Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

53
omisi, quae ex eodem illo fonte hauriri poterant? sufficient tamen, quae inde
deduximus, dum avide bibantur, et ita ut omnes viscerum sinus permeent. Crede,
sed tanquam videas, optime Maureri; tuae tot tibi ob causas dilectissimae uxoris
anima iam virtutum suarum dulcissimos fructus percipere coepit, et promissa sincerae
pietati praemia delibat. Ultima tot saeculorum clausula totam ipsam ipsi redditura,
immensa illa bonorum congeries, citra quam longe consistit, quicquid cogitari et
optari potest, non eminus illi ut nobis, sed de proximo et quasi ante oculos posita,
expectatur. Quod iam habet, ita magnum est, ut nihil desit, et tamen plus est quod
videt se habituram. Neque est quod dicas, potuit eodem serius pervenire. Plus
accipit, qui tempore plus accipit; magna est felicitas cito esse felicem. Quam multa
mala partim certa partim incerta lucrifacit, qui mature hinc educitur? quot hominum
sunt exempla, quibus magno constitit vita productior? Possem hic referre morborum
cruciatus, et ictus fortunae nunquam magis metuendae quam cum blanditur; et quae
certe diu vivendo nemo evadit incommoda senectutis. Unum mihi satis magnum
cito moriendi pretium videtur, poni extra omne delinquendi periculum. Restat ut
dicas, non ipsius, sed mea causa doleo; atque istuc iam veniebam. Nam id dici
solet, sed quam non recte, facile intelliget, quisquis doloris eiulatibus ad rationis
verba non plane obsurduit. Aperte enim in amicitiae leges peccare se fatetur, qui
huc confugit. Nam qui ex indigentia amicitiae originem repetebant, omnium ferme
Philosophorum sibilis sunt excepti: ne apud vulgum quidem, cuius mos est ex utilitate
pleraque metiri, causam tenuerunt. Amicitiae affectus foras prominet, sui oblitus, in
alterum fertur. Strepunt plausibus theatra, quoties Pylades aliquis Orestis pericula
in se derivat; adeo consensus hominum existimat in re pari officium esse amici,
amicum sibi praeponere. Quanto magis absorberi debet incommodi nostri sensus
ab eius, quem amare nos profitemur, felicitate, quoties multo plus in hac boni est,
quam in illa mali? Laudatur Zopyrus 1 , quod sibi corpus sciderit, vultum truncarit, ut
Rex suus magna sed una tamen urbe potiretur; et tamen inter ista aliqua erat
comparatio. In tua causa, si in una lance ponas uxorem in ipso collocatam vestibulo
aeternitatis, fruentem Christi et sanctarum mentium consortio, extra omne id, quod
aut doletur aut metuitur; in altera te, iis scilicet commodis destitutum, quae adiicere
potuit in annos aliquot prorogatum felix matrimonium: nullum invenietur in tua lance
momentum, nulla erit examinis trepidatio; ita deducet iugum vis illa ponderis, quasi
in tua parte nihil fuerit. Quid si ab ista oppositione te absolvo, et ostendo etiam nude
spectata tua incommoda non tam a re esse, quam ab opinione? Nam quo infelicior
est, qui uxorem habere desiit, eo, qui numquam habuit. In opinione aliquid interest;
nam rei possessae memoria imaginem, imago desiderium excitat. Sed pedaneum
hoc iudicium est; licet appellare. Sedeat pro tribunali tua tot rerum experimentis, tot
literarum subsidiis instructa mens, et de istius consilii sententia pronuntiet. Quod
effluxit, non est: itaque nullam habere efficientiam potest. nihil nostrum est, nisi dum
habemus; inde non magis ad nos pertinet, quam quod est maxime alienum. Par
igitur in re causa est, eius qui semper caruit, et qui carere incepit: nisi quod ingratior
videri potest, qui ex beneficio sumit querelae materiam. Vis ergo videre quam non
miser sis? Respice tot hominum millia, qui ad extremos annos vitam caelibem
perduxerunt sponte ac libenter,
1 Herodotus III, 153 vv.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2