Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

494
stigh en noodigh tot voorplantinge en bevorderinge van haere goede saecke en
religie, en oversulcx oock geensins en dient verwaerloost, maer ten hoochsten
behertight, gemerckt alsnoch by geenen princen, potentaten of republycke in geenen
plaetse sulcx den Remonstranten georloft en toegelaten is, en hierdeur dese plaetse
den Remonstranten, gelijck de stadt van Geneve den Calvinisten, soude cunnen
dienen tot een Seminarie en opqueeckinge van studenten en jonge predicanten,
waermit de Remonstrantsche kerken en gemeenten in de Vereenighde Nederlanden,
als elders, gedient soude cunnen worden in plaetse van de oude tegenwoordige
kerckendienaers, mittertijd affstervende, en sonder wederom opvoedinge van andere
jonge studenten in haere plaetse de voors. kercken en gemeenten haer onversien
en gepriveert sullen vinden van goede, bequaeme en getrouwe herders en dienaers,
tot merckelick nadeel, schaede en prejudicie van de goede saecke der
Remonstranten, en voorplantinge van de waerheit die na de Gotsaligheit is, hoewell
nochtans, Godt betert, men siet en bevindt dat by veelen sulcx nyet en wordt
behertight en in acht genomen, als't well behoort, meer siende op haer particulyr
als op't gemeene beste en bevorderinge van dien, en in plaetse van de goede luyden
te animeeren en te encourageeren tot bevorderinge van de voors. plaetse en soo
goeden saecke, deselfde poogen en trachten mit onwaerheid en onbehoorlick
voorgeeven daervan te diverteeren en affkeerigh te maecken; anderen, haer
vergapende en latende aesen mit een ydele hoope van veranderinge van saecken
in ons vaderlandt, overmidts het overlyden van den ouden....nieuwen gouverneur 1
in desselfs plaetse, laeten haer oock dese saecke weinigh ter herte gaen. Hoewell
nochtans allschoon en ten besten comende, dat deur dese veranderinge in't
gouvernement mitte Remonstranten eenighsins geciviliseert ende geconniveert
soude mogen worden, hoewell nochtans men alsnoch het contrary bevindt, als noch
onlancx tot Leiden en tot Uytrecht is geschiet, soo meenen oock eenige wyse,
verstandighe en verre siende politycquen, dat den tegenwoordigen standt van ons
lieve vaderlandt qualick soedanige veranderinge soude cunnen lyden, sonder
uyterste gevaer en ruyne, en als allschoon mitten Remonstranten eenigszins
geconniveert soude mogen worden, soe is nochtans evenwell niet te geloeven en
buiten apparentie, dat men haer aldaer soude toelaten een seminarium op te mogen
rechten om, als vooren verhaelt hier toegelaten is, jonge studenten te mogen
opvoeden, en oversulcx oock des nyet tegenstaende in allen gevallen dese plaetse
in alle maniere soude dienen geavanceert en gevordert. De kerckendienst alhier
wort per vices noch waergenomen by D. Grevinchovium, Peter Engelraven,
Paludanus, Jeremias Tyckmaker en by Selcaert 2 , sonder dat wy alsnoch hier van
een ordinaris kerckendienaer sijn voorsien, hoewell nochtans D. Grevinchovius voor
desen daertoe hadde verstaen en als ordinaris denselven dienst nu eenigen tijdt
heeft bedient, doch wederom daervan heeft verexcuseert overmits het accident van
sijn soontgen en indispositie van sijn huysvrouwe hier daertoe ordinarie nyet en
conde vaceeren, soedat nu wederom als vooren den kerckendienst alhier by de
voors. broeders per vices waergenomen wordt, totdat tegen het voorjaer dese
1 Tusschen ‘ouden’ en ‘nieuwen’ schijnt ‘en optreden van den’ uitgevallen.
2 Grevinchoven, Engelraven, predikant te Boskoop, later Roomsch-Katholiek geworden;
Godefridus Paludanus, vroeger predikant te Grave; Tyckmaker; Caspar Selcart, predikant te
Abbenbroek; alle in 1619 ontslagen.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2