Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

309
postquam utraque arx iam sine vi tradita esset, renunciavit Suae Illustr. Gen. se
promissis, quae literis reversalibus continebantur, amplius nolle teneri, imperare
insuper etiam arcem et oppidum Esenam dedi, ac sibi e vestigio quinquaginta milia
thalerorum numerari; ni fieret vim minatus Bovetius exercitum cum omni apparatu
iam appropinquantem ostendit, ac post longam altercationem tandem cum suis
intromissus Illustr. Suae Gen. camera rationali et quae ibi asservabantur cistis
perruptis, omnem praesentem pecuniam summam quinquaginta millium florenorum
excedentem inde abstulit. Tum quaestoribus eius undique conquisitis et ad rationes
adactis quicquid reliquae pecuniae apud eos inventum simul ad se rapuit, atque
hac ratione praeteriti anni omnes proventus Gen. Suae intervertit, simul etiam alios
ministros Illustr. Gen. Suae custodiae dedit, a quibus pariter ingentem pecuniae
summam extorquere parabat; nam, ut de reliquis nihil dicam, a D. Pauli, D. Eiberio,
D. Burenio, quos omnes Clar. tua novit, et me simul in arce Esensi detentis ausus
est quinquaginta millia thalerorum imperialium pro litro postulare, a qua impetitione
tandem D.D. Ordinum Foederatorum, Principis Mauritii et aliorum intercessione
aegre liberati sumus. Mox conversus ad reliquas Suae Illustr. Gen. arces easdem
similiter vi et armis occupavit, nullo loco intacto nisi hac Embda et fortalitio
Lehrohrtano, quod Ordinum Foederatorum praesidio tenebatur. Quicquid vero in
arcibus annonae, suppellectilis et instrumentorum bellicorum inventum, quorum
omnium aestimatio impossibilis est, furaciter et praedatorie ad se rapuit, abductis
omnibus tormentis et machinis parvis et magnis. Quorum quidem aliqua, dum non
ita nuper secundo Amaso urbem hanc praeterveherentur, intercepta sunt, magistratu
urbis ad instantiam et mandatum Illustrissimi manum iniiciente; pro quo officio, quod
magistratus subditae civitatis defugere neutiquam potuit, indignationem
Christianissimi Regis, et manus iniectionem in naves Embdanorum hic omnium
hominum depraedator minatur, qui pro nihilo habuit reliquas machinas nostras in
Hollandia omnium furum more vilissimo pretio dispartiri. Quin etiam Auricae in omnes
processus, acta, scripta et instrumenta litium in Cancellaria et Dicasterio huius
provinciae eatenus asservata, atque inter ea meam et D. Pauli bibliothecas rapaces
manus iniecit atque abduxit, non sine irreparabili damno omnium quorum interest,
ut taceam in archivum et secreta Illustrissimi mei Domini etiam illum perrupisse,
ablatis inde quae ipsi posteritatique aliquando magno usui esse possint. Quid miseri
huius provinciae subditi pertulerint mali, charta deficeret, si singula essent
enumeranda; taceam homicidia, furta, mulierum et virginum violentas compressiones
ita crebras, ut inter hos omnis nequitiae magistros pro ludo et ioco haberentur;
taceam exactiones intolerabiles multa centena millia excedentes, quas tam in privatos
homines quam communitates exercuit. Pro multis tamen unum exemplum saltem
dabo. Cuidam locupleti agricultori tormentis et equuleo admotis, carnificis vicem
supplente capitaneo custodum corporis, ultra centum millia florenorum extorsit.
Magna pars incolarum huius provinciae, quam tua Claritudo aliquando florentissimam
novit, eo redacta est, ut non paucis mediocris antea fortunae res ad saccum et
peram pervenerit, plures moerore contabescant aut pestilentia absumantur, aut
denique relictis laribus in vicinis regionibus inopes et extorres vagentur, in quorum
relicta aedificia igne et demolitione saevitur. Atque ut uno verbo absolvam, nullum
truculentiae et saevitiae genus a furioso et dissoluto milite intermissum, quo factum
ut civitates et pagi passim tam pecoribus quam hominibus nudati et derelicti atque
extremae vastationi
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2