K-,\ (., mai el 4

208 KRUGER'S VIERDE PRESIDENTSCHAP.
Was het verlaten van Pretoria zwaar voor Kruger geweest,
het verlaten van zijn land en yolk, terwijl het onder
vele rampen zuchtte, was dubbel zwaar. Terwiji het land
geheel en al overstroomd was door den vijand, die in zijn
overmoed reeds verklaarde, dat de oorlog uit was en er nog
slechts Guerilla-benden rondtrokken, moest de President
afscheid nemen van zijn land en yolk en van de mannen,
die hem zoovele jaren ter zij hadden gestaan en van het
klein aantal mannen, die van alle kanten ingesloten, zich een
weg moesten banen door een woeste, onbewoonde streek
naar het Noorden van de Republiek, ten einde daar de
Burgermacht te reorganiseeren en van daaruit den strijd
voort te zetten.
Doch het was de harde noodzakelijkheid ; hij moest instemmen
met het genomen besluit, of zich laten gevangennemen ;
want het was hem, op zijn hooge jaren, onmogelijk om de
Kommando's te volgen, omdat hij niet meer kon paardrijden.
Een troost was het hem echter, dat het bestuur werd achtergelaten
in de bekwame handen van S. W. Burger, bijgestaan
door F. W. Reitz, Louis Botha, de la Rey en anderen, die
gesteund en versterkt werden in het aanmoedigen der burgers
door den nobelen President Steyn. In den avond van den
/t om December werd afscheid genomen van de achterblijvenden
te Nelspruit. Dien nacht bleef Kruger nog te Krokodilpoort.
Op reis naar Europa.
Den volgenden dag begon de lange pelgrims-tocht naar
Europa, waarvan het einde toen nog door niemand kon
worden voorzien en voorspeld. Vanaf Krokodilpoort reisde
de President in den spoorwegwagen van den bestuurder der
Nederlandsche Zuid-Afrikaansche Spoorweg-Maatschappij. Te
Hectorspruit werd eenige uren gewacht op President Steyn
en anderen, en laat in den middag werd afscheid van hen