Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

31
veram esse religionem Christianam, atque eius dogmata deinde petitum eant ex
Sacris nostris literis. Hoc agunt tres primi libri ϰατασϰευαστιϰῶς, postremi
ἀνασϰευαστιϰῶς. Dogmata περὶ τοῦ Τρίαδος, ϰαὶ περὶ τῆς τοῦ Χριστοῦ Θεότητος
inter argumenta locum habere non potuerunt. Neminem enim ista ad Christianam
doctrinam allicient adhuc alienum; imo operam ludunt qui ista aliter quam ex Sacris
paginis demonstrare conantur. Sacrarum autem paginarum bene fundata auctoritate,
debent et ista probata censeri. At in solvendis obiectionibus quantum instituti exigebat
ratio, facta est, quod iam puto videris, istorum dogmatum mentio, nempe ut
ostenderetur, neminem debere propterea a nostra Religione absterreri. Ultra progredi
non sinebat instituti ratio, ut nec sectarios ullos refellere, praeter eos qui Sacrarum
literarum auctoritatem aut prorsus aut ex parte tollunt. Nec qui ante me de veritate
Christianae religionis scripserunt, aut Romanenses aut Protestantes aliud sibi
habuere propositum, quam ego habui, quanquam mihi interdum videntur obliti
propositi paulo longius evagari; non tamen ut ad eas descendant controversias,
quae nunc in Europa maxime agitantur. Auctoritas Ecclesiae recte intellecta non
parum facit ad asserendam Sacris libris suam fidem si recte intelligatur, neque vero
a me praetermissa est. Consentiens enim testimonium Christianismi deductum a
primis usque temporibus dubitare me non patitur, quin libri illi sint eorum quorum
nomina praeferunt, aut talium a qualibus scripti habentur, quo posito sequitur ut
ostendamus eos scriptores neque ignorantia neque malitia in iis quae tradiderunt
a vero deflexisse, quae simul coniuncta libris plenissimam asserunt auctoritatem.
At illa auctoritas iudicii ἀναμαρτήτου quod Ecclesiae et quidem suae Romanenses
asscribunt, cum naturali ratione non sit evidens - nam ipsi fatentur Iudaicam
Ecclesiam id privilegium non habuisse - sequitur ut adversus negantes probari
debeat ex Sacris literis. Non potest igitur Sacrarum literarum veritas ex tali iudicio
probari; ne idem sit se ipso prius atque posterius: sic et Spiritus testimonium quo
Protestantes uti solent, a mea tractatione erat alienum, ubi cum extraneis disputatur.
Argumentum autem ab universalitate plane idem non est cum isto Romanensium.
Neque enim dico verum esse quod placeat pluribus; quanquam sic quoque Ecclesiae
Graecae, Asiaticae, Ægyptiacae, Moscoviticae, quae omnes unius sunt communionis,
non sint cessurae Romanensi: sed haec dico pertinuisse ad divinam providentiam,
ut Lex religionis optima et universo humano generi data quam latissime exaudiretur.
Id autem uni contigisse religioni Christianae. Nam quantacumque sit sectarum
diversitas, ubicunque agnoscitur veritas librorum Novi Foederis, ibi lex illa sonare
dicenda est. Si quid aliud est quod animadvertendum tu putes, aut amici alii, fac me
certiorem, ut aut rationem consilii mei reddam aut quod erratum est corrigam.
Ad forum ituro tibi vellem viva voce possem ea instillare quae usui credo futura:
idque ut detur opto. Interea commendo tibi Merulae librum 1 : sed praecipue ipsa
utriusque Curiae mandata, ut et legas saepissime et quae ab aliis annotata sunt
describas. Praeterea Paponem, Gailium et Marantam: et Everhardi tum Locos
communes tum Consilia, neque praeterea quicquam, ne multis te libris oneres. Si
quid aliud in mentem venerit scribam posthac. Facito me saepe rerum vestrarum
certiorem. Die Palmarum. 1620.
Tui amantissimus Frater
H. Grotius.
1 Voor de hier geciteerde boeken zie p. 22 n. 6-13.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2