Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

44
geweldt zijn van oudts gebruyckt tot Rotterdam zonder contradictie, oock by andere
Steden, de ongeregeltheden tot Oudewater 1 ende ellewaert, waerin men niet en
wilde remedieren, hadden daertoe nieuwe oorzaeck gegeven.
Dat by ons eenigh voornemen zoude zijn geweest tot offensie is valsch.
Sijn Excellentie hebben wy verstaen te houden by de autoriteyt die hem was
gedefereert, gelijck hem zoo in Hollant als tot Utrecht is aengezeyt, maer niet dat
hy de magistraten buyten de Privilegiën zoude veranderen, de garnisoenen verleggen
ende secrete last geven aen de soldaten buyten kennisse van de Staten.
Op de geschillen voor mynen tijdt geresen in 't stuck van de Religie is onse mening
geweest beyde de opiniën te dulden in ééne kerck ende te laeten predicken het
gunt waerin men eens was, verswygende het verschillige als nyet noodigh ofte
stichtelijck, ofte zoodaenigh reiglement te stellen, als door tsamentlijcke overdragen
ofte tusschenspreecken van onpartydigen soude connen gevonden werden. De
scheurvergaderingen sijn belet om de hoop van die vrede niet te breecken. Partydige
decisiën hebben wy schadelijck geoordeelt. Laet vry copye gemaeckt werden van
de verclaringen publiquelijck ende particulierlijck gedaen tot accomodatie.
Een van de Rechters 2 heeft my rond gezeyt dat hy goed bewijs in handen hadde
van alle de poincten, die tot laste van den Advocaet waeren gestelt in een bouck
genaemt Provisionele ontdeckinghe ende naementlijck, dat hy groot geldt had
ontfangen om de West Indische Compagnie te beletten. Ick heb gezeyt in eenige
poincten van zijn advies gediffereert te hebben.
Gedachtigh te zijn de beswaeringe die ons aengedaen zijn nae de sententie, ende
hoe men de vrouwen heeft opgesloten, als men de nieuwe verclaeringhe zoude
doen.
In de Sententie staen veel dingen buyten de waerheyt, eenige daerop ick noyt
ben gehoort, andere met uytlaetinghe van noodige circumstantiën.
In de examinatie heb ick veel niet gedicteert dienende tot myne defensie, omdat
my belooft wierd dat ick daernae tijdt genoech zoude hebben tot myne defensie.
Als ick eens wat mondeling zeyde tot myne defensie ben ick van drye personen
gestadigh geinterrompeert. Verzocht hebbende om yet by geschrifte te mogen
stellen heb ick een vel papier vercregen ende tijdt van vyer uyren. Ick heb verzocht
dat de examinatie voor het stellen van de rechters gedaen my soude werden
voorgelesen in presentie van de rechters om daerop te zeggen 'tgunt noodich zoude
zijn, maer heb zulcx niet mogen verwerven, nochte oock middelen om aen de Staten
te remonstreren myne redenen van exceptie, recusatie ende exces in de
proceduyren. Ick heb oock aengenomen te bewysen, dat ick alles dat my wierd te
last geleyt had gedaen volgens de wil van myne meesters ende meer andere feyten
tot myne defensie dienende, maer zonder daerop te disponeren heeft men
gesententieert.
Men heeft door alle middelen gearbeydt ons yet te doen zeggen tot naedeel
1 Zie p. 17 n. 5.
2 Nic. de Vooght; zie Brandt, Historie der Rechtspleging p. 15. Het genoemde pamflet heet niet
‘Provisioneele Ontdeckinghe’, maar ‘Provisionele Openinghe van verscheyden saecken’ enz.;
aan Aerssen toegeschreven, zie Knuttel 2634. Cf. p. 20 n. 1.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2