C.P.M Daamen Scheikundige Technologie 1989
J.M.H. Dirkx Scheikundige Technologie 1974
Albert van Golde Scheikundige Technologie 1975
Toine Machiels Scheikundige Technologie 1988
Jan-Willem Braat Technische Bedrijfskunde 2001
Jan van Leeuwen Technische Bedrijfskunde 1998
Frank Mietes Technische Bedrijfskunde 1994
Judith Schoenmaeckers Technische Bedrijfskunde 1992
Jeroen Zwitserloot Technische Bedrijfskunde 1998
H.P Joosten Technische Natuurkunde 1983
Eddy Thans Technische Natuurkunde 1996
Rasit Bal Technische Innovatiewetenschappen 1994
F.M Fledderus Technische Innovatiewetenschappen 1996
Nieuw overzicht
FACULTAIRE
ALUMNICONTACTPERSONEN
De faculteiten hebben alumnicontactpersonen
benoemd die de schakel vormen tussen de
faculteitsbesturen, de alumni(verenigingen),
studieverenigingen en het Alumnibureau.
Hieronder per faculteit de contactgegevens.
Faculteit Biomedische Technologie
Drs. Koos Blankestijn, 040-247 3209,
e-mail: j.blankestijn@tue.nl
Faculteit Bouwkunde
Drs. Marius Monen, 040 – 247 3987,
e-mail: m.monen@bwk.tue.nl
Faculteit Elektrotechniek
Ir. Rinus van Weert, 040-247 4528,
e-mail: m.j.m.v.weert@tue.nl
Faculteit Industrial Design
Dr. Lucas Asselbergs, 040 – 247 5355,
e-mail: l.j.asselbergs@tue.nl
Faculteit Scheikundige Technologie
Prof.dr.ir. Piet Kerkhof, 040 – 247 2973,
e-mail: p.j.a.m.kerkhof@tue.nl
Faculteit Technologie Management
Prof.dr.ir. Harry Lintsen, 040 – 247 2880,
e-mail: h.w.lintsen@tue.nl
Faculteit Technische Natuurkunde
Prof.dr.ir. Gerrit Kroesen, 040 – 247 4357,
e-mail: g.m.w.kroesen@tue.nl
Faculteit Werktuigbouwkunde
Prof.dr.ir. Bert Brouwers, 040 – 247 5397,
e-mail: j.j.h.brouwers@tue.nl
Faculteit Wiskunde en Informatica
Voor de capaciteitsgroep Informatica
Mw.dr.ir. Marloes van Lierop, 040 -247 3022,
e-mail: m.v.lierop@tue.nl
Voor de capaciteitsgroep Wiskunde
Dr.ir. Cor Hurkens, 040 – 247 4771,
e-mail: c.a.j.hurkens@tue.nl
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
3 3

3 4
ALUMNI
Innovation Lab
zoekt engelen
Gelooft u in engelen? Het TU/e Innovation Lab wel. Onlangs stelde
directeur Wim Bens de titel ‘ University Angels’ in voor alumni
en bedrijven die investeren in technostarters. De titel is officieel
gedeponeerd. Dat deed hij aan het eind van de lustrumactiviteit
‘Meet & Match, ondernemen vergt lef’ in oktober waar negen
startende high-tech bedrijfjes zich presenteerden aan een zaal vol
geïnteresseerde alumni.
‘Investeerders die iets met de universiteit
te maken hebben en starters aan de TU/e
willen helpen, moeten voortaan de titel
‘University Angel’ krijgen. Zij worden dan
lid van een netwerk van mede ‘Angels’ die
samen starters met raad en daad bijstaan.
De hulp hoeft niet altijd in de vorm van
geld te zijn, het kan ook coaching, medeondernemerschap
of het voorstellen aan
contacten zijn. Zo moet een actieve club
van mensen op de achtergrond ontstaan
die starters belangrijke impulsen kunnen
geven,’ aldus Bens. Op de Meet&Match
dag streden de starters om prijzen van
sponsors Essent (juryprijs) en Shell (pu-
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
blieksprijs) en uiteraard om de gunsten
van mogelijke investeerders. Dolphys
Medical kreeg van de jury unaniem de
Essent prijs van 2000 euro. Het bedrijf van
Scheikundige Technologie starter Dirk van
Asseldonk en anderen, ontwikkelt een systeem
voor toediening van medicijnen op
het moment dat de patiënt dat wil, via een
apparaat dat een implantaat met ultrasone
golven activeert. Op deze manier kan ernstige
pijn, zoals doorbraakpijn bij kanker,
effectiever bestreden worden dan nu het
geval is. De Shell publieksprijs, eveneens
2000 euro, ging naar afstudeerder
Sebastiaan Boers van Werktuigbouwkunde
voor zijn initiatief: Discrete 3D forming.
Boers maakt met een speciale methode
een reconfigureerbare mal voor kleinere
series. Daardoor kunnen productiekosten
omlaag en kunnen sommige producten
gemaakt worden die anders niet rendabel
zouden zijn. Hij ziet toepassingen in de
medische sector, bijvoorbeeld door siliconenborsten
beter op maat te maken. Maar
ook in de metaalindustrie voor het vormen
van metaalplaat.
Nuttige contacten
Op de bijeenkomst waren ongeveer tachtig
alumni aanwezig, samen met de negen
starters en belangstellenden. Alumnus ir.
Frans Geerts zag zijn twee favorieten allebei
een prijs krijgen. ‘Ik ga beide bedrijfjes
proberen een handje te helpen via mijn
netwerk in de maakindustrie. Dolphys
Medical kan ik wellicht helpen met het
vinden van iemand die het apparaat om
het medicijnimplantaat te activeren, kan
maken. In mijn netwerk heb ik verschillende
partijen die consumentenartikelen
maken waar medische goedkeuring voor
nodig is’, vertelt hij. ‘Sebastiaan Boers

kan ik bijstaan als het gaat om ervaring en
presentatie, en ik kan hem in contact brengen
met maakbedrijven en designhuizen.’
Geerts zit in de vervaardiging van elektronische
apparatuur voor grotere partners, zo
heeft hij met zijn bedrijf Alcatel een design
laptop geproduceerd voor Tulip.
Volgens Sandra Mastboom, participerend
in meerdere startups en alumnus
Technologie Management (1990), is het
een dag vol met nieuwe, nuttige contacten:
‘Naast inspirerende starters met state-ofthe
art technologische snufjes ontmoet
je ook ondernemende mede-alumni. De
Meet&Match dag Ondernemen vergt lef! is
daardoor een hele aardige netwerkbijeenkomst
om enthousiaste jonge mensen te
helpen. Die hulp geeft naast energie mogelijk
een boeiende bijverdienste.’
Ook Joop Brusselers, eveneens alumnus
van Technologie Management en regiomanager
Eindhoven van FOCUS Nederland
BV, geeft aan dat hij op een inspirerende
manier kennis heeft kunnen maken met
het enorme potentieel dat op de TU/e aanwezig
is. ‘Niet alleen op technisch gebied
ben ik positief verrast, maar ook vanuit
mijn vakgebied, waar het met name gaat
om de competenties van een ondernemer.
Alumni kunnen op deze wijze niet alleen
op de eerste rij zitten als het gaat om
technische ontwikkelingen maar ook een
Tim Draper steunt starters TU/e
Vier van de negen bedrijven op de
Meet&Match dag hebben sindsdien de aandacht
getrokken van de Amerikaanse miljardair
Tim Draper (Skype, Hotmail) die investeert
in high-tech starters.
Xiaogang Mao met zijn SyncMovie systeem
mocht als eerste zijn bedrijfsplan opsturen.
Draper heeft ook interesse in onder andere
Dolphys Medical. Wilt u als alumnus investeren
in technostarters en ‘University Angel’
worden? Wilt u een steentje bijdragen aan de
startende ondernemers door uw netwerk, geld
of kennis ter beschikking te stellen? Neem
dan contact op met ir. Wim Bens of ir. Gerard
Blom van het TU/e Innovation Lab, tel. 040
– 247 4822. De kennis van de alumni en het
lef van de technostarters vormen een perfecte
match. Op dinsdag 9 oktober 2007 organiseert
de TU/e wederom een Meet&Match tussen
starters en alumni, waar ook u veel inspiratie
op kunt doen.
Kijk voor meer informatie en aanmelding op:
www.tue.nl/ondernemenvergtlef
bijdrage leveren aan het benutten van dit
potentieel.’
Bens: ‘Zo’n bedrijf als Dolphys heeft
investeerders nodig voor de komende
anderhalf jaar. In die tijd willen ze zover
komen dat ze alles getest hebben en klaar
zijn voor productie. De ontwikkelingsfase
is een soort trechter waar je als toekomstig
ondernemer doorheen moet. Tussen het
oorspronkelijk idee en het product dat
naar de markt kan, zit vaak wel een jaar of
Alumni en starters discussiëren met elkaar over hun werk.
zeven. Als je daar doorheen bent, is er geld
genoeg te krijgen. Geld om zover te komen
is moeilijker te regelen. Dat probleem
komt bij starters veel voor. De universiteit
wil in feite van haar kennis die een economische
waarde heeft, afkomen. Wij zijn
het verspreiden van onze kennis aan de
maatschappij verplicht. Een manier om dat
te doen is door nieuwe high-tech bedrijven
naar de markt te brengen. Starters in deze
sector kunnen het niet alleen, we moeten
ze helpen’, betoogt hij. ‘Een goede scheikundige
is nog geen goede ondernemer.
Ondernemen is ook een vaardigheid die je
moet leren. Daar kunnen onze alumni de
huidige starters bij helpen. Alumni spreken
de taal van de jonge techno-starters.’
De starters die meededen aan de ‘Meet
& Match’ met de alumni waren van zeer
uiteenlopende pluimage. Zo was er bijvoorbeeld
de jonge Chinese ondernemer
dr.ir. Xiaogang Mao die banden heeft met
de faculteit Wiskunde & Informatica. Hij
heeft een elektronisch displaysysteem - de
SyncMovie system - voor advertenties,
entertainment of informatieoverdracht gemaakt.
Het systeem werkt met schermen
aan de muur waar een filmpje gelijke tred
houdt met voorbijgangers in bijvoorbeeld
de metro, op een roltrap of een bewegende
band zoals op Schiphol. Die laatste is dan
ook met Mao in zee gegaan. Het systeem
wordt momenteel opgebouwd in de pieren
G en M, waar elk jaar 3,5 miljoen reizigers
passen. Schiphol deelt in de investering,
evenals de TU/e. Bens: ‘Xiaogang is een
echte tijger als het om zaken gaat.’ Bij
de organisatie van deze lustrumactiviteit
waren de decentrale alumniverenigingen,
het TU/e Innovation Lab en het
Alumnibureau TU/e betrokken.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 3 5
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
3 7

