Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

VIII
Bestand ten einde liep (n o . 648) (waarover ik in de Verslagen en Mededeelingen
der Kon. Akademie van Wetenschappen 74:2 (1932) uitvoerig handelde); de Koning
verleende hem een jaargeld. Hij meende te mogen verwachten, dat men zijn kennis
van staatszaken zou benutten voor het nauwer aanhalen van de banden tusschen
Frankrijk en de Republiek; maar ... men verlangde dat hij zich geheel aan de
belangen van Frankrijk zou wijden en tot het R.K. geloof zou overgaan en het
beloofde pensioen was het lokaas voor den armen balling. De geruchten daarvan
kwamen ook naar Holland; Vossius meent hem te moeten waarschuwen, maar
spreekt tegelijk zijn vertrouwen in Grotius' standvastigheid uit (n o . 668). Reeds in
de weinige dagen, die hij te Antwerpen had vertoefd, was het zoet gefluit van den
vogelaar begonnen: men leze den brief van den Leuvenschen professor, Er.
Puteanus, en het meesterlijke antwoord van Grotius (n o . 628 en 637).
En dan in Parijs beginnen die moeilijke jaren, waarin Grotius vrij spoedig inziet
dat daar niets voor hem te wachten staat, zonder te weten wat hij dan wel zal doen.
Er is herhaaldelijk sprake van een mogelijke positie in Denemarken, maar het trekt
hem niet aan, er is te veel onzekers. Holstein, waar de Remonstranten in
Friedrichstadt aan de Eider een toevlucht hadden gevonden, en waarheen de Hertog
hem herhaaldelijk liet uitnoodigen, was te onbeteekenend voor hem: zijn genie had
zich daar niet verder kunnen ontplooien. Als advocaat zich te vestigen in Spiers, bij
het Reichskammergericht, hij spreekt er nu en dan over in zijn brieven, voor het
eerst in 1624, en laat daar inlichtingen inwinnen. Maar het is toch alles met een
zekeren tegenzin; hij meent dat hij alleen in Frankrijk zijn toekomst kan vinden, en,
vooral, dat hij alleen door toedoen van Frankrijk weer in het Vaderland kan
terugkeeren.
Het is in de eerste plaats met Maria's broeder Nicolaas van Reigersberch, die
1625 raadsheer in den Hoogen Raad werd, dat Grotius correspondeert over zijn
positie in Parijs, over de mogelijkheid van terugkeer naar 't Vaderland, over andere
toekomstplannen. De brieven van Nicolaas aan Hugo waren bekend uit Rogge's
uitgave (1901), maar in dit deel krijgen we voor het eerst vrij volledig de brieven van
Hugo aan Nicolaas, waarvan er slechts enkele bekend waren. De zwagers schreven
geregeld elke week, evenals Willem en Hugo. Maar met Willem worden de huiselijke
zaken besproken. Hugo geeft hem, evenals vroeger, raad bij zijn studie, vertelt over
de gebeurtenissen in Frankrijk en op het oorlogsterrein in Italië, over den strijd van
de Hugenoten, nieuwtjes uit Parijs, maar daar blijft het bij, terwijl wij uit die brieven
aan Nicolaas lezen wat er in Grotius' gemoed omgaat; vooral zijn wensch om het
Vaderland in den vreemde te kunnen dienen, maar liever nog om daar, als ambteloos
burger, rustig te kunnen leven. Na den dood van Maurits verlevendigt die wensch,
maar spoedig vervliegt ook die in rook en het zal nog zes jaar duren eer Grotius het
waagt naar Holland terug te keeren, maar ook dan is het slechts voor korten tijd.
Hugo de Groot, Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2