Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

316
nunc sperare incipimus quia minuit febris. Cornelius pridem hac lue defunctus, nunc
liber exsultat. Fratris febrem spero non pertinacem fore. Vale quam optime cum
matre et amicis. III Nov. CIƆIƆCXXIII. Lutetiae
Tibi obedientissimus filius
H. Grotius.
Adres: E. Erntfeste hooggeleerde voorzyenige heere Mr. Johan de Groot Raed van
Zijn Gen. van Hohenloo in 't hoff van Zyne Gen. Tot Delff. 6 s.
In dorso schreef Jan de Groot: Recepta 18 Nov. 1623.
858. 1623 Nov. 7. Aan J. Hemelaer 1
.
Reverendo Clarissimoque Viro D. Ioanni Hemelario Canonico Antwerpiam.
Parce vero gratias mihi agere, Hemelari optime. Ita enim de me es meritus, ut
nihil a me procedere possit, quod tua tum dona tum officia exaequet. Neque meus
Apologeticus ad te transmissus tanti, nec Stobaeanum opus, quanti, ut caetera tua
beneficia omittam, literae quas pro hoc et illo reposuisti, affectus vere fraterni
certissimae testes. Nam si amicorum id maxime proprium est, amicis velle quam
optime, is vere amicus est, qui amico id quod vere est optimum non optat tantum,
sed et quantum suae est opis, laborat conferre. Quare, cum vos extra Ecclesiae
Romanae communionem nullam spem esse aeternae salutis non levi quadam
opinione sed firmatissimo assensu arbitremini, sequitur, ut quo quemque amatis
magis, eo magis eum studeatis ad illam communionem perducere. Ego vero hactenus
vobiscum sum, quod toto animo opto cum vestra Ecclesia latissime diffusa et longa
successionis serie conspicua aequis legibus posse coniungi. Sed obstat, quod ad
id obtinendum video a vestris exigi, ut quaedam certa fide credamus, quae credere
non possumus, nisi prius de eorum veritate persuasi. Ea autem nobis aut rationibus
meris probari debet, aut sacrarum literarum auctoritate. Nam ipsum illud de quo
disputatur iudicium Pontificis Romani, et ab eo probatorum coetuum, an certitudinem
eam habeat, quae a multis adstruitur altero ex duobus illis argumentandi generibus,
aut utroque, explorandum est. Mihi autem, ut dicam quod sentio, nihil hactenus se
obtulit, quod mihi persuadet in solo Papa, ut nunc Romae loquitur M. Antonius de
Dominis 2 , totum Christi spiritum pro iis, quae ad fidem pertinent, residere. Neque
tamen ignoro aut Petri inter Apostolos, aut Ecclesiae Romanae inter alias Ecclesias
principalitatem; neque nescio quantum pondus in explicandis dogmatibus habeat
Ecclesiarum, veteris aevi praesertim ab Apostolis fundatarum, in quibus Romana
excelluit, consensio, cuius testimonio primo id omne debemus quod nobis constat
de Novi Testamenti canone: sed ex his omnibus quo iure inferatur id quod urgetur
maxime, non video. Certe quo tempora longius abeunt a primitiva antiquitate, quo
corruptiores sunt mores, quo magis mundana studia sacris curis se immiscent, eo
maior erroribus datur aditus. Mihi vero, quid autem mihi dico? imo plurimis quos
novi doctissimis ac relligiosissimis viris via ad
1 Afschrift Bibl. v.h. Vredespaleis, Den Haag. Gedrukt Historisch Tijdschrift I (1923) p. 34. Over
den geadresseerde zie p. 110 n. 2.
2 Zie I p. 592 n. 1.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2