BELEID
CAMPUS 2020 IN VIER STAPPEN
Nieuwe gebouwen
op de TU/e-campus
Recent ging de Raad van Toezicht van de universiteit
akkoord met Campus 2020, het nieuwe huisvestingsmasterplan.
Met daarin de nodige nieuwbouw, onder
meer voor de faculteiten Wiskunde & Informatica (W&I),
Elektrotechniek (E) en Technische Natuurkunde (TN).
Er wordt ook werk gemaakt van de wens om het aantal
vierkante meters terug te brengen. Middels het afstoten
van gebouwen, en middels sloop. Als eerste moet de Whal
eraan geloven: direct na de zomervakantie van 2007
gaat de oude hal plat.
3 6 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Vanaf midden jaren negentig tot vlak na de eeuwwisseling
was de zuidzijde van de TU/e-campus één grote
bouwput. De universiteit werkte aan de realisatie van
haar grote masterplan voor de huisvesting. Zo kwam
er bijvoorbeeld een nieuw gebouw voor Scheikundige
Technologie (Helix, 1996), TNO kreeg een nieuw onderkomen
(2001) en het oude T-hoog werd middels een zeer
grondige renovatie omgetoverd in Vertigo (2002). Maar in
2002 stokten de werkzaamheden door geldgebrek.
Na ruim vier jaar stilstand pakt de TU/e de draad nu weer
op, met een bijgesteld masterplan, geheten Campus 2020.
Het College van Bestuur gaf er in juni al het groene licht
aan en recent kwam ook de accordering van de Raad van
Toezicht. De kern van het oude masterplan staat nog

steeds overeind: er moet een ‘compacte campus’ komen,
gelegen aan de zuidkant van de straat De Zaale. Alle
faculteiten die nu nog aan de noordkant hiervan huizen,
worden voor 2020 verplaatst.
Maar er is ook iets veranderd ten opzichte van het vorige
plan. Vooral de opvattingen over hoe een academische
leefgemeenschap eruit ziet en hoe de universiteit die
moet faciliteren, zijn niet meer hetzelfde. ‘Vroeger gingen
we uit van een negen-tot-vijf bezetting’, vertelt ir. Herman
Rikhof, projectleider van Campus 2020. ‘Maar een universiteit
die internationaal voorop wil lopen, kan zich daarmee
niet verkopen.’ De campus moet daarom een aangename
plek zijn om te vertoeven. Niet alleen van negen tot
vijf, maar van ’s ochtends vroeg tot desnoods diep in de
nacht. Met ruimte voor prettige ontmoetingsplekken en
voor culturele voorzieningen. En voor woningen.
Een ander uitgangspunt voor Campus 2020: elke faculteit
moet zijn eigen gezicht hebben, en dus een eigen ingang.
Maar de beschikbare ruimte moet wel flexibel gebruikt
worden. Dus zal een faculteit soms een ‘gast’ in haar primaire
gebouw hebben. Verder is Campus 2020 opgedeeld
in vier onafhankelijke projecten, die achter elkaar op de
agenda staan. Niet tegelijkertijd of deels overlappend,
want dat zou zeer hoge pieken in de uitgaven met zich
meebrengen. ‘Een evenwichtiger financieel scenario’, zo
betitelt Rikhof de keuze om geen projecten tegelijkertijd
te doen.
Project 1: W-hal (2007-2011)
Op de plek waar nu de W-hal staat, verrijst een fors nieuw
gebouw, qua oppervlak vergelijkbaar met Vertigo. De helft
van dat oppervlak is voor de faculteit W&I, de andere
helft voor de zogenoemde ‘centrale studievoorzieningen’.
Het gebouw moet het kloppende hart van het onderwijs
aan de TU/e worden. Met erin het frontoffice van
het Studenten Service Centrum, het Notebook Service
Centrum, de dictatenverkoop, een copyshop, een lunchcafé.
En natuurlijk de centrale bibliotheek. Met veel minder
boeken dan voorheen, maar veel meer gelegenheid
om de collectie digitaal te raadplegen. Achthonderd man
moeten er tegelijkertijd terecht kunnen.
De kosten voor project 1 worden geraamd op 47 miljoen
euro. Daarvan is ruim negen miljoen niet voor het
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
De W-hal wordt na de
zomer 2007 afgebroken.
nieuwe gebouw, maar voor de verbetering van de brandveiligheid
in alle andere gebouwen. Nog iets dat alvast
meegenomen wordt in project 1: de hoogstnoodzakelijke
ingrepen in en rond W-hoog. De aanpak van het Wcomplex
staat eigenlijk pas na 2017 ingeroosterd, ‘maar
bepaalde urgente wensen van Werktuigbouwkunde en
Biomedische Technologie kunnen we niet zo lang laten
wachten’, aldus projectleider Rikhof.
Project 2: N-laag (2011-2014)
Na de voltooiing van project 1 verplaatsen de bouwvakkers
zich naar N-laag. Want ook daar komt een volledig
gebouw te staan, dat het onderkomen wordt voor de
faculteiten Elektrotechniek en Technische Natuurkunde.
Nieuwbouw, want het huidige gebouw voldoet gewoonweg
niet meer. ‘Tijdelijke voorzieningen zijn nu al nodig
om veiligheid en klimatisering op peil te brengen’, staat
in de Campus-2020 presentatie te lezen. En dat geldt ook
voor het E-complex. Bovendien heeft het samenbrengen
van de twee faculteiten op die plek een belangrijk voordeel:
ze komen naast onderzoeksgebouwen Spectrum en
Cascade te zitten, die ze allebei gebruiken.
Project 3: Hoofdgebouw (2014-2017)
De 21.500 vierkante meters van het Hoofdgebouw worden
ook onder handen genomen. Van de vier projecten is
dit het grootste en ingrijpendste, met een begroting van
zo’n 54 miljoen euro. Rikhof: ‘We gaan het gebouw in
verregaande mate strippen. Maar niet zover als Vertigo.’
Van dat gebouw bleef alleen het betonnen karkas overeind
bij de renovatie. Wel komt er naar alle waarschijnlijkheid
een geheel nieuwe gevel tegen het Hoofdgebouw.
Wanneer het project achter de rug is -tegen 2017- verhuizen
de faculteit Technologie Management (TM) en de ondersteunende
diensten naar het Hoofdgebouw. Industrial
Design zit er dan al. Het is de bedoeling dat deze faculteit
intern verhuist zodra enkele verdiepingen gerenoveerd
zijn. De keuze voor deze nieuwe bewoners van het
Hoofdgebouw is heel bewust gemaakt, legt projectleider
Rikhof uit. Door de grote diepte van het gebouw, ruim
twintig meter, en de beperkte lichtinval is het niet mogelijk
om aan beide zijden kantoortjes te maken. Grote,
hogere ruimtes zijn volgens de projectleider de beste
optie voor dit gebouw. En daar kunnen de grote groepen
studenten van TM een plaats in krijgen, net als de ateliers
van Industrial Design en de werknemers van de diensten,
in kantoortuinen.
Project 4: W-complex (2017-2020)
Het verste weg is de opknapbeurt voor W-hoog en W-laag
- project 4. Zoals het er nu uitziet, komt het W-complex
pas vanaf 2017 aan de beurt. Heel erg veel valt er nog niet
over te vertellen. Behalve dat de ruim veertig miljoen kostende
renovatie een wat lichtere zal zijn dan die van het
Hoofdgebouw. En dat de TU/e dan ook de zogenoemde
‘groene loper’ gaat inrichten, rond de as van de huidige
weg De Wielen. Die straat, waar straks de gehele compacte
universiteit aan ligt, moet ‘een fantastisch mooi,
groen autovrij gebied’ worden, vertelt de verantwoordelijke
projectleider. ‘Met de sfeer die je nu hebt rond de
Dommel en het Limbopad.’
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 3 7

