Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

435
calamitatem Ciceronis 1 - dum quasi in caput tuum conspirarunt infortunia atque
infelicitas temporum, aestimare non est difficile; quam vicissim iisdem gratum sit et
pro animi sententia accidat, quod tam ingeniose et feliciter fide et prudentia coniugis
ex erebo velut malorum ereptus et in dias libertatis auras spemque meliorum rerum
et gratioris fortunae restitutus sis, consideratu quoque non est difficilius. Certe ut
de me profitear, fuit mens mea ob vicissitudinem rerum tuarum, in tam pugnantes
exitus procedentem, contrariis quoque affectibus repletus. Dum saevo te fortuna
oculo aspexit, saevum id animo meo vehementer fuit; dum rursus vultu veloque
mutato, benigniore te lumine est intuita, commemorare omitto quanto id me gaudio
perfuderit. Atque equidem insolens esset atque inconcinnum, ni ita in diversos motus
tecum fuissem distractus: exhibita mihi non semel tua humanitas et amica in me
commonstrata benevolentia id a me exegerunt, et merito mihi imperarunt. Ex quo
vero libertati te redditum liberior quoque facultas literis saltem conveniendi fuit data,
saepenumero me animus incitavit ad te scribere, tibi ob mutatam tuam in melius
conditionem congratulari, officia mea, si qua esse possunt, tibi deferre, atque ita
quantum quidem a me fieri posset, amici partes explere: sed nescio quo culpam
conferam id hactenua non esse factum: si desidiae aut negligentiae me vincula
retinerunt, ecce iam ea disrumpo et quod saepius antehac volui ac diu debui, in
praesens exolvo. Cui quidem faciendo alia insuper est causa, et, ut ego quidem
iudico, gravissima, ac, si quae in terris alia, momenti ac ponderis maximi. Etenim
quisnam erit capitis tam insani, qui non summi momenti reputet, si qua via aut ratio
posset ostendi, qua hostilitas atque inimicitiae tam ardentes, tam noxiae, tam
sanguinolentae, perniciosae et minime Christianae, quales sunt inter nominis
Christiani homines, possent tolli atque deleri? atque in locum eorum, reiectis
infernalibus armis, extinctis furiosis ac rabidis dissidiis, succedere fraterna concordia,
et pax illa tantopere a Domino Iesu veluti testamento discipulis suis e terris iter
parante commendata, veluti amica tessera, qua suam genuinam progeniem possint
dignosci? Cuius quidem rei utilitatem ac necessitatem prolixius velle explicare, nec
huius est loci, nec apud te, cui isthaec satis superque nota sunt, quicquam attinet.
Huic vero viae sternendae atque commonstrandae a me desudatum fuit ab annis
iam plurimis: quotiesque animus vacuus fuit ab aliarum curarum molestiarumque
interturbaminibus, omnes animi studiique mei nervos eo intendi - rei quippe summam
necessitatem pensitans - ut examinarem, inquirerem, perpenderem num solidi aliquid
in omni Theologia posset inveniri. quo funesta illa de Religione discordia subverti,
et salutaris illa ac caelestis plane concordia et pax inter Christianos quiret constabiliri.
De quo meo labore ac studio syncera atque integra conscientia - Deum
ϰαρδιογνώστην testor - impenso hoc citra iactationem possum asserere, ita me sub
manu atque in opere occupatum divinam benedictionem atque auxilium percepisse,
ut nec infeliciter, nec animo vacillante, nec cum tergiversatione negotium successerit.
Scis me specimina aliquando eius tibi rudia quaedam, et inchoata potius quam
perfecta communicasse 2 , placita tibi fuisse: hortatum te me fuisse et non indiligenter
meminisse, ut in instituto pergerem, et ad umbilicum perducerem. Nunc hoc possum
dicere me, Dei beneficio, praecipuum totius rei absolvisse, et concinnatum apud
me morari: id est, me id absol-
1 Dio Cassius, Hist. XXXVIII, 16, 3.
2 Zie n o . 517.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2