Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

63
628. 1621 April 2. Van E. Puteanus 1
.
Hugoni Grotio V. Cl. Erycius Puteanus S.P.
In communi Bonorum omnium gaudio, Cl. Vir, segnem esse calamum meum non
sino. Ut amicum me ostendam, scribo, et hoc benevolentiae signo tuum pariter
audeo affectum provocare. Carcerem si cum morte comparas, videri possis ex te
iam natus esse, salutem et libertatem a te ipso adeptus. Evadere parum erat; Grotium
decebat ingeniose evadere. Et quanto hoc pulchrius, quam liberari! quanto
laudabilius, suo ingenio, quam alieno suffragio salvum esse! ut nihil cuiquam deberes,
mediis elapsus Achivis 2 te tibi vendicasti: liberari autem non poteras, nisi ut grave
esset beneficium, quod ab inimicis accepisses. Sed quomodo acciperes? nullum
expectabas. Carceri, non morti mancipatus eras, ut saepius morereris: sola te
saevitia vivere voluit, sed ne inter vivos esses. Quid igitur? hac ad vitam via
redeundum erat: moriendum saepius, ut tandem viveres, ac liber esses. Aperuisti
exitum, ubi omnia clausa erant: et quis crederet in cista hominem latitare? sic elatus
videri funus poteras, nisi quod e sepulchro veniebas. Mirentur omnes: totus in cista
Grotius non erat: in cista corpus, in navi cista, in amne navis, in his omnibus, et
extra haec omnia esse mihi visus es: mundum impleveras. Itaque custodiri in carcere
corpus tuum potuit, ingenium non potuit. Clausus muris, cinctus custodia, obsessus
satellite, ostendisti in ipsis te angustiis liberum esse, nullum virtuti obstaculum obiici.
Macte, Vir magne, plus paucis horis fecisti, quam toto triennio passus es, eorum
elatus manibus, qui maxime custodire annisi sunt. Totum esse libros crediderunt
onus, nec falsi: tuo enim ingenio bibliotheca constat. Ergo doctum omnes clarumque
dicunt: ego fortem, non salute tantum, sed gloria et aeternitate dignum. Nonne
scripsisti ante, quod alii fecerant? scribent alii, quod nunc fecisti ipse, cum Daedalo
velut comparandus. Illum alae, te libri ex carcere extulere, tanquam alae: ille simul
eduxit filium, sed ut perderet; tu reliquisti coniugem, sed ut servares. Quippe ferre
carcerem illa tuum non poterat; suum iam te salvo potest. O verum coniugium sic
disiungi! Laeta est, quod libera esse desiit: certe digna, ut in libertatem veniat.
Confide, veniet; nec ullum declinabit exilium, quae carcerem non exhorruit. Patriam
in exilio, quia maritum habitura. Agnoscis ipse, non esse Patriam quam fugias;
fugiendam esse, quae se novercam fecit. Exilium carcere melius est; evadere e
carcere non potuisti, nisi ut in exilium ires. Respice miseriae tuae scenam: qui amici,
hostes erant, ut ad hostes tanquam amicos te conferres. An Themistoclem propono?
ad Xerxem ivit, in Athenienses suos non peccavit; Athenienses in Themistoclem.
Sed exemplis nolo agere; rogo potius, ut tuum inter exempla nomen venire patiaris.
Scipionis 3 iam morituri, et semper victuri dictum est, an exprobratio? ‘Ingrata Patria,
ne ossa quidem mea habebis.’ Expende quid feceris, et quid passus sis; merita et
praemia Boni omnes quemadmodum explorata utraque habent, ita favere libertati
tuae, studere commodis et incolumitati non desinent. Sed quid est? ingenio
transcendisti communem hominum conditionem, ut Fortunam, et quicquid hinc
pendet, generose despiceres.
1 Hs. U.B. Amsterdam, cod. III E 1 f. 117. Gedrukt Epistolae ecclesiasticae p. 653. Beantwoord
door n o . 637. Schrijver is de Leuvensche philoloog, die in 1607 Lipsius daar als professor
was opgevolgd.
2 Virgilius, Aen. I, 242.
3 Valerius Maximus V, 32.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2