FOTO’S: BART VAN OVERBEEKE
SAMENWERKING MET ZORGINSTELLING
HIGH TECH ZORG VOOR MOEDER EN KIND
Samenwerking TU/e
en Máxima Medisch Centrum
Een zieke zwangere vrouw thuis monitoren om te kijken of het
goed gaat met haar kind. Een hartfilmpje maken van de foetus in
de baarmoeder. Moeder- en baby-robots waarmee gynaecologen
een risicobevalling kunnen trainen. Camera’s in de couveuse die
een seintje geven als er iets mis gaat. Toekomstmuziek? Niet als
het aan de onderzoekers van het Máxima Medisch Centrum in
Veldhoven en de TU/e ligt. Die gaan samenwerken in een tienjarig
onderzoeksprogramma. ‘Die doorbraak staat er echt aan te komen.’
Het Máxima Medisch Centrum (MMC)
Veldhoven/Eindhoven en diverse faculteiten
van de TU/e werken al jaren samen op
diverse terreinen. ‘Het MMC is één van de
negentien topklinische ziekenhuizen in
Nederland’, vertelt dr. Rob van ’t Hullenaar,
voorzitter van de Raad van Bestuur van
het ziekenhuis. ‘Die ziekenhuizen hebben
onder meer een opleiding en wetenschappelijk
onderzoek in huis. Zo is een aantal
van onze artsen tevens deeltijdhoogleraar
aan de TU/e.’
Eén van hen is prof.dr. Guid Oei, gynaecoloog
aan het MMC en hoogleraar
Fundamentele Perinatologie aan de faculteit
BMT (Biomedische Technologie) in
Eindhoven. Perinatologie richt zich op het
3 8 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
kind tijdens de ontwikkeling in de baarmoeder,
de geboorte en de eerste levensfase.
Jaarlijks overlijden er in Nederland
zo’n duizend kinderen tijdens de geboorte.
Er is dus nog genoeg onderzoek te doen.
Dit najaar zijn het MMC en de TU/e een
tienjarig onderzoeksprogramma op dit
terrein gestart. ‘Met de samenwerking
erkent de TU/e dat wij specialist zijn op dit
gebied’, zegt Van ’t Hullenaar. Het MMC
heeft een goed ontwikkelde intensive careafdeling
voor pasgeboren kinderen die te
vroeg of niet gezond geboren zijn, bijvoorbeeld
omdat hun moeder ziek is. ‘Hun levensfuncties
worden op alle mogelijke manieren
bewaakt’, legt Oei uit. ‘Het is uniek
in Nederland dat we alles zo nauwkeurig
Guid Oei (links)
en Rob van
’t Hullenaar.
analyseren. Dat vraagt om een enorme
database aan gegevens. De ingenieurs in
opleiding aan het MMC zorgen daarvoor.
Er bestaat al jaren wekelijks contact tussen
onze medisch specialisten en technici afkomstig
van de TU/e.’
Het MMC haalt kinderen van zieke zwangere
vrouwen niet ná de geboorte naar de
intensive care, maar ervóór. ‘Dat is een
nieuw soort afdeling geworden’, zegt Oei.
‘Ieder bed heeft speciale bewakingsmonitoren.
Het blijkt dat het sterftecijfer van pasgeboren
kinderen gedaald is van vijftien
procent naar vijf procent. Zoiets bestond
nog niet in Nederland.’
Thuis
Bij het onderzoek van de TU/e en het
MMC is niet alleen BMT betrokken,
maar ook Technische Natuurkunde,
Elektrotechniek, Industrial Design en
Technologie Management. Het tienjarenplan
heeft drie onderdelen. Het eerste doel
is continue bewaking van moeder en kind
in geval van verhoogd risico. ‘Met meetinstrumenten
op de buik van de moeder
kunnen we bepaalde signalen aflezen.
Liefst draadloos en op afstand, zodat de
moeder thuis kan blijven. We verwachten
aan het eind van deze tien jaar een systeem
hiervoor te hebben.’
De apparatuur die nu in gebruik is kan
de hartslag van de foetus meten. ‘Meer
niet. Pas tijdens de bevalling zelf kunnen
we meer meten, bijvoorbeeld met een
hartfilmpje. Zo’n ECG voegt veel toe aan
de diagnose. Het zou mooi zijn als een
ECG al beschikbaar is vóór de geboorte.
Dat zou een doorbraak betekenen. En die
doorbraak zit er aan te komen. We hebben
al veel bereikt op dit vlak. Daarom weten
we dat het kan.’
Het tweede deel van het onderzoeksprogramma
is het ontwikkelen van een bevallingssimulator
om verloskundige teams te
trainen. ‘Als er in een ziekenhuis iets mis
gaat, komt dat vaak door slechte communicatie
tussen de teamleden’, zegt Oei. ‘We

Het MMC haalt kinderen van zieke zwangere
vrouwen al vóór de bevalling naar de IC.
zijn daarom begonnen om het personeel
van verloskamers te trainen met behulp
Xxxxxx van simulators en neppatiënten afkomstig
van de TU/e. Deze robots moeten allerlei
functies van het menselijk lichaam nabootsen.
Maar zover zijn we nog niet. Robots
van zwangere vrouwen of baby’s die al dan
niet huilen en ademhalen bestaan nog
niet.’
Onderzoekers op de faculteit BMT zijn
daar nu mee bezig. ‘De modellen moeten
vertaald worden in mathematische modellen.
Uiteindelijk is de TU/e-faculteit
Industrial Design nodig om de anatomische
modellen, ofwel de poppen te
maken. We hebben er al experimenten mee
gedaan. Over twee jaar hebben we de eerste
simulator wel klaar. Over tien jaar moet er
een perfecte bevallingssimulator zijn.’
‘Deze technieken zijn niet alleen voor ons
eigen ziekenhuis bedoeld’, voegt Van ’t
Hullenaar toe. ‘We willen een medisch
simulatiecentrum bouwen, een professioneel
trainingscentrum voor medische
teams die te maken hebben met acute situaties.
Teamtraining ontbreekt nog steeds
in medische opleidingen. Terwijl het zo be-
langrijk is. Het zou een voorwaarde moeten
zijn om dit werk te mogen doen.’
De derde tak van het onderzoeksprogramma
gaat over de periode na de bevalling.
‘Te vroeg geboren kinderen zijn nog
heel kwetsbaar’, legt Oei uit. ‘Met ingenieurs
zijn we bezig om een betere bewaking
op te zetten. Om bijvoorbeeld de hersenfunctie
continu in de gaten te houden met
videosystemen. Denk aan een camera in de
couveuse die een signaal afgeeft als er iets
niet goed gaat. Dat is een technisch hoogstandje,
een nieuwe vorm van bewaking.
Als het hier lukt, is het ook elders in het
ziekenhuis toe te passen. Of bij de patiënt
thuis.’
High Med Campus
Al met al leidt het onderzoeksprogramma
tot concrete toepasbare zaken. Voor de
TU/e zal het ook veel wetenschappelijke
output opleveren. Het gaat om 52 promovendi,
waarvan veertig technisch en twaalf
medisch. ‘Het is een bijzondere samenwerking
die ik nergens ken’, zegt Oei. ‘Op
internationale congressen staan ze te kijken
hoeveel bijzondere data wij al hebben
geproduceerd.’
Het MMC zou nog verder willen gaan.
Van ’t Hullenaar heeft het idee geopperd
om meer onderzoek op het terrein van het
ziekenhuis te laten plaatsvinden. ‘Zodat
er meer interactie tussen de technici en
de medische specialisten mogelijk is. Het
moet een High Med Campus worden, in
navolging van de High Tech Campus. Met
meerdere partijen bij elkaar, zoals de TU/e,
Philips, TNO, noem maar op. We hebben
het idee hier en daar al besproken, ook met
Brainport. De reacties zijn positief. Als dat
zo blijft, gaan we het idee omzetten in concrete
plannen.’
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 3 9

FOTO: OGC
SAMENWERKING MET MKB
De Gemeenschappelijke
Technische Dienst (GTD)
van de TU/e heeft een
ietwat misleidende naam.
Je kunt er namelijk niet
terecht als de verwarming
in je kantoor kapot is of
als je een nieuwe stoel
nodig hebt. De GTD
ontwikkelt en bouwt
experimentele prototypes
voor wetenschappers én
bedrijven.
GTD ontsluit kennis
voor ondernemers
‘In feite vertalen we uitvindingen naar
pragmatische toepassingen’, zegt ir. Wim
Peters, hoofd van de GTD. ‘Kennis die anders
als het ware in stoffige laatjes zou blijven
liggen, maken wij tastbaar. Wij willen
ons profileren met het unieke, de dingen
doen die een ander niet kan of die nog niet
bedacht zijn.’
De ontwikkelafdeling van de TU/e is er
dus niet alleen voor wetenschappers.
Kleine en grote ondernemers die iets doorgerekend,
ontwikkeld of getest willen hebben,
kunnen aankloppen met hun vragen.
En dat doen zij ook veelvuldig. Sommige
klanten met eigen R&D-afdelingen, zoals
Stork en Philips, komen regelmatig terug
met problemen die ze liever laten oplossen
door de GTD. Sommige projecten betreffen
industriële ontwikkelingen die nog
geheim zijn, in die gevallen zijn medewerkers
gehouden aan een ‘non-disclosure’
clausule.
‘Iedere techneut vindt hier zijn Walhalla,
4 0 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
we zijn hier voortdurend bezig met uitvinden.
Technisch kun je hier je ei kwijt. Wij
hebben allemaal droombanen’, vindt Jovita
Moerel, groepsleider Elektrische Energie-
en Besturingstechniek. ‘Dat is ook meteen
een valkuil. Er moet een balans zijn tussen
inventiviteit en zakelijkheid.’ Peters:
‘Wij opereren intern en extern volgens afspraak.
De betrouwbaarheid naar klanten
toe staat hoog in ons vaandel.’
Kerntaken
Bij de GTD werken 45 mensen. Een groep
van tien ingenieurs geeft ontwerpondersteuning
en ontwikkelt elektronica en
software. Instrumentmakers, elektrotechnici
en glasblazers verzorgen prototypes,
testopstellingen en specifieke bewerkingen
zoals diamantdraaien, vacuüm solderen
of productie van glasinstrumenten voor
MKB’ers die deze maakfaciliteiten niet in
huis hebben. ‘De combinatie van ontwikkeling
en maakfaciliteiten stelt ons in staat
om snel en efficiënt de haalbaarheid van
een nieuw principe of ontwerp te toetsen’,
legt Peters uit.
Experimentele opstellingen
Mede door de reorganisatieslag aan de
TU/e van de afgelopen jaren is de GTD
meer dan ooit gericht op zijn kerntaken.
‘Wij hebben strategische keuzes gemaakt
en ons geconcentreerd op de dingen waar
we sterk in zijn: het ontwikkelen, ontwerpen
en bouwen van experimentele opstellingen.
Sommige zaken besteden we uit,
als we het te druk hebben of als we weten
dat ergens anders al expertise is’, vervolgt
Peters. ‘We helpen graag promovendi
en starters aan de TU/e om hun ideeën
concreet te maken. De universiteit ondersteunt
deze innovatieve wetenschappers
en technostarters. MKB’ers kunnen bijvoorbeeld
gebruik maken van de bekende
Innovatievouchers. Onze prototypes en
testapparatuur zorgen aanwijsbaar voor

