Multidisciplinaire Master Systems and Control - Technische ...
Multidisciplinaire Master Systems and Control - Technische ...
Multidisciplinaire Master Systems and Control - Technische ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
3 6<br />
S a M E n W E r K i n G M E t G r O O t B E D r i J F<br />
s A M E N W E R K I N G T U/ e E N P H I l I P s l I G H T I N G<br />
grillige plasmalampen<br />
bieden nog veel verrassingen<br />
de geheimen van<br />
gasontladingslampen, zoals<br />
tL-buizen, spaarlampen en<br />
hogedruklampen, zijn nog lang<br />
niet allemaal ontrafeld. genoeg<br />
reden voor de groep elementaire<br />
Processen in gasontladingen<br />
(ePg) van de faculteit technische<br />
natuurkunde om samen te<br />
werken met Philips Lighting.<br />
al meer dan vijftien jaar.<br />
De formele samenwerking tussen de TU/e<br />
en Philips lighting begon in 2000. Voor<br />
die tijd waren er al jarenlang informele<br />
contacten. De fysica van gasontladingen<br />
en het opwekken van licht door plasma’s<br />
(geïoniseerd gas) stond hoog op de agenda<br />
van het Philips Natlab.<br />
Toen de research in het begin van de jaren<br />
negentig rechtstreeks betaald werd door<br />
de divisie lighting, kwamen er meer contacten<br />
met de TU/e. Vaak in de vorm van<br />
M a t r i x / 3 / 2 0 0 8<br />
gezamenlijke begeleiding van stagiairs<br />
en afstudeerders. ‘In totaal wel meer dan<br />
dertig in vijftien jaar’, zegt dr. Joost van der<br />
Mullen van de groep EPG. ‘En sinds 1996<br />
zijn er zestien mensen gepromoveerd op<br />
het thema lichtopwekking. Ook een behoorlijk<br />
aantal.’<br />
In 2000 hebben de partijen de samenwerking<br />
geformaliseerd. Ir. Klaas Vegter, Chief<br />
Technology Officer van Philips lighting,<br />
heeft zich toen verbonden aan een programma<br />
van vijf jaar. Twee promovendi<br />
werden rechtstreeks door Philips betaald<br />
terwijl Philips ook substantiële ondersteuning<br />
verleende aan sTW-projecten. In 2003<br />
werd Philipsmedewerker prof.dr.ir. Marco<br />
Haverlag deeltijdhoogleraar aan de faculteit<br />
<strong>Technische</strong> Natuurkunde.<br />
De samenwerkingstermijn werd na een<br />
paar jaar verlengd met nog eens vijf jaar.<br />
‘In een samenwerking op lange termijn<br />
kunnen we echt iets opbouwen, is de gedachte<br />
daarachter’, zegt Vegter.<br />
Het onderzoek binnen de samenwerking<br />
richt zich op allerlei aspecten rond plasma’s.<br />
Er zijn nog veel geheimen, bijvoorbeeld<br />
over de energiebalans van de lamp,<br />
het transport van deeltjes en straling in het<br />
F oto ’ s : B a R t V a n o V e R B e e k e<br />
Joost van der<br />
Mullen (links) en<br />
Klaas Vegter bij de<br />
onderzoeksopstelling<br />
waarmee de<br />
lichtopbrengst van<br />
verschillende lampen<br />
wordt gemeten.<br />
plasma, de chemische reacties in de lamp en<br />
de reacties tussen de vulling en de omhulling<br />
van de lamp.<br />
‘De plasmatoest<strong>and</strong> is ontzettend grillig’,<br />
zegt Van der Mullen. ‘Er is zoveel variatie<br />
in materiaaleigenschappen. Het medium<br />
is sterk niet-lineair en daarom lastig te kennen,<br />
laat staan te voorspellen.’ Vooral ook<br />
het ontsteken van de lampen is een probleem.<br />
Het is een uitdaging een techniek te<br />
vinden om dit betrouwbaar maar toch eenvoudig<br />
en veilig (het gaat om hoogspanning)<br />
te kunnen doen. Dat vraagt om spelen met<br />
elektronica: pulsen langer of korter, sneller<br />
achter elkaar. Het is een wild proces, steeds<br />
<strong>and</strong>ers, afhankelijk van de omst<strong>and</strong>igheden.<br />
We moesten de variaties er systematisch uithalen.<br />
Met modelling en experimenten.’<br />
Kwik<br />
Onderzoek is er ook naar metaalhalogenide<br />
lampen waar onder <strong>and</strong>ere kwik in zit, lampen<br />
die veel licht opwekken zoals stadionverlichting.<br />
‘Voor kwik gelden heel strenge<br />
regels in de huidige trend van duurzaamheid’,<br />
zegt Vegter. ‘Terwijl de hoeveelheid<br />
kwik in lampen tot een minimum is teruggebracht.’<br />
Hij wijst op een experimentele<br />
Tl-lamp in zijn kantoor, die er al zeker vijf<br />
jaar hangt. ‘De hoeveelheid kwik in die lamp<br />
is minder dan in een haring in de Noordzee.<br />
We zijn al heel ver daarin. Een lamp zonder<br />
kwik is minder efficiënt, verbruikt dus<br />
meer energie en veroorzaakt derhalve meer<br />
(kwik)vervuiling.’<br />
Nu werkt de groep veel aan <strong>and</strong>ersoortige<br />
moleculaire straling. Daarover is, in tegenstelling<br />
tot atomaire straling, nog weinig bekend.<br />
‘Het rendement van verlichting wordt<br />
steeds belangrijker, met de huidige energieproblematiek’,<br />
zegt Vegter. ‘Moleculaire straling<br />
biedt daarvoor veel mogelijke perspectieven.<br />
Maar er zijn oneindig veel moleculen<br />
om uit te proberen. Er is meer nodig dan experimenten.<br />
Namelijk fundamentele kennis<br />
en theorievorming. Daarvoor is een omgeving<br />
nodig waar mensen twee jaar of langer<br />
een bepaalde vraag kunnen uitdiepen.’
Change language