een verhoging van waardevolle kennis
en nieuwe inzichten.’ Ondernemers en
starters die geïnteresseerd zijn in samenwerking
met de GTD kunnen een afspraak
maken om gezamenlijk te bekijken of de
dienst iets voor ze kan betekenen. Zo ziet
een bedrijf bijvoorbeeld een behoefte in de
markt en wil een prototype van een product
ontwikkeld hebben. Of men wil graag
een eigen product doorontwikkelen of
herontwerpen, gebaseerd op nieuwe technieken.
Wanneer de GTD met een bedrijf
in zee gaat, wordt een offerte opgemaakt
en kan het project van start gaan. Samen
met United Brains en Syntens kan de
MKB’er dan nog bekijken of de opdracht
in aanmerking komt voor subsidie of een
innovatievoucher. Ook technostarters die
deelnemen in het programma Incubator3+
kunnen bij de GTD terecht. Wie meer wil
weten over de GTD kan contact opnemen
met ir. Wim Peters, tel. 040-247 3651,
w.p.c.peters@tue.nl of www.tue.nl/gtd.
Wanneer valt een boom om?
Joost Verhagen van Cobra Boomadviseurs
kwam terecht bij de GTD via United Brains.
Het bedrijf wilde een systeem waarmee
je kunt voorspellen wanneer een boom
omvalt. Dat leidde tot de ontwikkeling van
een ‘Windworp Simulator’ waarmee op een
niet-destructieve manier wordt gemeten of
bomen nog stevig genoeg geworteld zijn om
bestand te zijn tegen storm.
Een zeer nauwkeurige hoekopnemer of inclinometer
wordt aan de boom bevestigd, met
een lier aan een auto wordt aan de boom
getrokken, waarbij de trekkracht met een
krachtmeter gemeten wordt. Dan wordt de
kabel ‘gelost’ en zwiept de boom heen en
weer; het nabootsen van de beweging in de
wind. Gegevens van de inclinometer worden
draadloos naar een laptop gezonden en met
software geanalyseerd. Daaraan kan Cobra
dan lezen wat de stabiliteit van de boom is
om te bepalen of de boom veilig is of niet.
Bij de analyse spelen allerlei factoren mee,
bijvoorbeeld de soort boom, de soort grond,
de conditie van de grond en weersomstandigheden.
Projectleider Jovita Moerel van de TU/e: ‘Bij
dit soort opdrachten is het belangrijk dat wij
doorvragen. De ondernemer moet wakker
blijven en we moeten samen zorgen dat we
elkaar verstaan.’ Dat is volgens Verhagen,
ondanks de vele aspecten van de problematiek
die bekeken moest worden, goed gelukt.
Het bedrijf Mecurity klopte bij de GTD aan met
een kennisvoucher op aanraden van iemand
die al langer met de GTD samenwerkt. Mecurity
maakt verschillende soorten ramkraakpalen
en wilde kijken naar de robuustheid van
bestaande producten en een nieuwe paal ontwikkelen
die bestand is tegen een aanrijding
met een vrachtwagen.
Projectleider ir. Erwin Dekkers van de TU/e:
‘We hebben sterkteberekeningen gedaan aan
de ramkraakpalen die Mecurity al biedt en
een conceptontwerp gemaakt voor een nieuw
type, zwaardere paal. In dit geval hebben we
geen prototype gemaakt. Mecurity gaat een en
ander zelf verder uitwerken. Het ging ze echt
om de berekeningen.’
‘De paal is sterker gemaakt door middel van
plastische vervorming, hetzelfde principe als
een kreukelzone in een auto’, legt Dekkers uit.
‘Zo’n paal moet blijven staan als er een vrachtwagen
van 7000 kilo met 80 kilometer per
uur tegen aanrijdt. De paal moet heel blijven,
goedkoop zijn en een constante plastische
‘Wij hebben de TU/e benaderd omdat we op
zoek waren naar een partner om ons systeem
te helpen ontwikkelen’, legt hij uit. ‘Uiteindelijk
zijn ook TNO en de Universiteit van Wageningen
erbij betrokken. De KNMI heeft voor ons de
‘windpieken’ van de afgelopen dertig jaar in
kaart gebracht voor verschillende plekken in
het land, dus we analyseren aan de hand van
windbelasting die maar eens in de dertig jaar
voorkomt; ook dan moet een boom overeind
blijven staan. We werken in openbaar gebied
voor overheden, dus we moeten goed kijken
naar veiligheid.’
‘We zijn nu een jaar verder en het systeem is
nu al heel betrouwbaar. We hopen eind dit
jaar alles klaar te hebben en ons systeem als
totaalpakket te kunnen gaan verkopen. Gezien
de investering van zeventigduizend euro leek
het ons een goed idee om dit systeem internationaal
aan te bieden. In Nederland zijn we de
enige die deze dienst verlenen, wij zijn primair
een adviesbureau, verkoop is niet onze vak,
dus ook daarbij moeten we hulp inroepen.’
Anti-ramkraakpalen toepasbaar in oorlogsgebieden
FOTO: COBRA BOOMADVISEURS FOTO: BART VAN OVERBEEKE
vervorming vertonen. Hij moet ook in en uit de
grond geschoven kunnen worden. Deze zware
palen zijn te groot voor banken. De markt
hiervoor ligt meer bij de defensie-industrie.
Het is denkbaar dat het Nederlandse leger ze
in Afghanistan zou kunnen gebruiken.’ De GTD
blijft bij het project betrokken als begeleider
van een afstudeerder van de faculteit Werktuigbouwkunde
die het ontwerp verder uit
gaat werken.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 4 1

4 2
STARTERS
VALIDEREN VAN THEORIEËN
Planningssoftware
vertelt wat nú moet gebeuren
Er worden miljarden besteed aan planningssoftware, maar geen van de pakketten werkt perfect.
De programma’s geven onuitvoerbare opdrachten met als gevolg onrust in de organisatie.
Dit geldt niet voor het programma van het bedrijf met de werknaam Interactive Supply Chain
Planning (ISCP), een samenwerking tussen TU/e en consultancybedrijf CQM. Het maakt software
waar elk bedrijf beter van wordt.
Eén van de activiteiten van CQM, een
wiskundig adviesbureau gevestigd in
Eindhoven, is het maken van planningssoftware,
toegesneden op de wensen van
een klant. Van 1999 tot 2002 ontwikkelde
het samen met de TU/e-hoogleraar Ton de
Kok software voor het toenmalige Philips
Semiconductors (nu NXP). Het programma
is gebaseerd op wetenschappelijk
onderzoek van De Kok aan supply chains,
een onderwerp wat eind jaren negentig
erg populair werd. De bedoeling was om
betere beslissingsondersteunende software
te maken die het aansturen van de
materiaalstromen in de keten van Philips
Semiconductors en haar klanten sterk zou
kunnen verbeteren.
Banenmachine
De basis van alle planningssoftware is
Material Requirements Planning (MRP),
een in essentie eenvoudig rekensommetje
wat bijna elk bedrijf gebruikt voor een koppeling
tussen productie en de inkoop van
materialen. Het sommetje is op de achterkant
van een sigarendoos te maken, maar
omdat het voor alle producten moet worden
gedaan, kost het toch heel veel tijd.
‘Door onderzoek werd ook duidelijk dat
het sommetje te simpel is’, zegt De Kok die
verbonden is aan de faculteit Technologie
Management. Desondanks wordt het nog
steeds overal gebruikt.
Het houdt ook onnodig veel mensen aan
het werk; het is een banenmachine, weet
de hoogleraar. ‘Men maakt een plan voor
een product. Terugrekenend weet je wat je
in welke volgorde moet inkopen en moet
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
doen. Uit dat sommetje komt een agenda
die zegt wat vandaag en de komende week
gemaakt moet worden. Het rekent daarbij
terug in de tijd, en rekent zelfs in het verleden,
omdat het kan zeggen dat je vorige
week onderdelen had moeten hebben, die
er nu nog niet zijn. Dat kan dus niet. Je
geeft daarmee doorlopend aan planners en
naar de werkvloer signalen over wat al gedaan
had moeten zijn. Maar het geeft geen
advies over wat er nú nog kan en moet ge-
beuren. Daarbij kan een planner de
achterstand nooit helemaal wegwerken.’
Concreet gaat iemand met een bon het
magazijn in en ziet daar dat niet alles aanwezig
is. Op dat moment wordt er gebeld
en worden mensen in stelling gebracht om
actie te ondernemen. Expediting heet dat
Ton de Kok (links) en Jan van Doremalen
met op de laptops hun software.

in de logistieke wereld en dat is de banenmachine
waar De Kok het over heeft.
Het maken van goede planningssoftware is
dus al jaren een weerbarstig probleem. ‘Er
worden miljarden besteed aan planningssoftware,
maar ze werken geen van alle
perfect’, zegt De Kok. ‘Er zijn wel geavanceerdere
pakketten, maar die draaien toch
vaak op simpele regeltjes, die business
rules worden genoemd, zoals eerst de belangrijke
klanten helpen en dan de minder
belangrijke. Dat soort principes blijkt heel
onverstandig voor de bedrijfsvoering.’
Levenscyclus
Wat de TU/e en CQM nu hebben gemaakt,
Interactive Supply Chain Planning, is in
rekencapaciteit van dezelfde orde, maar
het sommetje geeft een uitkomst die bij-
voorbeeld zegt dat honderd stuks van een
bepaald product produceren niet lukt op
basis van de voorraden en productiecapaciteit.
Het voorstel is vervolgens te beginnen
met tachtig en te zorgen dat de ontbrekende
spullen worden ingekocht.
De nieuwe software van ISCP wordt al
jaren getest in de keten van semiconductors
tot de productie van dvd-spelers.
‘Die hebben een korte levenscyclus en de
productie gaat eerst heel hard omhoog en
valt dan weer naar beneden. Het is niet te
voorspellen hoe een cyclus gaat lopen. Een
uitstekende test dus. De resultaten zijn
meer dan bevredigend’, zegt dr.ir. Jan van
Doremalen, gepromoveerd aan de TU/e en
nu werkzaam bij CQM. ‘Je krijgt heel snel
inzicht hoe het ervoor staat. Operationele
plannen kunnen we in een paar seconden
genereren. Het achterliggende wiskundige
model is heel goed doordacht, maar
het resulterende rekenwerk is heel simpel.
Het is bij ons binnen een kwartier
gedaan en dan is het laden van de data
nog het meeste werk.’
De data voor het systeem komen uit
planningssoftware die nu al wordt
gebruikt in de betrokken bedrijven.
Daarmee wordt de ISCP een regisseur
die op alle systemen ligt. Het voordeel
is dat bedrijven niet ineens hun dure
software weg hoeven te gooien. Daarbij
is het een eenvoudig systeem waar zelfs
studenten meteen mee kunnen werken,
zegt De Kok lachend. Er wordt gewerkt
aan een nog betere interface die voor iedereen
in bedrijven toegankelijk is.
Workshops
De applicatie draait sinds 2002 en wordt
wekelijks besproken in meetings van
mensen van over de hele wereld. Zij
werken bij verschillende bedrijven in de
keten van de semiconductors.
Het verbeteren van het product gaat zo
goed dat onlangs werd besloten de succesvolle
activiteit onder te brengen in een
spin-off bedrijf van de TU/e en CQM gezamenlijk.
In de komende tijd treedt het
bedrijf naar buiten. Van Doremalen: ‘Het
is nu tijd voor het benaderen van potentiele
klanten. We zijn van plan mensen uit
de supply chain en uit de ICT-wereld uit
te nodigen voor workshops en masterclasses.
Met die twee groepen omvatten
we zowel potentiële gebruikers als de
leveranciers van bestaande software. We
hopen dat zij tot de conclusie komen dat
er een andere waarheid is dan die waar
zij nu mee werken.’
Voor De Kok is het toetsen van theorieën
het belangrijkste motief voor zijn bijdrage
aan het bedrijf. ‘Ik ben een halve
fysicus en geloof dus in het belang van
de wisselwerking tussen theorie en experiment.
Ik wil dus begrijpen hoe het er in
de werkelijkheid aan toegaat. Wij willen
snappen waarom soms een product niet
in de supermarkt aanwezig is of waarom
een bedrijf niet zoals beloofd binnen een
week levert. Mijn vakgebied was in de
jaren vijftig nog sterk vervlochten met
de realiteit. Het zoeken naar complexere
modellen heeft geleid tot enorme hoeveelheden
wiskunde die voor een deel
geen enkele relevantie met de realiteit
meer hebben. Met ons onderzoek slaan
we weer een brug tussen theorie en praktijk.
Ik wil mijn modellen valideren. Dat
drijft me.’
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 4 3

LOOPBAAN
Na zijn promotieonderzoek
aan
de TU/e besloot
Javier Blanco weer
terug te keren
naar Argentinië.
FOTO: OGC
Ingenieur in
Argentinië
Na de afronding van zijn promotieonderzoek aan de TU/e in 1996 keerde alumnus
Javier Blanco terug naar zijn geboorteland Argentinië om aan de Nationale Universiteit
van Córdoba de afdeling Informatica uit te bouwen. Het handjevol studenten van toen
is inmiddels uitgegroeid tot zeshonderd. ‘Ik wilde absoluut terug naar Latijns-Amerika.
Hier hebben ze me nodig.’
Hoewel hij in geen tien jaar Nederlands heeft gesproken,
wil Javier Blanco (37) het interview in het Nederlands
doen. Dat gaat hem goed af. In de kantine van de
Nationale Universiteit van Córdoba, een stad van 1,3 miljoen
inwoners in het hart van Argentinië, vertelt hij hoe
zijn werk is veranderd sinds hij weer terug is. Voordat
Blanco naar Nederland kwam, studeerde hij informatica
aan de ESLAI, een speciale universiteit voor getalenteerde
studenten die de informaticatechnologie in Latijns-
Amerika moest stimuleren. Inmiddels is deze instelling
gesloten. Aan de ESLAI doceerden veel buitenlanders,
waaronder de Nijmeegse hoogleraar Henk Barendregt.
Die nodigde Blanco uit bij hem af te studeren. Later deed
hij zijn promotieonderzoek aan de TU/e, waar hij na afloop
nog een jaar als postdoc werkte. Totdat hij hoorde dat
de Universidad Nacional de Córdoba iemand zocht die de
afdeling Informatica kon opbouwen.
4 4 M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
Blanco: ‘Een geweldige kans. Tegen het eind van mijn
promotieonderzoek wilde ik absoluut weer in Latijns-
Amerika werken. Daar zijn mensen die de informatietechnologie
verder kunnen ontwikkelen en het land op
een rechtvaardige manier willen helpen opbouwen, hard
nodig. Toen ik hier kwam was de afdeling Informatica
net gestart als onderdeel van de faculteit Wis-, Natuur-
en Sterrenkunde. Gepromoveerde informaticadocenten
waren er niet. Een handjevol informaticastudenten kreeg
les van docenten van andere afdelingen. Om studenten
te werven bezocht ik alle middelbare scholen in Córdoba,
soms wel twintig per jaar. Dat kostte veel tijd, maar inmiddels
hebben we zeshonderd studenten.’
De staf groeide echter niet zo hard, die bestaat uit zes
mensen, naast vijf promovendi. Van de stafleden zijn
er drie gepromoveerd aan Nederlandse universiteiten.
Geen van hen bekleedt de positie van hoogleraar. Deels

heeft dat een financiële reden. Van het krappe budget
kan zo meer personeel aangesteld worden. Voor Blanco
is het echter ook een politieke kwestie: ‘We kennen geen
hiërarchie. We zijn allemaal de baas, of niemand. Voor de
afhandeling van formele zaken, bijvoorbeeld contracten
tekenen met externen, is elk jaar iemand anders eindverantwoordelijk.’
Hij vreest overigens wel dat deze, ook voor
Argentijnse universiteiten bijzondere situatie niet lang
meer is te handhaven. Niet iedereen is, zoals hij, tevreden
met een netto maandsalaris van vijfhonderd euro.
Politiek
Onder andere vanwege het krappe budget zijn de werkomstandigheden
in Córdoba onvergelijkbaar met die op
de TU/e. ‘In Nederland promoveerde ik aan de onderzoekschool
IPA. De voorzieningen waren optimaal’, zegt
Blanco. ‘Bibliotheken hebben alle boeken, je kunt congressen
bezoeken, met collega’s praten over je onderzoek, je
promotor heeft veel tijd voor je. Dat kan hier niet. Ik geef
al twintig uur per week college. Dan blijft er weinig tijd
over voor begeleiding van mijn twee promovendi. En ook
zij hebben weinig tijd, zij moeten ook veel lesgeven.’
Een ander groot verschil met de TU/e is dat het op zijn
universiteit zindert van politiek bewustzijn. Er worden
voortdurend demonstraties gehouden of voorbereid. Vorig
jaar bijvoorbeeld demonstreerden veertigduizend medewerkers
en studenten van de universiteit (op een totaal van
honderdduizend studenten en achtduizend medewerkers)
voor meer overheidssubsidie en hogere salarissen. In 1999
droegen hun drie weken durende stakingen, demonstraties
en wegblokkades bij aan de val van de regering. Er
vinden volop politieke discussies plaats, waaraan Blanco
fanatiek meedoet.
‘Op de universiteit proberen allerlei groeperingen invloed
uit te oefenen op het bestuur. Zelf ben ik lid van La
Bisagra, de Scharnier. Deze organisatie van medewerkers
en studenten wil de universiteit zodanig veranderen dat
ze meer ten dienste staat van een rechtvaardigere maatschappij.
Zo willen we de universiteit toegankelijker
maken voor arme mensen, onder andere door te pleiten
voor studiefinanciering. Argentinië kent geen studie-
Blanco: ‘Wij kennen geen
hiërarchie. Wij zijn allemaal
de baas, of niemand.’
financiering. We willen ook de dialoog aangaan met het
bedrijfsleven. Zo trekt Intel, het grootste IT-bedrijf hier,
alle goede studenten naar zich toe omdat ze hoge salarissen
kan betalen. Voor kleinere IT-bedrijven en overheidsorganisaties
zijn onvoldoende informatici. Wij willen dat
Intel zich daarvoor verantwoordelijk voelt en bijvoorbeeld
de salarissen aanpast. La Bisagra organiseert ook colleges
over sociale bewegingen, zoals mensenrechtenorganisaties
en boerenbonden, in relatie tot de universiteit. Die worden
druk bezocht. Het gaat dan ook ergens over. In Argentinië
maken twintig grote ondernemingen, met name oliemaatschappijen
en sojabedrijven, miljoenenwinsten, terwijl
de helft van de bevolking armoede lijdt. Kleine boeren
kunnen zonder dat ze geld voor hun land krijgen worden
onteigend, omdat ze niet over eigendomspapieren beschikken.
Wij proberen die boeren te helpen. Ik heb meegedaan
aan een programma om arme mensen gratis computerles
te geven. Daarvoor bezocht ik gevangenissen. Je hoopt dat
gevangenen, veelal oudere mensen die kleine vergrijpen
hebben gepleegd, na hun detentie iets meer kans maken
op werk.’
Filosofie
Blanco is zich ook meer gaan verdiepen in de filosofie
van informatica. ‘Ik heb colleges letterkunde en filosofie
gevolgd. Ik geef les aan de journalistenopleiding over de filosofie
van de informatietechnologie. Centraal daarin staan
de gevolgen die informatietechnologie kan hebben voor
samenlevingen.’
Momenteel is hij het meest bezorgd over de hoge uitvalcijfers
van zijn informaticastudenten en daarin verschilt
de situatie weer weinig met die in Nederland. De helft
verdwijnt in het eerste jaar. Blanco vermoedt dat dat deels
veroorzaakt wordt door de slechte aansluiting met het
voortgezet onderwijs en de verkeerde verwachtingen van
studenten over de het vak. Precies weet hij het niet. ‘Bij informatica
is dat nooit onderzocht, wel bij wiskunde. Mijn
collega is gepromoveerd in de pedagogiek van de wiskunde
en geeft daar colleges over. Die volg ik momenteel. Ik hoop
te achterhalen welke problemen eerstejaars precies ondervinden,
zodat ik daaraan meer aandacht kan schenken.’
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
4 5

4 6
XXXXXXXXXXX
STUDENTENLEVEN
Eindhoven
studentenstad?
M A T R I X / 4 / 2 0 0 4
Hoe scoort Eindhoven
vergeleken met een drietal
andere studentensteden: Delft,
Groningen en Nijmegen? Om
deze vraag te beantwoorden
heeft de redactie van Cursor, het
studenten- en medewerkersblad
van de TU/e, verschillende
gegevens over studenten van
Eindhoven vergeleken met
gegevens van de drie genoemde
steden. De conclusie: Eindhoven
kan inderdaad niet echt
meespelen in de eredivisie van
Nederlandse studentensteden.
Maar wel qua sport en qua
studentenevenementen.
Wat is dat eigenlijk, een ‘studentenstad’? Is
dat een stad waar je veel studenten hebt? Of
is het een stad met een gezellige historische
stadskern waar tegen elk oud herenhuis
een paar aftandse fietsen staan? Afgaand
op het eerste lijkt de Lichtstad het heel aardig
te doen als studentenstad. Er studeren
hier ruim 24.000 mensen, verdeeld over
Fontys Hogescholen, de TU/e en de Design
Academy. Dat is minder dan in Groningen,
waar bijna 43.000 mensen hun hbo- of woopleiding
volgen, maar wel veel meer dan in
Delft, waar de teller blijft steken op ongeveer
14.500 studenten. Nog een positief gegeven:
er wonen in Eindhoven net zo veel studenten
als in Delft. Een beetje meer zelfs: in
Eindhoven krijgen ongeveer negenduizend
mensen een uitwonendenbeurs, in Delft zijn

dat er 8.500. Gegeven het feit dat er nogal
wat studenten door hun studiefinancieringsjaren
heen zijn, kan met redelijke zekerheid
gezegd worden dat het echte aantal
kamerbewoners in beide steden boven de
tienduizend ligt. In Groningen, Delft en
Nijmegen is om en nabij zestig procent van
de studenten uitwonend. De resterende
veertig procent gaat elke dag na de colleges
weer terug naar het ouderlijk huis. Zo
niet in Eindhoven. Daar is de verhouding
precies omgekeerd. Minstens elfduizend
studenten -waaronder zeker tweeduizend
TU/e’ers- verlaten aan het einde van de
collegedag met trein, bus of fiets de stad.
Bijgevolg beslaat de studentenpopulatie die
uitwonend is zo’n vier procent van het totale
inwonertal van Eindhoven. Ter vergelijking:
in Nijmegen en Delft is dat ongeveer
tien procent, in Groningen zelfs veertien.
Dwergen
Maar deze aantallen zijn niet de enige
graadmeter voor de bepaling van de ‘studentenstadsheid’
van een stad. Belangrijker
nog dan de hoeveelheid studenten is het
antwoord op de vraag: is er een rijk studentenleven?
Is er een eigen leefmilieu, gecreeerd
door en voor studenten?
Op het eerste oog lijkt Eindhoven hier flink
achter te blijven. Want de Eindhovense
studentenverenigingen -ESC (300 leden),
SSRE (300 leden) en Demos (250 leden)zijn
dwergen in vergelijking met hun
Delftse of Groningse tegenhangers. De
twee grootste clubs in Delft -het Delftsch
Studenten Corps en Virgiel- hebben allebei
1400 leden. Bovendien zijn er naast
die twee verenigingen nog eens zo’n acht
alternatieven in Delft. Hetzelfde geldt voor
Groningen. Alleen zijn de traditionele verenigingen
daar nog groter: de ledenlijst van
het corps telt er maar liefst 2300 namen
en het rooms-katholieke Albertus Magnus
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
Studenten
organiseerden
een maaltijd voor
het Eindhovense
publiek op de Markt.
ILLUSTRATIE: JEANETTE BOS
Verschillende vergelijkingen tussen vier studentensteden.
is 1900 man groot. De enige van de drie
vergelijkingssteden die het wat dit betreft
relatief slechter doet dan Eindhoven, is
Nijmegen. De vijf verenigingen in de
Waalstad brengen in totaal elfhonderd
man op de been. Dat is iets meer dan zes
procent van de Nijmeegse populatie uitwonende
studenten. In Eindhoven ligt dat
percentage op ruim negen procent.
Wat betreft de politieke activiteit is het
beeld ongeveer hetzelfde. In zowel Delft
als Groningen bestaat al sinds begin jaren
negentig een studentenpartij die in de
gemeenteraad zit. De partij Studenten
Techniek in Politiek (STIP) levert in Delft
zelfs één van de vijf wethouders. Daar kunnen
de studenten in Eindhoven voorlopig
alleen maar van dromen. Pas dit jaar kwam
hier een serieuze studentenpartij van de
grond; de Eindhovense Lijst Studenten
(ELS). Deze partij haalde bij de verkiezingen
in maart dit jaar net geen zetel in
de gemeenteraad. Maar de Eindhovense
student kan in ieder geval kiezen voor een
partij die helemaal voor het belang van de
studenten opkomt. In Nijmegen kan dat
niet: daar bestaat geen studentenpartij.
En dat is niet het enige punt waarop
Eindhoven Nijmegen aftroeft. Als het gaat
om sport, blijft Nijmegen zelfs ver achter
bij Eindhoven. De 37 sportclubs rond het
Studentensport Centrum aan de Onze
Lieve Vrouwe-straat zijn samen ongeveer
drieduizend man groot. Dat is 33 procent
van de populatie uitwonende studenten.
Nijmegen komt met zijn 2500 sporters
in verenigingsverband niet verder dan
15 procent. Zelfs Groningen heeft qua
sport niet dezelfde organisatiegraad als
Eindhoven. In de noordelijkste universiteitsstad
van Nederland is een kleine dertig
procent van de uitwonende studenten lid
van een studentensportvereniging. Qua
sport doet Eindhoven dus wel mee met
de grote jongens. In de categorie ‘grote
studentenevenementen’ scoort Eindhoven
ook goed. In Eindhoven behoort het
cultureel festival Virus met zijn vijftien
jaren al bijna net zo zeer tot de jaarlijkse
regelmaat als Koninginnedag. Het festival
is, met gemiddeld achtduizend bezoekers,
waarschijnlijk het grootste door studenten
georganiseerde evenement van Nederland.
De enige concurrent qua toppositie is de
Batavierenrace in Nijmegen, die elk jaar
7.500 deelnemers trekt. Maar dat is dan
ook het enige echt grote studentenevenement
in Nijmegen.
Evenementen in de binnenstad
Ook Groningen heeft één topevenement,
dat elk jaar zorgt voor een uitverkochte
stadsschouwburg voor drie dagen: het
Groninger Studenten Cabaret Festival. In
Delft trekt het Bouwkundefeest BK-beats
om de twee jaar ongeveer 2400 bezoekers
en het IO-festival van de faculteit
Industrieel Ontwerpen is goed voor 1600
gasten. Aardig, maar het haalt niet bij het
buitentoernooi van de Eindhovense volleybalvereniging
Hajraa, dat 4500 volleyballers
naar Eindhoven trekt. En dan hebben
we het Tunafestival nog niet genoemd. Het
aantal deelnemende ‘guitarristas’ bedraagt
weliswaar slechts drie- tot vierhonderd,
maar er komen wel duizenden bezoekers
naar kijken en luisteren in de Eindhovense
binnenstad. Secretaris van de universiteit
ir. Harry Roumen zou graag willen dat
de universiteit en de studenten veel meer
hun gezicht laten zien in de binnenstad.
De grote hoeveelheid activiteiten die de
universiteit dit jaar in het centrum organiseert,
rond het vijftigjarig bestaan van
de TU/e, zijn wat hem betreft een goed
begin. En dat moet doorgezet worden in
de komende jaren, vindt de universiteitssecretaris.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 4 7

Ad Lavrijsen (28)
ontwerper in opleiding
Gedurende zijn opleiding Plantenteeltwetenschappen aan de
Universiteit Wageningen kwam Ad Lavrijsen in aanraking met
logistiek en supply chain management, door zijn keuze voor de
afstudeerrichting tuinbouwproductieketens. Omdat hij de logistiek
erg interessant vond, kwam hij uiteindelijk in Eindhoven terecht bij
de postdoctorale opleiding Logistics Management Systems (LMS).
Vanaf september 2006 is hij voor zijn ontwerpopdracht werkzaam
bij de NS. Bij de NS wordt elk jaar een materieelontwikkelingsplan
gemaakt. Zijn opdracht is, om in navolging van eerdere opdrachten
aan LMS’ers, dit planningsproces te optimaliseren. Hij tracht dit te
realiseren door de ontwikkeling van een beslissingsondersteunend
model voor de directie en de stuurgroep Materieel, zodat zij tot
betere beslissingen ten aanzien van het materieel kunnen komen.
Lavrijsen organiseert simulatiebijeenkomsten om het model te testen
en bij de gebruikers de intuïtie ten aanzien van dit strategische
investeringsvraagstuk te vergroten. Lavrijsen moet een werkzaam
model en een beschrijving van het ideale conceptuele model
opleveren in februari 2007. Hij wil na zijn opleiding waarschijnlijk
als consultant aan het werk, omdat de afwisseling van het werk in
projecten hem zeer aanspreekt.
ONTWERPEN
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 4 9
FOTO: BART VAN OVERBEEKE

ontwerpen
nieuws
INTERNATIONALE DESIGNLABS
Een plek waar studenten, onderzoekers en innovatieve
industrie uit de hele wereld kunnen
samenkomen om te spelen met aansprekende
ideeën. Dat is de ambitie die TU/e-faculteit
Industrial Design heeft voor haar pas geopende
/d.search-labs. De design (re)search labs zijn
in oktober geopend in het bijzijn van universitaire
partners uit de VS, Australië en Singapore
live en via videoconferencing. De verschillende
proefruimten omvatten een soort huis van de
toekomst met een huiskamer, een slaapkamer
en een kinderslaapkamer. Dit noemt men
de ‘context ruimten’. Verder heeft Industrial
Design geïnvesteerd in een machine die hoogwaardige
3D-prototypes ‘print’ in een materiaal
van polymeren, op grond van CAD-tekeningen.
Met zo’n ‘printer’ maakt een bedrijf bijvoorbeeld
oordopjes op maat. In deze ruimte is er
ook een ‘laser cutting and engraving’ machine
waarmee platte prototypes uit stukjes hout en
kunststof gemaakt worden. Deze voorzieningen
maken het mogelijk voor studenten -in eerste
instantie masterstudenten- om hun ideeën
op verschillende manieren uit te proberen. In
de context ruimten kunnen producten die zijn
ontworpen lange tijd blijven staan en getest
worden. ‘Zo kunnen studenten kijken of dingen
na een tijdje misschien saai worden en kunnen
ze proberen daar iets aan te doen. Ze kunnen
kijken wat voor praktische problemen hun ontwerpen
opleveren. En ze hebben een plek waar
ze iets kunnen laten zien’, legt projectleider
dr.ir. Stephan Wensveen uit. ‘Internationale
samenwerking is daarbij belangrijk vanwege de
verschillende invalshoeken die verschillende
culturen kunnen opleveren.’
DRIE TU’S BOUWEN
HUMANOIDS
De drie technische universiteiten verenigen
hun krachten om een team van humanoids
te bouwen, robots die lijken op een mens.
Al bij de ‘humanoid league’ in 2008, een
voetbalwedstrijd tussen humanoids, wil het
gezelschap acte de présence geven. De plannen
voor het samenwerkingsverband tussen
de drie TU’s spelen momenteel bij de drie
faculteiten Werktuigbouwkunde. Het is de
bedoeling dat in de loop der tijd ook andere
faculteiten en mogelijk partijen uit het bedrijfsleven
zich aansluiten bij het initiatief.
‘Voor de voetbalwedstrijd in 2008 zal er nog
wel veel aan moeten worden verbeterd’,
denkt prof.dr. Henk Nijmeijer van de faculteit
De slaapkamer in
het /d.search-lab.
FOTO: BART VAN OVERBEEKE
Werktuigbouwkunde. ‘Het jaar daarop gaan we
echt voor de prijzen.’ Het werkelijke doel van
het samenwerkingsverband is echter niet het
winnen van de league. ‘De technologie van autonome
systemen is ontzettend belangrijk aan het
worden’, legt Nijmeijer uit. ‘Denk aan robots die
worden ingezet tijdens ruimtereizen of robots
die brandende gebouwen ingaan om daar iets
uit te halen. Denk aan robot-chirurgie. Aan dat
soort ontwikkelingen moeten wij meedoen. Het
voetbalgebeuren is een uitstekende kapstok. En
een humanoid is zo complex dat je die beter met
meerdere TU’s kunt ontwerpen.’ Twente en Delft
hebben reeds activiteiten op het gebied van
humanoids en zijn met name gespecialiseerd
op het gebied van loopbewegingen. De TU/e zal
zich wellicht gaan bezighouden met de integratie
van software, elektronica en mechanica.
ORIGINELE ONTWERPEN
VAN 3TU’S
Gedurende de Designweek in oktober liepen
studenten van de TU’s van Delft, Twente en
Eindhoven rond om uitleg te geven bij de
tentoonstelling Design United op de TU/e. Hier
zijn de beste of meest originele ontwerpen te
zien van studenten Industrial Design van de drie
TU’s.
De objecten die te zien waren, bestreken een
heel scala qua vormgeving, maar ook qua
Zitobject ‘Relax & Meet’
2.500 EURO VOOR STUDENT
toepassing. Op de ene plek een uitklapbare
bank voor op straat, op een andere een
opslagmedium voor berichten van terminale
patiënten aan hun nabestaanden. Deze
afwisseling komt ook tot uiting in de vier
domeinen ‘Home’, ‘Care’, ‘Entertainment’ en
‘Public Space’. Binnen elke categorie waren
zes ontwerpen te zien; twee van elke TU.
Lara van der Veen van de TU Delft ontwierp
de ‘Cabin for two’, een stapelbare tijdelijke
‘slaapunit’. Dat het ding er zeer uitnodigend
uitzag, vond ook een zwerver, die er inkroop
om even een uiltje te knappen.
Bouwkundestudent Alexander Suma, de ontwerper van het zitobject ‘Relax & Meet’, dat bij
De Zwarte Doos staat, heeft van de provincie Limburg een ‘waarderingsbijdrage’ gekregen
van 2.500 euro voor zijn ontwerp van het zitmeubel. De student, die in het Limburgse Eijsden
woont, mag het geld vrijelijk besteden. Gedeputeerde Odile Wolfs, die het besluit tot
toekenning nam, vindt het belangrijk dat het talent van Suma wordt herkend en erkend. De
provincie overweegt om zelf ook een Relax & Meetstoel aan te schaffen. Het zitobject zou
een plaats moeten krijgen bij het provinciehuis in Maastricht.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 5 1

CULTUUR
Prof.dr.ir.
Han Meijer
bij de tentoonstelling.
5 2
Magie in polymeren
Onderzoekers die hun wetenschappelijke
passie verbeelden in een tentoonstelling.
Hoe moet dat er uitzien? Verrassend
kunstzinnig, zo blijkt. ‘KUNSTstof:
Schoonheid en emotie in polymeren’
intrigeert.
Op vijftig bedrukte kunststof platen, wapperend of
traag bewegend aan helixvormige paalconstructies bij
het Limbopad dat naar de TU/e-campus leidt, geven de
polymerenonderzoeksgroepen van de TU/e een soort
portret van hun onderzoek. Soms abstract, soms concreet.
Op elke plaat een korte, opzettelijk moeilijk leesbare,
nieuwsgierig makende uitleg. Enkele platen zijn gewijd
aan de onderzoekers en hun omgeving. ’s Avonds is alles
verlicht. De tentoonstelling legt letterlijk en figuurlijk een
link tussen de TU/e, Kennispoort en de binnenstad van
Eindhoven. Daarmee willen de onderzoekers laten zien
dat ze naar buiten kijken en niet bezig zijn met navelstaren.
‘SuperTU/esday Polymeren wil getuigen van de schoonheid
en emotie die haar beoefenaars ervaren bij hun
dagelijks werk aan het onderzoek aan polymeren, niet
alleen de bouwstof van de natuur ook de bouwstof van de
toekomst’, zo schrijven de makers in hun flyer. Alle afbeeldingen
zijn ook in het klein gebundeld in een boekje
dat op te vragen is bij www.epl.nu.
Ter gelegenheid van SuperTU/esday bedacht prof.dr.ir.
Han Meijer, hoogleraar Polymeertechnologie aan de faculteit
Werktuigbouwkunde, na overleg met drs. Maarten
Pieterson, hoofd van Studium Generale, dat er een buitententoonstelling
moest komen in de trant van de jaar-
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
lijkse World Press Photo tentoonstelling aan de TU/e. Het
SuperTU/esday budget van 25.000 euro moest niet aan de
zoveelste conferentie worden besteed, maar aan iets creatiefs,
gekoppeld aan een leuk feest. Uiteindelijk liepen
de kosten vanwege het openlucht karakter en constructie
van de tentoonstelling wel op. Maar een aantal bedrijven
bleek bereid bij te dragen aan de financiering.
Primitieve polymeren
Meijer ergert zich aan mensen die het maar over plastic
blijven hebben als ze polymeren bedoelen. Polymeren
komen op een natuurlijke manier overal voor, vertelt hij.
Het langste bekende polymeer is DNA, waarin onze genetische
informatie vastligt. De lange moleculen die bomen
en planten hun structuur geven zijn ook polymeren. De
synthetische door de mens gemaakte polymeren zijn in
vergelijking nog vrij primitief. ‘Het woord plastic duidt
juist op dat primitieve, dat goedkope. Het benadrukt
plastisch worden, bijvoorbeeld bij verwarmen. Vele zeer
bruikbare polymeren hebben die eigenschap niet en wie
hout kan opsmelten en vormgeven is knapper dan ik en
wordt rijk’, grijnst Meijer.
De afbeeldingen in de tentoonstelling laten polymeren
zien in allerlei magisch uitziende gedaantes. Eén plaat
toont een vreemde bol die op microscopisch niveau ontstaat
als een oplossing van kippenveren in water afkoelt
(onder hoge druk en temperatuur vormen kippenveren
eerst in water een keratine oplossing). Het onderzoek
naar de kristallisatie van de keratine eiwitten begint pas,
maar zal waarschijnlijk leiden tot revolutionaire nieuwe
toepassingen van bestaande materialen. Een andere plaat
laat een biologisch afbreekbaar polymeer zien waarmee
onderzoekers lichaamseigen cellen kunnen laten uitgroeien
tot een nieuwe hartklep. Verderop tonen fantastische
deformatiepatronen de visco-elasticiteit van polymeersmelten
zoals die stromen in een vierkante pijp. Op
een andere plaat staat een formule waaraan twintig jaar
gewerkt is en waarmee korte en lange duur mechanische
eigenschappen van glasachtige polmeren nu kwantitatief
voorspeld kunnen worden.
Helix
Meijer is directeur van EPL (Eindhoven Polymer
Laboratories) waarin alle polymerenonderzoeksgroepen
van de faculteiten Scheikundige Technologie, Technische
Natuurkunde, Werktuigbouwkunde en Biomedische
Technologie deelnemen. Een jaar lang werkten de betrokkenen
om ‘KUNSTstof’ van de grond te krijgen. Meijer
benaderde de firma die platen kon bedrukken en de
eigenaar zei hem meteen dat drukken het probleem niet
was, maar wel hoe je de platen zou moeten ophangen
‘Ik bedacht dat ze aan helix-vormige palen met twee of
drie armen gehangen zouden kunnen worden. Een soort
boomconstructie tussen de natuurlijke bomen langs

het pad. We maakten een model uit ijzerdraad en Erwin
Dekkers van de GTD ging ermee verder. Uiteindelijk vonden
ze een voldoende stijve, stabiele vorm met voldoende
flexibiliteit voor de constructie om mee te kunnen bewegen
met weer en wind.’
Marleen Rieken van de faculteit Werktuigbouwkunde
nam de coördinatie van de logistiek en planning op zich.
‘Vlak voor de opening was er een grote storm. Toen hield
ik mijn hart wel even vast. Er was een geluid alsof boten
tegen elkaar botsten. Maar alles bleef gewoon staan. Een
hele geruststelling.’
De bedrijven die zijn benaderd voor de uitvoering zagen
het hele project als een grote uitdaging. ‘Die waren net zo
trots als wij toen het allemaal gelukt was. Zij hebben een
onvoorstelbaar enthousiasme aan de dag gelegd en werkten
buiten kantooruren door om dingen af te krijgen. Het
was voor hen echt een prestigeproject, gezien de schaal
van wat er gebouwd moest worden en natuurlijk de
locatie op de universiteit’, vertelt Rieken. Ook polymeerdeskundige
prof.dr. Paul Smith dacht mee om de ideeën
uitvoerbaar te krijgen. Voor het ontwerp en de presentatie
van het beeldmateriaal tekende Alice van Litsenburg, die
nauw samenwerkte met de onderzoekers die het materiaal
aandroegen.
De palen zijn heel apart én robuust geworden. Van verschillende
kanten is al geboden op de afzonderlijke palen,
maar Meijer wil ze alleen allemaal tegelijk verkopen. Hij
stelt zich voor dat ze bijvoorbeeld ergens in de duinen
kunnen komen te staan met steeds andere borden, eventueel
met reclame of kunstuitingen.
Feest
Het openingsfeest van de tentoonstelling op Super-
TU/esday 7 november werd door driehonderd mensen
bezocht. Het werd allemaal nóg gezelliger door een optreden
van A.A. and the doctors, de band van Appie Alberts.
Deze destijds in twee jaar gepromoveerde chemicus heeft
zijn leven lang moeite gehad om te kiezen tussen muziek
en wetenschap. Alberts was postdoc bij drie latere
Nobelprijswinnaars en speelde in de band van Herman
Brood.
De tentoonstelling loopt van 7 november tot 7 januari.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6 5 3

FOTO: BART VAN OVERBEEKE
5 4
service
nieuws
DE KLEINE TU/e ENCYCLOPEDIE
1956-2006
In de najaarseditie van Matrix is aandacht geschonken
aan het verschijnen van ‘De kleine
TUe encyclopedie 1956-2006. Er zijn al ongeveer
zeshonderd exemplaren door oud-medewerkers
van de universiteit besteld. Hebt u nog interesse
in het boekje? Ga dan naar www.histech.nl en
vul het bestelformulier in. Het boekje kost 20
euro inclusief verzendkosten. Voor telefonische
informatie kunt u terecht op 040-247 2708. De
oplage is gelimiteerd. Op is op!
TU/e SCOORT GOED IN
RANGLIJSTEN
De TU/e doet het goed in verschillende ranglijsten
die recent verschenen zijn. In de top-100
van beste universiteiten ter wereld van het
Britse dagblad The Times is de TU/e de beste
Simon Stevin luidt lustrum in
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
FOTO: TU/e ARCHIEF
Prof. Posthumus
begeleidt prinses
Beatrix bij
een informeel
werkbezoek (1965).
Met een enorme monstertruck luidde studievereniging Simon Stevin
van Werktuigbouwkunde eind oktober luidruchtig ronkend, knallend
en grommend het tiende lustrum in. Het publiek stond in dikke rijen te
kijken achter de dranghekken rondom het parkeerterrein tussen het
Hoofdgebouw en de W-hal, terwijl het monster op wielen zijn toeschouwers
met veel bravoure trachtte te imponeren. Onder luid gejuich en
hoog steigerend vermorzelde het zes autowrakken onder zijn bijna twee
meter hoge wielen. Na een kort intermezzo, waarin de verenigingsleden
champagne uitdeelden aan het publiek, zorgde een groene quad met
een straalmotor van een helikopter voor een letterlijk knallende toegift.
Zichtbaar voldaan hieven de werktuigbouwers na afloop hun ‘Simonlied’
aan. Het komend collegejaar organiseert de vereniging nog verschillende
lustrumevenementen.
Nederlandse universiteit (plaats 67). Uit de
jaarlijkse ranglijst van opinieblad Elsevier blijkt
bovendien dat hoogleraren en hoofddocenten
de TU/e de beste technische universiteit van
Nederland vinden. De helft van de ondervraagden
zet opleidingen van deze instelling op nummer
1. De TU/e is dit jaar de hoogst genoteerde
De quad met
een straalmotor
geeft een
knallende toegift.
Nederlandse instelling: zij klom drie plaatsen
naar nummer 67. De TU Delft -verleden jaar
nog de beste Nederlandse instelling op plaats
53- kelderde naar de 86ste plek. Samen met
Australië heeft Nederland na Groot-Brittannië
en de Verenigde Staten de meeste universiteiten
in de top-100. De lijst is het resultaat van een
wereldwijde enquête onder 3.703 onderzoekers.
Zij moesten voor hun vakgebied de beste dertig
universiteiten noemen. Verder keek The Times
naar werkgeversoordelen over afgestudeerden,
staf-studentratio’s aan de faculteiten, de hoeveelheid
buitenlandse studenten en het aantal
befaamde onderzoekers. Helemaal bovenaan
staat, zoals gebruikelijk, de Amerikaanse
Harvard University. Op nummer twee en drie zijn
Cambridge en Oxford terechtgekomen. Uit de
Elsevier-lijst bleek dat de Universiteit Utrecht
volgens de ondervraagde hoogleraren en
hoofddocenten de beste brede universiteit van
Nederland is. Twee topopleidingen zijn volgens
hen te vinden bij de TU/e, te weten elektrotechniek
en werktuigbouwkunde.
HALL OBJECT
Hij weegt 170 kilo, heeft een puntgave witte
huid, staat op zes poten en wandelt onbeholpen
waggelend met een snelheid van 0,15 kilometer
per uur. En hij luistert gezellig naar gesprekken
van voorbijgangers. Kunstwerk annex wandelrobot
‘Hall Object’, voor het grootste deel
gemaakt door TU/e-studenten, gaat na vijf jaar
voorbereiding eindelijk naar de habitat waarvoor
hij ontworpen is: de hal van het NPS/VARAgebouw
in Hilversum. In oktober is Hall Object
daar officieel onthuld. Al in 2001 kreeg kunstenaar
Job Smeets de opdracht van de VARA en
de NPS om een kunstwerk te maken dat de hal
van hun nieuwe gebouw zou opfleuren. Smeets
bedacht dat de kale, levenloze hal een bewoner

FOTO: RAMON SOLBERG
nodig had, die zou zorgen voor leven in de brouwerij.
Een bewoner die reageert op mensen, zelfstandig
rondscharrelt en bij voorkeur ook nog
wisselende gemoedstoestanden heeft, zodat
hij niet altijd hetzelfde gedrag vertoont. Met die
vraag klopte de kunstenaar in 2002 aan bij de
faculteit Werktuigbouwkunde (W) van de TU/e.
Smeets vond in W-hoog een welwillend oor. Zijn
probleem werd een ontwerpopdracht waar in
totaal zo’n vijftig derdejaars W-studenten zich
Het Hall Object, dat in opdracht van VARA en NPS
is ontworpen.
op mochten uitleven, in het kader van Ontwerp
Gericht Onderwijs. Na anderhalf jaar, aan het
begin collegejaar 2003/2004, waren de ideeën
van de studenten genoeg gerijpt om de ‘gezellige
robot’ ook echt te gaan bouwen. Vier man
werkten er sindsdien aan als student-assistent
en een aantal andere studenten wijdden hun
stage aan de wandelende sculptuur.
NIEUWSBRIEF EINDHOVEN
De eerste digitale nieuwsbrief van het
Universiteitsfonds Eindhoven is beschikbaar.
In deze nieuwsbrief kunt u onder andere lezen
welke projecten en activiteiten het UFe financieel
ondersteund heeft en wie de prijswinnaars
zijn van de UFe/Océ ontwerpprijs 2006.
Wilt u de nieuwsbrief lezen, kijk dan op
www.ufeindhoven.nl. Voor meer informatie:
info@ufeindhoven.nl, tel.: 06 40 89 04 53.
agenda
11 januari, 07.45 uur, faculteit Technische
Natuurkunde, N-laag: Ontbijtsessie met gastheer
prof.dr.ir. Richard van de Sanden.
Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl/ondernemen of www.kennispoort.nl.
Zaterdag 13 januari, 9.00-16.00 uur,
Auditorium: Oriëntatiedag voor vwo’ers. Leerlingen
in het begin van het studiekeuzetraject kunnen
korte lezingen over de opleidingen en allerlei andere
aspecten van het studentenleven volgen.
Voor meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl, ga naar studievoorlichting.
25 januari, 07.45 uur, faculteit
Werktuigbouwkunde, W-hoog: Ontbijtsessie met
gastheren prof.dr.ir. Han Meijer en prof.dr.ir. Marc
Geers. Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl/ondernemen of www.kennispoort.nl.
8 februari, 07.45 uur, faculteit Bouwkunde,
Vertigo: Ontbijtsessie met gastheer prof.ir. Jouke
Post. Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl/ondernemen of www.kennispoort.nl.
15 februari, 15.30 – 19.30 uur, vergaderzaal
Kennispoort: Themabijeenkomst Samen
Innoveren, georganiseerd door United Brains,
TU/e, TNO Industrie en Techniek, Fontys
Hogescholen en ROC Eindhoven. De entree is
gratis. Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl of www.kennispoort.nl.
16 februari, 16.00 uur, Auditorium:
Afscheidscollege van prof.dr. Piet Cijsouw.
Voorafgaand aan het college vindt een miniconcert
plaats in de Senaatszaal. Meer informatie:
www.tue.nl, ga naar agenda.
‘ZELFDENKENDE PILLEN
En andere technologie die ons leven zal veranderen’.
Dat is de titel van het recent geschreven
boek door prof.dr. Rutger van Santen, prof.
ir. Djan Khoe en Bram Vermeer, wetenschapsjournalist.
Dertig prominente wetenschappers
vertellen in het boek hoe zij zouden willen dat
de wereld er over twintig jaar uitziet. Voor welke
problemen komt de mensheid in de komende
twee decennia te staan? Hoe lossen we die op?
Het boek behandelt de problematiek in drie thema’s:
communicatie, duurzaamheid en de mens.
Dit laatste thema is weer onderverdeeld in lifesciences
en medische kansen. Het boek is te
koop voor 15,90 euro.
FOTO: OGC
23 februari, 16.00 uur, Auditorium:
Intreerede van prof.dr. Rint Sijbesma.
Meer informatie: www.tue.nl, ga naar agenda.
8 maart, 07.45 uur, faculteit Elektrotechniek,
Potentiaal: Ontbijtsessie met gastheer prof.dr.ir. Ton
Backx. Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl/ondernemen of www.kennispoort.nl.
9 maart, 16.00 uur, Auditorium: Intreerede
van prof.dr. Wim Jochems. Meer informatie:
www.tue.nl, ga naar agenda.
16 maart, 16.00 uur, Auditorium: Intreerede
van prof.dr.ir. Menno Prins. Meer informatie:
www.tue.nl, ga naar agenda.
22 maart, 17.00 uur, vergaderzaal
Kennispoort: Lezing in de reeks Technologie en
Ondernemen. Met prof.dr.ir. Bauke de Vries. Zijn
lezing heet 3d-Visualisatie en Design. De entree is
gratis. Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl/ondernemen of www.kennispoort.nl.
27 maart, 9.00-17.00 uur,Auditorium:
Voorlichtingsdag voor vwo’ers. Leerlingen bezoeken
een of twee opleidingen en gaan naar de faculteit
om een indruk te krijgen van het onderwijs, te
praten met studenten en docenten en de sfeer te
proeven. Meer informatie en aanmelden:
www.tue.nl ga naar studievoorlichting.
Prof.dr. Rutger van Santen (l.) en prof.ir. Djan Khoe
met het recent verschenen boek.
M A T R I X / 4 / 2 0 0 6
5 5

Technische Universiteit Eindhoven
Den Dolech 2
Postbus 513
5600 MB Eindhoven
Telefoon (040) 247 91 11
e-mail: voorlichting@tue.nl
Internet: http://www.tue.nl
Arie Kraaijeveld
Het goed
verkopen van
de studie werkt